آیه اصلاح ذات بین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه اصلاح ذات بین''' نهمین آیه [[سوره حجرات]] است. این آیه برای حفظ و اصلاح جامعه اسلامی و حمایت از جان، مال و ناموس [[مسلمانان]] و عدم هتک حرمت اشخاص دستوراتی ارائه داده است. ایجاد صلح و سازش میان دو گروه [[مؤمن]] متخاصم، مبارزه با گروه یاغی و اصلاح ذات بین بر اساس معیارهای [[عدالت|عادلانه]] از این دستورات است. <br />

از این آیه چند فرع فقهی استفاده شده است. [[وجوب کفایی]] [[اصلاح ذات البین]]، عدم ضمانت گروه مصلح در برابر جان و اموال گروه یاغی، ضمانت گروه یاغی در برابر جان و مال گروه مصلح و لزوم اجازه از [[حاکم شرع]] برای اعمال قدرت جهت ایجاد صلح و سازش، از جمله این فروع است.

 

آیه نهم [[سوره حجرات]] در مقام بیان راهکارهایی جهت ایجاد سازش و اصلاح میان دو گروه از [[مؤمنان]] متخاصم است. درباره شان نزول این آیه دو نقل آمده است:‌ [[طبرسی]] نزول این آیه را درباره دو طایفه [[اوس و خزرج]] می‌داند که میان آنان جنگی با لیف خرما و نعلین اتفاق افتاد<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۱۹۹.</ref> و برخی نیز نزول آیه را درباره ماجرای عبدالله بن ابی و عبدالله بن رواحه می‌دانند. طبق این نقل روزی انس به [[پیامبر اسلام(ص)]] پیشنهاد می‌کند به دیدن [[عبدالله بن ابی]] برود. پیامبر نیز سوار بر الاغی به سوی عبدالله حرکت کرد و زمانی که به نزدیک او رسید، عبدالله به پیامبر گفت دور شو که بو و گرد و خاک مرکبت مرا آزار می‌دهد و این سخن با واکنش [[عبدالله بن رواحه انصاری]] و حمایت اقوام آن دو به نزاعی شدید میان دو گروه منجر شد و با چوب و سنگ و کفش به یکدیگر حمله کردند که این آیه نازل شد و از [[مؤمنان]] خواست میان ایشان صلح و آشتی برقرار کنند.<ref>واحدی، اسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۴۰۸-۴۰۹.</ref>

این [[آیه]] را از جمله آیاتی دانسته‌اند که برای حفظ و اصلاح [[جامعه اسلامی]]، حمایت از جان، مال و ناموس انسان‌ها در مقابل تجاوزگری دیگران، حفظ آزادی مردم و عدم هتک حرمت اشخاص، دستوراتی صادر کرده است:  

۱- اگر  میان دو گروه از مومنان درگیری و دشمنی ایجاد شد میان آنها اصلاح و سازش ایجاد کیند؛ چراکه اصلاح ذات البین طبق حدیثی از پیامبر(ص) از بهترین و با فضیلت‌ترین کارهای امت معرفی شده، تا جایی که آن را از نظر درجه از [[نماز]] و [[روزه]] و [[صدقه]] بالاتر دانسته است.<ref>پاینده، نهج الفصاحه، ۱۳۸۲ش، ص۲۴۰.</ref>  

برخی از مفسران با استناد به فرازهای این آیه چند فرع فقهی استفاده کرده‌اند:

* اصلاح میان گروه‌های متخاصم [[مسلمانان]] یک امر واجب کفایی است.

* در مراحل اصلاح از طریق گفتگو اجازه [[حاکم شرع]] لازم نیست ولی در مرحله شدت عمل به ویژه جایی که به خون‌ریزی منجر می‌شود گرفتن اجازه حاکم شرع لازم است.

* در مبارزه چون هدف اصلاح دو گروه از مؤمنان است، مساله اسیران جنگی و [[غنیمت|غنائم]] مطرح نیست و پس از اتمام جنگ اسیران آزاد گشته و اموال هر طرف بازگردانده می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰-۱۷۲.</ref>