افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''افغانستان'''، کشوری آسیایی با اکثریت مسلمان و دارای نظام جمهوری اسلامی است. [[چین]]، [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]]، [[ترکمنستان]]، [[ایران]] و [[پاکستان]] همسایگان این کشور هستند. [[کابل]] پایتخت افغانستان و [[قندهار]]، [[هرات]]، [[مزار شریف]] و جلال‌آباد بزرگترین شهرهای این کشور است. [[بلخ]] و هرات در شمال و غرب افغانستان، دو شهر مشهور [[خراسان بزرگ|خراسان قدیم]] بوده‌اند. در بخش‌های مختلف افغانستان امروزی، تا نیمه قرن ۱۴ خورشیدی (بیستم میلادی) امیران [[کوشانی]]، [[صفاریان]]، [[سامانیان]]، [[غزنویان]]، [[غوریان]]، [[سلجوقیان]]، [[ایلخانیان]]، [[تیموریان]]، [[صفویان]]، [[گورکانیان هند]] و [[ابدالیان (درانی)]] حکومت می‌کردند.

دین رسمی افغانستان [[اسلام]] است. مذهب حنفی ([[اهل‌سنت]]) در اکثریت و شیعیان [[امامیه]] و [[اسماعیلیه]] در اقلیت هستند. درصد شیعیان در این کشور، بین ۲۵٪ تا ۳۰٪ برآورد شده است. در قانون اساسی مصوب سال ۱۳۸۲ش، برای اولین بار، مذهب [[شیعه]] در افغانستان به رسمیت شناخته شد. [[هزاره]] بزرگترین قوم شیعه و [[سادات افغانستان|سادات]]، [[هرات|هراتی‌ها]]، [[قزلباش‌ها]] و گروه‌هایی از بلوچ‌ها، تاجیک‌ها و پشتون‌ها دیگر اقوام شیعه هستند. رواج تشیع در سرزمین افغانستان از زمان صدر اسلام بوده و گسترش آن در دوره [[بنی‌عباس]] و با مهاجرت [[علویان]] به [[خراسان]]، و سپس همزمان با [[ایلخانان]] و [[صفویه]] اتفاق افتاده است. از زمان حکومت [[عبدالرحمن‌خان]] (۱۲۷۹-۱۲۵۸ش) که شیعیان بخصوص هزاره‌ها به سختی سرکوب و کشتار شده، و خودمختاری آنان سلب شد، تا سقوط [[طالبان]] در [[سال ۱۳۸۰ هجری شمسی|۱۳۸۰ش]] و برپایی نظام جدید، شیعیان مورد تهدید و سرکوب بوده‌اند. اکنون اوضاع شیعیان به بهبودی نسبی رسیده، گرچه عده‌ای سیاست حکومت جدید را خالی از تبعیض نسبت به شیعیان نمی‌دانند. اکنون شیعیان در افغانستان چندین حزب، گروه اجتماعی، نهاد و مرکز دینی، حوزوی و دانشگاهی، رسانه، نمایندگان پارلمانی و اندکی مقام ارشد حکومتی دارند.

افغانستان کشوری در جنوب آسیای میانه است و به دریا راه ندارد. این کشور از شمال با [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]] و [[ترکمنستان]]، از شمال شرق با [[چین]]، از شرق و جنوب با [[پاکستان]]  و در غرب با [[ایران]] همسایه است.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2008/09/blog-post_5084.html#_ftn5 دانشنامه آریانا]</ref> مساحت افغانستان در منابع مختلف از ۶۲۰ تا ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع تخمین زده شده است.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2008/09/blog-post_5084.html#_ftn5 دانشنامه آریانا]</ref> حدود نیمی از افغانستان را رشته‌کوه‌ها و ارتفاعات پوشانده است.{{یادداشت|بالاترین نقطه کشور، قله نوشاخ (بدخشان) در رشته‌کوه هندوکش در بدخشان، ۷۴۹۲ متر و پایین‌ترین نقطه در [[جوزجان]] در امتداد جنوبی رودخانه آمو، ۲۵۸متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد.}} ارتفاعات از شمال شرقی بدخشان (پامیر) به سمت مرکز افغانستان،[[هزارستان]]، با کاهش ارتفاع کشیده شده است. در اطراف این کوه‌ها، دره‌های باریک و عمیق و سپس دامنه کم شیب و دشت‌ها و بیابان‌ها قرار دارد.<ref>[https://www.britannica.com/place/Afghanistan سایت دانشنامه بریتانیکا، صفحه افغانستان]</ref>{{یادداشت|تقریباً تمام رودهای مهم افغانستان از ارتفاعات مرکزی سرچشمه می گیرند و به سمت مناطق مرزی پیش رفته‌اند. بزرگترین گستره آبی متعلق به رودهای کابل، هلمند، هری‌رود و آمو دریا است.<ref>[https://www.britannica.com/place/Afghanistan سایت دانشنامه بریتانیکا، صفحه افغانستان]</ref> {{یادداشت|رود کابل به پاکستان رفته و جریان اصلی رود سند (ایندوس) را تا اقیانوس هند تشکیل می‌دهد.}} با توجه به ناهمواری‌ها، افغانستان آب و هوای قاره‌ای دارد.<ref>[https://www.infoplease.com/world/countries/afghanistan سایت «infoplease»، قسمت «afghanistan»]</ref>}}{{یادداشت|در ارتفاعات شمال شرقی و مرکزی، زمستان با میانگین دمای ۱۵- سانتی‌گراد، و در جنوب و جنوب غربی (زابل،قندهار و هلمند)، شرق (ننگرهار) و دشت‌های ترکستان در شمال، تابستان‌ با درجه حرارت متوسط ۳۵ سانتی‌گراد است.<ref>[https://www.infoplease.com/world/countries/afghanistan سایت «infoplease»، قسمت «afghanistan»]</ref>}}