قطام بنت شجنة بن عدی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قَطام دختر شَجنة بن عَدی''' زنی از طرفداران [[خوارج]] که در تحریک [[ابن ملجم]] برای [[شهادت]] [[حضرت علی(ع)]] نقش داشت. گفته شده است قطام به زیبارویی شهرت داشت و ابن ملجم هنگامی که برای ترور امام علی (ع) به کوفه آمده بود از وی خواستگاری کرد. قطام که برادر و پدرش در [[جنگ نهروان]] کشته شده بودند، کشتن علی(ع) را شرط ازدواج با خود قرار داد و ابن ملجم برای رسیدن به وی در کار خود مصصم شد. بعضی محققان این داستان را ساختگی می‌دانند.

قطام را زنی زیبارو دانسته‌اند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۲۴</ref>که بدین خصلت مشهور بوده‌ تا جائی که وقتی ابن مجلم وی را می‌بیند از خود بی‌خود می‌شود.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۴۴؛ ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۲۶</ref> بلعمی او را زیباترین زن کوفه<ref>تاریخ نامه طبری،ج۴،ص:۶۷۳</ref>و [[مسعودی]] و [[ابوالفرج اصفهانی]] از وی به عنوان زیبا‌ترین زنان زمان یاد کرده‌اند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۱۱؛ مقاتل الطالبیین، ص:۴۶</ref>

قطام جزو خوارج بوده<ref>تاریخ ابن خلدون،ج۲،ص:۳۸۱؛ جمهرةأنساب العرب، متن،ص:۲۰۰</ref> و اندیشه آنان را قبول داشته‌است.<ref>الأخبارالطوال،ص:۲۱۳</ref>خوارج نیز حضرت علی را [[کافر]] می‌دانستند.{{مدرک}}

ابن ملجم که برای کشتن حضرت علی(ع) به کوفه آمده بود با وی برخورد می‌کند و از او خواستگاری می‌نماید (البته بعضی گفته‌اند ابن ملجم از رباب دختر قطام خواستگاری کرد نه خود قطام.<ref>الفتوح/ترجمه،متن،ص:۱۰۴۱</ref>)، قطام ازدواج با ابن ملجم را به شرایطی می‌پذیرد که یکی ازآن شرایط کشتن حضرت علی(ع) است. بنا بر نقلی ابن ملجم، پیش از به شهادت رساندن امام علی (ع) با قطام ازدواج کرده و سه شب نیز پیش وی بوده‌است.<ref>ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۲۶</ref>  

قطام علاوه بر شرط قرار دادن قتل حضرت علی(ع) برای ازدواج.<ref>ابن اثیر الجزری، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۱۶</ref>، ابن ملجم را نیز بر انجام این کار ترغیب و تحریک کرد<ref>فرزندان آل ابیطالب/ترجمه،ج۱،ص:۳۶</ref> حتی ابن ملجم را به ترس متهم کرد تا وی بیشتر تحریک شود.<ref> إحقاق الحق، الشوشتری،ج۳۲،ص:۶۳۱</ref>

گفته شده است قطام شخصی به نام وردان را نیز با ابن ملجم همراه کرد تا او را در به شهادت رساندن امام علی (ع) یار کند.<ref>ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۲۶</ref> وردان بن مجالد تیمی پسر عموی قطام بوده‌است.<ref>أنساب الأشراف،ج۲،ص:۴۹۳(چاپ زکار،ج۳،ص:۲۵۴)</ref> وردان بارها به قطام گفته بود که اگر کسی با من بود من علی(ع) را می‌کشتم. بدین جهت قطام ابن ملجم و وی را به هم رساند.<ref>تاریخنامه طبری،ج۴،ص:۶۷۳</ref>

به گفته جرجی زیدان، قطام پس از شهادت حضرت علی(ع) به [[مصر]] می‌گریزد ولی به جرم اینکه [[عمرو بن عاص|عمروعاص]] را از توطئه قتلش خبردار نکرده زندانی می‌شود،<ref>جرجی زیدان،ص ۲۸۹</ref> وی از زندان فرار کرده و به سوی [[دمشق]] سفر می‌کند، اما در بین راه کشته و سرش جدا شده<ref>جرجی زیدان، ص۳۰۲ </ref>و مقداری از سرش به مصر فرستاده می‌شود. عمروعاص نیز به قاتل وی هزار دینار جایزه می‌دهد.<ref>جرجی زیدان، ص۳۱۰</ref>

[[سید جعفر شهیدی]] ماجرای نقش قطام در شهادت حضرت علی(ع) را با توجه به وجود تناقضهایی در نقلهای مختلف آن، ساختگی می‌داند و می‌نویسد: گویا داستان قطام را ساخته و به کار آن سه تن [ابن ملجم و دو همدستش] پیوند داده‌اند تا بیشتر در ذهنها جای گیرد.<ref>شهیدی، ص۱۶۴؛ شهیدی اینکه این داستان را که همزمان سه تن از خوارج در پی قتل امام علی(ع)، معاویه و عمرو بن عاص بوده باشند با دیده تردید می‌نگرد و طراحی شهادت امام را در کوفه (اشعث بن قیس) و شام (معاویه) جستجو می‌کند. همان، صص ۱۵۸-۱۵۹.</ref>

در [[سریال امام علی]](ع) نیز به قطام و نقش وی در حوادث کوفه و مخصوصا شهادت حضرت علی(ع) جایگاه ویژه‌ای داده شده است. در این سریال [[ویشکا آسایش]] در نقش قطام ظاهر شد.