تخریب حرم امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

'''تخریب حرم امام حسین(ع)'''، به تخریب [[حرم امام حسین(ع)]]، امام سوم شیعیان اشاره دارد. این بارگاه که به دست [[مختار بن ابوعبید ثقفی]] بنا نهاده شد، بارها با حملات تخریبی افراد و گروه‌های مختلف مواجه شده است. [[خلفای عباسی]] از جمله [[منصور دوانقی|منصور]]، [[هارون الرشید|هارون]] و [[متوکل عباسی|متوکل]] هر یک در دوره‌های مختلف به تخریب بارگاه اقدام کرده‌اند. مهم‌ترین و معروف‌ترین تخریب به دستور متوکل صورت گرفت. وهابیان در سال ۱۲۱۶ق نیز به بارگاه حمله و به آن آسیب جدی وارد ساختند و آخرین تخریب، با حمله بعثی‎ها در زمان [[صدام]] روی داد.

حرم امام حسین(ع) محل [[دفن]] امام حسین(ع)، شماری از [[بنی هاشم|بنی‏‏‏‎‏هاشم]] و یاران آن امام در [[کربلا]] است که در [[دهم محرم]] [[سال ۶۱ قمری]] در مواجهه با سپاهیان [[عبیدالله بن زیاد]] به [[شهادت]] رسیدند. [[مختار ثقفی]] اولین بنا را بر مرقد امام حسین(ع) ساخت و در دوره‌های بعد شیعیان و محبان اهل بیت(ع) مخصوصاً پادشاهان و حاکمان، اهتمام ویژه‌ای بر بازسازی، ترمیم و توسعه این حرم داشته‌اند.

با توجه به روایتی در کتاب [[کامل الزیارة]] قبیله [[بنی اسد]] پس از شهادت [[امام حسین(ع)]] و اصحابش، پیکر شهدا را دفن کردند. اخبار مربوط به [[زیارت]] قبر امام حسین از سوی [[توابین]]، خود دلیل بارزی است، که محل دفن آن حضرت مشخص بوده‌است.<ref>امین، سیره معصومان، ۱۳۷۶ش، ج۵، ص۲۲۰.</ref>

بنا بر گزارش‌های تاریخی، اولین بنا توسط [[مختار بن ابی عبید ثقفی]] ساخته‌شد. این بنا با آجر و گچ در اواخر سال ۶۵ق به اتمام رسید.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۰.</ref> به گفته عبدالجواز کلیددار بنای نخستین عبارت بود از یک سایه بان و یک [[مسجد]] که دو درب داشت یکی از آنها در شرق بود.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۰.</ref> بنای مذکور تا پایان دوره [[بنی امیه]] همچنان پا بر جا بوده‌است.

از تشویق [[امام صادق(ع)]] به [[زیارت]] امام حسین(ع) و کیفیت زیارت آن حضرت استفاده می‌شود که قبر امام در آن زمان دارای بنا و ساختمان بود.‌ در روایت امام صادق (ع) آمده است: '''«هر گاه قصد زیارت قبر امام حسین(ع) کردی، بیرون حرم بایست و به طرف قبر بنگر، آن گاه وارد روضه شو و در برابر آن، مقابل سر حضرت (ع) بایست، و هنگام بیرون رفتن از دری که پایین پای [[علی اکبر(ع)|علی بن حسین]] قرار دارد، بیرون شو. سپس به مرقد شهیدان رو آور، آن گاه به مرقد [[حضرت عباس|حضرت عباس(ع)]] برو، در [[باب السقیفه]] توقف کن و بر او سلام کن.»<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، المطبعة المبارکة المرتضویة، ص۲۵۶.</ref>''' واژه‌هایی، همانند «بیرون حرم بایست»، «آن گاه وارد روضه شو»، «از دری که پایین پای علی بن الحسین(ع) قرار دارد، بیرون شو» گویای وجود بنایی بر قبر امام حسین(ع) در دوران نخست است.

[[منصور دوانقی]] دومین خلیفه عباسی پس از تسلط بر اوضاع و کشتن [[سادات]] اقدام به تخریب بقعۀ امام حسین(ع) نمود. این عمل توسط شعرا به نظم در آمد که:

'''ترجمه:''' بنای محکم ساختند بر قبر حسین(ع)، که بر آن قبه‌ای بود و دارای سقف بود تا پناهگاه جماعت شود، سپس منصور را کینه دیرین وادار کرد پس از نتیجه همان کینه‌ها آن بنا را تخریب کند.

پس از تخریب بقعه توسط منصور، دوستداران [[اهل بیت]] در دوران خلافت [[مهدی بن منصور عباسی|مهدی]] و [[هادی بن مهدی عباسی|هادی]] عباسی به بازسازی بقعه اقدام نمودند.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۹۶.</ref> بنا به برخی از گزارش‌های تاریخی [[هارون الرشید]] (حکومت: ۱۷۰-۱۹۳) در دوران حکومتش گاهی خادمان [[حرم امام حسین(ع)]] را فرا می‌خواند و از آنان بازجویی می‌کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۱.</ref> نقل شده است که به دستور [[هارون الرشید]] درخت سدری که بر مرقد سایه افکنده بود، از ریشه کنده شد، بنای قبر تخریب گردید و زمین آن شخم زده شد.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۵.</ref>

 

'''*بنای محمد بن زید'''

 

'''*ساخت توسط عضدالدوله'''

 

'''*آتش‌سوزی سال۴۰۷ق'''

 

'''*تعمیر به دست ابن سهلان'''

 

[[حسین بن فضل بن سهلان رامهرمزی]] یک بار اقدام به تعمیر بقعه امام حسین(ع) کرد.<ref>ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ۱۳۹۸ق، ج۱۲، ص۱۶.</ref> برخی گفته‌اند این تعمیر پس از آتش‌سوزی سال ۴۰۷ق بوده‌است.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۶ .</ref> ولی [[ابن جوزی]] در [[المنتظم (کتاب)|المنتظم]] اقدامات تعمیری ابن سهلان را در سال ۴۰۳ می‌داند.<ref>ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۵، ص۱۵۹.</ref>

 

'''*غارت حرم در سال ۵۲۶ق'''

 

*'''ناصر عباسی و تعمیر حرم'''

بنایی که ابن سهلان تاسیس نموده بود تا سال ۶۲۰ق با آسیب جدی روبرو نشد بلکه در این قرن بر اثر غارت‎ها آسیب‌های جزئی دیده بود، در سال ۶۲۰ خلیفه [[الناصر لدین الله|ناصر عباسی]] به وزیر خود [[مویدالدین محمد مقدادی قمی]] دستور داد بنا را به طور اساسی تزیین نماید.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۶۵.</ref>

*'''بنای فعلی'''

:::«آنان درب‌های حرم و نرده‌های فلزی و آینه کاری حرم را کندند و اشیای قدیمی و هدایای پادشاهان و شاهزادگان ایرانی را به تاراج بردند. همچنین تزئینات دیوارها و طلاهای سقف، شمعدان ها، فرش‌های گرانبها، لوسترهای گران قیمت، درب‌های کنده کاری شده و غیره را تاراج کردند. افزون بر این کار نزدیک به پنجاه نفر را کنار ضریح و پانصد نفر را در صحن شریف به قتل رساندند. شهر کربلا را نیز ویران کردند و بی‌رحمانه به کشتار پیرمردان و کودکان و زنان و مردان و غارت خانه‌ها پرداختند و کسی از حمله وحشیانه آنان در امان نماند.»<ref>کلیدار، تاریخ کربلا و حایر حسینی علیه‌السلام، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۴.</ref>

 

:::«در صحن مقدس، خون مذبوحان روان، گنبد و حجره‌های صحن از لاش مقتولین پُر بود.، شدت آن حادثه به جایی رسید که من بعدِ یازده ماه از آن وارد کربلا شدم، هنوز آن قدر تازگی داشت که به جز نقل آن، حدیثی دیگر در شهر نبود و راویان در اثنای حکایت می‌گریستند و از شنیدن آن، موها بر اندام راست می‌شد.»<ref>میرزا ابوطالب‌خان، مسیر طالبی، ۱۳۷۲ش، ص۴۰۹.</ref>

در [[شعبان المعظم|شعبان]] ۱۴۱۱ق قیام مردمی در عراق شکل گرفت و بیشتر استان‌ها به دست مردم افتاد.<ref>تبرائیان، انتفاضه شعبانیه،‌۱۳۹۱ش، ص۲۳۰.</ref> رژیم بعث برای نابودی این شورش‌ها با استفاده از نیروی هوایی و سلاح‌های سنگین شهرها را نابود کردند. از جمله این شهرها کربلا بود که نیروهای بعثی به فرماندهی حسین کامل داماد [[صدام]] به آنجا یورش بردند.<ref>تبرائیان، انتفاضه شعبانیه،‌۱۳۹۱ش، ص۲۸۹.</ref>

نیروهای صدام مقاومت مردم را درهم شکستند و مردم را دسته دسته اسیر و اعدام می‌کردند. بعثی‌ها به حرم امام حسین(ع) و [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت عباس(ع)]] آسیب‌های جدی رساندند. آن‌‌ها داخل حرم حسینی و [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت ابوالفضل(ع)]] شده، از روی اجساد شهدا گذشته و به تاراج جواهرات و اشیای گران‌بهای آن دو حرم پرداختند.<ref>ولید حلی، العراق الواقع و آفاق المستقبل، ص۱۷۰-۱۷۲.</ref>