کاربر ناشناس
صفویان: تفاوت میان نسخه‌ها
←صفویه و تشیع
imported>Kmhoseini |
imported>Kmhoseini |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در کنار سختگیری بر اهل سنت و اجبار مردم به اظهار تشیع، شاه اسماعیل صفوی از روش‌های دیگری برای گسترش و تثیب تشیع بهره گرفت. از جمله این روش‌ها دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران بود. پس از مدتی با ورود علمای شیعه، مدارس شیعه و مراکز علمی در ایران تشکیل شد. برگزاری آیین‌های شیعی از جمله عزاداری محرم از دیگر اقدامات صفویان بود که در برانگیختن احساسات مذهبی و در نتیجه گسترش و تثبیت مذهب تشیع موثر بود.<ref>فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، 67-68</ref> | در کنار سختگیری بر اهل سنت و اجبار مردم به اظهار تشیع، شاه اسماعیل صفوی از روش‌های دیگری برای گسترش و تثیب تشیع بهره گرفت. از جمله این روش‌ها دعوت از علمای شیعه برای مهاجرت به ایران بود. پس از مدتی با ورود علمای شیعه، مدارس شیعه و مراکز علمی در ایران تشکیل شد. برگزاری آیین‌های شیعی از جمله عزاداری محرم از دیگر اقدامات صفویان بود که در برانگیختن احساسات مذهبی و در نتیجه گسترش و تثبیت مذهب تشیع موثر بود.<ref>فروغی، کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه، 67-68</ref> | ||
===تشیع و هویت ملی=== | |||
پژوهشگران معاصر، حکومت صفویه را نخستین حکومت ملی ایران می‌دانند. برخی، رسمی و فراگیر شدن مذهب شیعه در ایران را عاملی اساسی در شکل‌گیری هویت ملی در عصر صفوی به شمار آورده‌اند که به یکپارچگی مردم ایران و در نتیجه توانمندی آنان در برابر دشمنان سنی مذهب را در پی داشت. در این رویکرد مذهب شیعه، عاملی برای وحدت بخشی به جامعه ایرانی و در عین حال ایجاد تمایز و تشخص ایرانیان در برابر دشمنانش، بخصوص حکومت عثمانی بود.<ref>نک: گودرزی، کارکرد هویت بخش مذهب شیعه در دوره صفویه، ص62-63</ref> | |||
===ارتباط علمای شیعه و صفویان=== | ===ارتباط علمای شیعه و صفویان=== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۷: | ||
====تشیع و تصوف در عصر صفویه==== | ====تشیع و تصوف در عصر صفویه==== | ||
حکومت صفویان خاستگاهی صوفیانه داشت و بر پایه حمایت انبوه پیروان این فرقه که به قزلباشان نامبردار بودند استوار بود. بعد از تاسیس حکومت، رئیس طریقه صفویه در عین حال شاه و هم مرشد کامل بود. بخش اصلی نیروی نظامی صفویان را نیز همین گروه قزلباشان تشکیل می دادند. اما پیوند نزدیک شاه و قزلباشان بعد از مدت کوتاه به اختلاف و کشمکش انجامید. شاه طهماسب که تلاش می کرد از قدرت و نفوذ قزلباشان بکاهد، در عمل به فقهای شیعه نزدیک شد. اختلاف فقها و علمای شیعه با گروه های صوفیه ریشه ای قدیم داشت و با قدرت یابی علما در حکومت صفویه این اختلاف ظهوری تازه یافت. مخالفت با تصوف در آثار علمای شیعه کم کم رو به فزونی گذاشت و در اواخر حکومت صفویان به دشمنی شدید و آشکاری تبدیل شد که به نگارش آثار علمای شیعه در رد و حتی تکفیر صوفیان انجامید. نماد ستیز آشتی ناپذیر علما با صوفیان را علامه محمد باقر مجلسی دانسته اند که در اواخر حکومت صفویان مقامی پر ارج یافت و | حکومت صفویان خاستگاهی صوفیانه داشت و بر پایه حمایت انبوه پیروان این فرقه که به قزلباشان نامبردار بودند استوار بود. بعد از تاسیس حکومت، رئیس طریقه صفویه در عین حال شاه و هم مرشد کامل بود. بخش اصلی نیروی نظامی صفویان را نیز همین گروه قزلباشان تشکیل می دادند. اما پیوند نزدیک شاه و قزلباشان بعد از مدت کوتاه به اختلاف و کشمکش انجامید. شاه طهماسب که تلاش می کرد از قدرت و نفوذ قزلباشان بکاهد، در عمل به فقهای شیعه نزدیک شد. اختلاف فقها و علمای شیعه با گروه های صوفیه ریشه ای قدیم داشت و با قدرت یابی علما در حکومت صفویه این اختلاف ظهوری تازه یافت. مخالفت با تصوف در آثار علمای شیعه کم کم رو به فزونی گذاشت و در اواخر حکومت صفویان به دشمنی شدید و آشکاری تبدیل شد که به نگارش آثار علمای شیعه در رد و حتی تکفیر صوفیان انجامید.<ref>تشکری و نقیبی، تعامل و تقابل تصوف و تشیع در عصر صفوی، ص58-60</ref> نماد ستیز آشتی ناپذیر علما با صوفیان را علامه محمد باقر مجلسی دانسته اند که در اواخر حکومت صفویان مقامی پر ارج یافت و آثاری در رد صوفیان نگاشت. در دوران سلطان حسین، برخوردهایی با صفویه و خانقاه های ایشان صورت گرفت و سعی شد از ارتباط مردم با صوفیان جلوگیری شود. | ||
==رابطه صفویان با عثمانیان== | ==رابطه صفویان با عثمانیان== | ||