تفسیر موضوعی: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح متن و خلاصه‌سازی
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (←پیشینه) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح متن و خلاصه‌سازی) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[شیخ محمد عبده]] را می‌توان از پیشگامان تفسیر موضوعی دانست. در ایران، [[منشور جاوید]] اثر [[آیت الله]] [[جعفر سبحانی]]، [[تفسیر موضوعی قرآن کریم]] اثر آیت الله [[عبدالله جوادی آملی]]، [[معارف قرآن (کتاب)|معارف قرآن]] اثر آیت الله [[محمدتقی مصباح یزدی]] و [[پیام قرآن (کتاب)|پیام قرآن]] اثر آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی]] از معروف‌ترین تفسیرهای موضوعی هستند. | [[شیخ محمد عبده]] را می‌توان از پیشگامان تفسیر موضوعی دانست. در ایران، [[منشور جاوید]] اثر [[آیت الله]] [[جعفر سبحانی]]، [[تفسیر موضوعی قرآن کریم]] اثر آیت الله [[عبدالله جوادی آملی]]، [[معارف قرآن (کتاب)|معارف قرآن]] اثر آیت الله [[محمدتقی مصباح یزدی]] و [[پیام قرآن (کتاب)|پیام قرآن]] اثر آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی]] از معروف‌ترین تفسیرهای موضوعی هستند. | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی و جایگاه == | ||
تفسیر موضوعی، بیان آموزه‌های مرتبط با یک موضوع خاص، با توجه به [[آیه|آیات]] مختلف قرآن کریم در یک یا چند سوره است.<ref>مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۱۶.</ref> گردآوری آیات مرتبط با یک موضوع در قرآن کریم و بررسی آنها برای به دست آوردن نظر قرآن نیز تفسیر موضوعی خوانده شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، مؤسسه امام صادق، ج۱، ص۲۳؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۱.</ref> | تفسیر موضوعی، بیان آموزه‌های مرتبط با یک موضوع خاص، با توجه به [[آیه|آیات]] مختلف قرآن کریم در یک یا چند سوره است.<ref>مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۱۶.</ref> گردآوری آیات مرتبط با یک موضوع در قرآن کریم و بررسی آنها برای به دست آوردن نظر قرآن نیز تفسیر موضوعی خوانده شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، مؤسسه امام صادق، ج۱، ص۲۳؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۱.</ref> | ||
بسیاری از مفسران و محققان علوم قرآنی، بر اهمیت و جایگاه تفسیر موضوعی تأکید کرده‌اند؛<ref>سعید، المدخل الی التفسیر والموضوعی، ۱۴۱۱ق، ص۴۰-۵۵؛ مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۳۰-۳۳؛ مبانی و سیر تاریخی جلیلی، تفسیر موضوعی، ۱۳۸۷ش، ص۲۴-۳۰.</ref> [[سید محمدباقر صدر]]، استفاده از تفسیر موضوعی را تنها راه برای استخراج نظریه‌های اسلامی از قرآن کریم دانسته<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۸-۳۷.</ref> و بر این باور است که تفسیر ترتیبی هرگز از فهم معنای ظاهری الفاظ و آیات قرآن فراتر نمی‌رود و موفقیت چندانی در گسترش اندیشه‌های اسلامی نداشته است.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۳۴-۳۵.</ref> وی همچنین گسترش علم فقه را وامدار رویکرد موضوعی به احادیث معصومان می‌داند و معتقد است برای پاسخگویی به نیازهای گسترده و پیچیده، از روش تفسیر موضوعی بهره برد.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۵-۲۸.</ref> | |||
به نظر آیت الله مصباح در برابر نظام‌های فکری باطل هرگز نمی‌توان با تکیه بر تفسیر ترتیبی و بیان مطالب پراکنده، نظام فکری منسجمی ارائه کرد. از آنجا که همه مکتب‌های انحرافی کوشیده‌اند تا با ارتباط میان یک سلسله مسائل یک کل منظم و هماهنگ به وجود آورند و اندیشه‌های باطل خود را منسجم معرفی کنند باید معارف قرآن را به صورت سیستماتیک و منظم عرضه کرد، بنابراین ناگزیر باید معارف قرآن را دسته بندی کرد تا از یک سو آموزش آن برای فراگیران آسان و از سوی دیگر در برابر سایر نظام‌های فکری قابل عرضه باشد.<ref>مصباح یزدی، معارف قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۸-۱۰.</ref> | |||
[[آیت الله سبحانی]] با تأکید بر ضرورت رویکرد به تفسیر موضوعی و پرهیز از تکرار تفسیر ترتیبی، تفسیر موضوعی را مجالی برای گشوده شدن آفاق عظیمی در علوم و معارف قرآن دانسته که هیچ‌گاه این معارف از تفسیر ترتیبی حاصل نمی‌شوند.<ref>سبحانی، منشور جاوید، مؤسسه امام صادق، ج۱، ص۱۱.</ref> | |||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
| خط ۲۶: | خط ۳۲: | ||
[[پرونده:پیام قرآن.jpg|180px|بندانگشتی]] | [[پرونده:پیام قرآن.jpg|180px|بندانگشتی]] | ||
علاوه بر تفاسیر موضوعی، آثار بسیاری برای تسهیل دسترسی به آیات مرتبط با یک موضوع خاص تألیف شده است؛<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۷.</ref> معجم‌های موضوعی مانند تفصیل الآیات از ژول بوم، [[المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم]] از [[محمد فؤاد عبدالباقی]]، المدخل الی التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم اثر سید محمدباقر ابطحی، فرهنگ موضوعی قرآن از محمود رامیار، فرهنگ موضوعی قرآن مجید از کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، و فروغ بی‌پایان از عبدالمجید معادیخواه.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۷.</ref> همچنین [[فرهنگ قرآن]] اثر [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] که با همکاری مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم تألیف شده است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۷.</ref> | علاوه بر تفاسیر موضوعی، آثار بسیاری برای تسهیل دسترسی به آیات مرتبط با یک موضوع خاص تألیف شده است؛<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۷.</ref> معجم‌های موضوعی مانند تفصیل الآیات از ژول بوم، [[المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم]] از [[محمد فؤاد عبدالباقی]]، المدخل الی التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم اثر سید محمدباقر ابطحی، فرهنگ موضوعی قرآن از محمود رامیار، فرهنگ موضوعی قرآن مجید از کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، و فروغ بی‌پایان از عبدالمجید معادیخواه.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۷.</ref> همچنین [[فرهنگ قرآن]] اثر [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] که با همکاری مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم تألیف شده است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۷.</ref> | ||
==جستارهای وابسته == | ==جستارهای وابسته == | ||