پرش به محتوا

اسپانیا: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۳ اکتبر ۲۰۱۵
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Hasaninasab
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
در سال ۹۲ق. موسی بن نصیر، کارگزار [[ولید بن عبدالملک]] حاکم [[اموی]] در «افریقیه»، سپاهی به فرماندهی طارق بن زیاد را مأمور فتح [[اندلس]] کرد. (اندلس نامی است که مسلمانان به بخشی از شبه جزیره ایبری در کنار دریای مدیترانه، واقع در جنوب اسپانیا و جنوب شرقی پرتقال و گاه به تمام آن داده‌اند.)<ref>دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۳۲۳.</ref> اندلس در این هنگام دچار اختلافات داخلی بود. سپاه طارق از تنگه‌ای بین قاره آفریقا و اروپا -که بعدها به نام «جبل الطارق» مشهور شد- گذشت و شهرهای «استجه»، «مالقه»، «غرناطه»، «قرطبه»، «البیره» و «طلیطله» را تصرف کرد. سپس سپاه طارق توانست بر سواحل جنوبی «خلیج بیسکی» سلطه یابد و در مدت یک سال تمام اسپانیا را از شمال تا جنوب فتح کند.
در سال ۹۲ق. موسی بن نصیر، کارگزار [[ولید بن عبدالملک]] حاکم [[اموی]] در «افریقیه»، سپاهی به فرماندهی طارق بن زیاد را مأمور فتح [[اندلس]] کرد. (اندلس نامی است که مسلمانان به بخشی از شبه جزیره ایبری در کنار دریای مدیترانه، واقع در جنوب اسپانیا و جنوب شرقی پرتقال و گاه به تمام آن داده‌اند.)<ref>دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۳۲۳.</ref> اندلس در این هنگام دچار اختلافات داخلی بود. سپاه طارق از تنگه‌ای بین قاره آفریقا و اروپا -که بعدها به نام «جبل الطارق» مشهور شد- گذشت و شهرهای «استجه»، «مالقه»، «غرناطه»، «قرطبه»، «البیره» و «طلیطله» را تصرف کرد. سپس سپاه طارق توانست بر سواحل جنوبی «خلیج بیسکی» سلطه یابد و در مدت یک سال تمام اسپانیا را از شمال تا جنوب فتح کند.


امروزه آمار موجود حکایت از وجود بیش از یک میلیون و پانصد هزار مسلمان در اسپانیا دارد که حدود ۲۰۰ هزار نفر از آنان ملیت اسپانیایی دارند. اسپانیا چهارمین کشور اتحادیه اروپا از حیث تعداد مسلمانان پس از [[انگلیس]]، [[فرانسه]] و [[آلمان]] است. در بیست سال اخیربیش از ۳۰ هزار اسپانیایی اسلام آورده‌اند.
امروزه آمار موجود حکایت از وجود بیش از یک میلیون و پانصد هزار مسلمان در اسپانیا دارد که حدود ۲۰۰ هزار نفر از آنان ملیت اسپانیایی دارند. اسپانیا چهارمین کشور اتحادیه اروپا از حیث تعداد مسلمانان پس از [[انگلیس]]، [[فرانسه]] و [[آلمان]] است. در بیست سال اخیربیش از ۳۰ هزار اسپانیایی اسلام آورده‌اند.
مادرید با رقم بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ هزار نفر مسلمان، ایالت کاتالونیا با مرکزیت بارسلون، استان اندلس وسپس مورسیا چهار مرکز اصلی زندگی مسلمانان در اسپانیا است.<ref>[http://fa.abna24.com/service/archive/2012/04/12/308148/story.html خبرگزاری اهل بیت]</ref>
مادرید با رقم بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ هزار نفر مسلمان، ایالت کاتالونیا با مرکزیت بارسلون، استان اندلس وسپس مورسیا چهار مرکز اصلی زندگی مسلمانان در اسپانیا است.<ref>[http://fa.abna24.com/service/archive/2012/04/12/308148/story.html خبرگزاری اهل بیت]</ref>


بنابر گزارش اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا، مسلمانان حدود ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۶۰ درصد مهاجر و ۴۰ درصد اسپانیایی هستند.
بنابر گزارش اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا، مسلمانان حدود ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۶۰ درصد مهاجر و ۴۰ درصد اسپانیایی هستند.
خط ۳۵: خط ۳۵:
مسیحیان اندلس نیز با مسلمانان همزیستی داشتند و در عین حفظ دین خود، به عربی صحبت می‌کردند و از این رو مستعربون یا «عجم الذمه» نام گرفتند.<ref>دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۳۲۵.</ref>
مسیحیان اندلس نیز با مسلمانان همزیستی داشتند و در عین حفظ دین خود، به عربی صحبت می‌کردند و از این رو مستعربون یا «عجم الذمه» نام گرفتند.<ref>دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۳۲۵.</ref>


در مجموع، مسلمانان تقریبا هشت قرن در اندلس زندگی کردند و در این مدت توانستند پایه های تمدنی درخشان و ریشه دار را پی ریزی کنند و در زمینه‌های علمی، فکری و فلسفی به پیشرفت‌های چشمگیری دست یابند و در نتیجه بسیاری از علمای شرق را به خود جذب کنند و بسیاری از دانشمندان بزرگ را پرورش دهند که هر کدام از آنها آثار بسیار ارزنده علمی و فلسفی و ادبی پدید آورده‌اند. این تمدن چنان گسترده و درخشان بوده که بسیاری از علمای اندلس و شمال افریقا، درباره تاریخ اندلس و تمدن آن کتاب‌هایی تالیف کرده‌اند.<ref>جلوه هایی از تمدن اسلامی اندلس، فصلنامه مشکوة، شماره 48 [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82113 ]</ref>
در مجموع، مسلمانان تقریبا هشت قرن در اندلس زندگی کردند و در این مدت توانستند پایه‌های تمدنی درخشان و ریشه‌دار را پی ریزی کنند و در زمینه‌های علمی، فکری و فلسفی به پیشرفت‌های چشمگیری دست یابند و در نتیجه بسیاری از علمای شرق را به خود جذب کنند و بسیاری از دانشمندان بزرگ را پرورش دهند که هر کدام از آنها آثار بسیار ارزنده علمی و فلسفی و ادبی پدید آورده‌اند. این تمدن چنان گسترده و درخشان بوده که بسیاری از علمای اندلس و شمال افریقا، درباره تاریخ اندلس و تمدن آن کتاب‌هایی تالیف کرده‌اند.<ref>جلوه‌هایی از تمدن اسلامی اندلس، فصلنامه مشکوة، شماره ۴۸ [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82113 ]</ref>


==پیشینه تشیع==
==پیشینه تشیع==
نخستین نفوذ تشیع در اندلس در میان بربرهایى بود که در پیروزى‌ها با اعراب مشارکت داشتند و انحصارطلبى آنها را درگرفتن غنیمت هاى جنگى به چشم دیده بودند. بربرها بیشتر در مناطق کوهستانى همچون الجوف و البیره استقرار یافته بودند.<ref>مقالات تاریخى، رسول جعفریان، دفتر سوم، صص 226 و 227.</ref>
نخستین نفوذ تشیع در اندلس در میان بربرهایی بود که در پیروزی‌ها با اعراب مشارکت داشتند و انحصارطلبی آنها را درگرفتن غنیمت‌های جنگی به چشم دیده بودند. بربرها بیشتر در مناطق کوهستانی همچون الجوف و البیره استقرار یافته بودند.<ref>مقالات تاریخی، رسول جعفریان، دفتر سوم، صص ۲۲۶ و ۲۲۷.</ref>
فرهنگ شیعى از دو راه به اندلس وارد شد:
فرهنگ شیعی از دو راه به‌اندلس وارد شد:
#از طریق اندلسى‌هایى که به مشرق مى آمدند و فرهنگ شیعى را به ویژه از [[عراق]] ـکه محل اجتماع شیعیان بود ـ  و نیز از [[مصر]] یا [[مراکش|مغرب]] برمى گرفتند.
#از طریق اندلسی‌هایی که به مشرق می‌آمدند و فرهنگ شیعی را به ویژه از [[عراق]] که محل اجتماع شیعیان بود و نیز از [[مصر]] یا [[مراکش|مغرب]] برمی‌گرفتند.
#از طریق شرقى‌هایى که به طور مستقیم به عنوان «داعى» در اندلس فعالیت مى‌کردند.
#از طریق شرقی‌هایی که به طور مستقیم به عنوان «داعی» در اندلس فعالیت می‌کردند.


نخستین کسى که با سفر به شرق بخشى از فرهنگ شیعى را به اندلس منتقل کرد، «محمد بن عیسى قُرطُبى» معروف به اعشى (م۲۲۱ق.) است. او در اندلس از فضیلت‌هاى [[امام على]] علیه السلام سخن مى گفت.
نخستین کسی که با سفر به شرق بخشی از فرهنگ شیعی را به‌اندلس منتقل کرد، «محمد بن عیسی قُرطُبی» معروف به اعشی (م۲۲۱ق.) است. او در اندلس از فضیلت‌های [[امام علی]] علیه‌السلام سخن می‌گفت.


از همان آغاز تأسیس دولت اموی در اندلس، قیام‌هایی در اندلس روی داد که تا حد زیادی ریشه‏‌های شیعی داشت:
از همان آغاز تأسیس دولت اموی در اندلس، قیام‌هایی در اندلس روی داد که تا حد زیادی ریشههای شیعی داشت:
===جنبش‌های شیعی===
===جنبش‌های شیعی===
# اولین قیام، به سرپرستی [[عبداللّه بن سعد بن عمار بن یاسر]] روی داد. او یک فرمانده اموی در [[دمشق]] بود ولی پس از کشته شدن [[عمار یاسر]] در واقعه [[صفین]]، پیوسته در حمایت از [[خلافت]] امام علی (ع)و جهاد با معاویه، فعالیت می‌کرد. او علیه یوسف الفهری، حاکم اندلس، قیام کرد ولی در سال ۱۴۳ق. توسط عبدالرحمن داخل، سرکوب شد.<ref>نفخ الطیب، ج ص 330.</ref>
# اولین قیام، به سرپرستی [[عبداللّه بن سعد بن عمار بن یاسر]] روی داد. او یک فرمانده اموی در [[دمشق]] بود ولی پس از کشته شدن [[عمار یاسر]] در واقعه [[صفین]]، پیوسته در حمایت از [[خلافت]] امام علی(ع)و جهاد با معاویه، فعالیت می‌کرد. او علیه یوسف الفهری، حاکم اندلس، قیام کرد ولی در سال ۱۴۳ق. توسط عبدالرحمن داخل، سرکوب شد.<ref>نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰.</ref>
#در سال ۱۴۶ق. علاء بن مغیث جذامی قیام کرد و همچون سپاهیان [[عباسیان|عباسی]]، پرچم‏‌های سیاه را علامت خود قرار داد. قیام او نیز که صبغه شیعی داشت توسط عبدالرحمن داخل درهم شکسته شد و بزرگان آن به قتل رسیدند.
#در سال ۱۴۶ق. علاء بن مغیث جذامی قیام کرد و همچون سپاهیان [[عباسیان|عباسی]]، پرچمهای سیاه را علامت خود قرار داد. قیام او نیز که صبغه شیعی داشت توسط عبدالرحمن داخل درهم شکسته شد و بزرگان آن به قتل رسیدند.
#در سال ۱۶۵ق. حسین بن یحیی بن سعد بن عبادة انصاری، از یک خاندان شیعی قیام کرد. هرچند این قیام در ظاهر به نام محبت اهل بیت و تشیع علی(ع) بود ولی در واقع به هدف رسیدن به حکومت روی داد، چرا که در نهایت حسین بن یحیی با عبد الرحمن داخل، راه آشتی و سازش در پیش گرفت و بر دوست شیعه خودش سلیمان بن یقظان طغیان کرد و تغییر مسیر داد.
#در سال ۱۶۵ق. حسین بن یحیی بن سعد بن عبادة انصاری، از یک خاندان شیعی قیام کرد. هرچند این قیام در ظاهر به نام محبت اهل بیت و تشیع علی(ع) بود ولی در واقع به هدف رسیدن به حکومت روی داد، چرا که در نهایت حسین بن یحیی با عبد الرحمن داخل، راه آشتی و سازش در پیش گرفت و بر دوست شیعه خودش سلیمان بن یقظان طغیان کرد و تغییر مسیر داد.
#بزرگترین حرکت شیعی در اندلس که یک انقلاب بربری به حساب می‏‌آمد، حرکتی است که در منطقه سنتایر به رهبری شقیا بن عبد الواحد مکناسی پدیدار شد. او از اهالی وادی الحجارة بود و مادرش فاطمه نام داشت و از این رو، خودش را فاطمی و از خاندان پیامبر و از شرفاء می‌‏شمرد. او در میان مردم به نام عبیداللّه بن محمد شهرت داشت و در آغاز، معلم کودکان بود و درس قرآن و فقه داشت و از همین طریق عقاید خود را انتشار می‏‌داد. در آن روزگار، شغل معلمی یکی از شیوه‌های [[فاطمیون]] [[مصر]] برای نفوذ در جوامع اسلامی بود. قیام عبیداللّه از سال ۱۵۱ تا ۱۶۰ق. ادامه پیدا کرد و بعد از مرگ او نیز شاگردانش به عقاید او پای‏بند باقی ماندند و رهبری حرکت به عهده وجیه غسّانی افتاد. وی از فرماندهان لشکر عبد الرحمن داخل بود که به حرکت شیعی عبیداللّه بن محمد پیوست.<ref>نفخ الطیب، ج ص 330.</ref>
#بزرگترین حرکت شیعی در اندلس که یک انقلاب بربری به حساب میآمد، حرکتی است که در منطقه سنتایر به رهبری شقیا بن عبد الواحد مکناسی پدیدار شد. او از اهالی وادی الحجارة بود و مادرش فاطمه نام داشت و از این رو، خودش را فاطمی و از خاندان پیامبر و از شرفاء میشمرد. او در میان مردم به نام عبیداللّه بن محمد شهرت داشت و در آغاز، معلم کودکان بود و درس قرآن و فقه داشت و از همین طریق عقاید خود را انتشار میداد. در آن روزگار، شغل معلمی یکی از شیوه‌های [[فاطمیون]] [[مصر]] برای نفوذ در جوامع اسلامی بود. قیام عبیداللّه از سال ۱۵۱ تا ۱۶۰ق. ادامه پیدا کرد و بعد از مرگ او نیز شاگردانش به عقاید او پایبند باقی ماندند و رهبری حرکت به عهده وجیه غسّانی افتاد. وی از فرماندهان لشکر عبد الرحمن داخل بود که به حرکت شیعی عبیداللّه بن محمد پیوست.<ref>نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰.</ref>
#در سال ۲۳۷ق. قیامی شیعی در پایتخت اندلس (قرطبه) روی داد. رهبر این حرکت معلمی دیگر بود که عقاید باطنی داشت و حرکت او شیعی به حساب می‏‌آمد. او را منتسب به [[باطنیه|اسماعیلیه باطنیّه]] دانسته‌اند.
#در سال ۲۳۷ق. قیامی شیعی در پایتخت اندلس (قرطبه) روی داد. رهبر این حرکت معلمی دیگر بود که عقاید باطنی داشت و حرکت او شیعی به حساب میآمد. او را منتسب به [[باطنیه|اسماعیلیه باطنیه]] دانسته‌اند.


این قیام‌های محلی و ناموفق که در جای جای اندلس و در حکومت اموی روی می‏‌داد، نشانگر وجود زمینه‏‌های مساعد در میان طبقات مردم جامعه بوده است.
این قیام‌های محلی و ناموفق که در جای جای اندلس و در حکومت اموی روی میداد، نشانگر وجود زمینههای مساعد در میان طبقات مردم جامعه بوده است.


===دولت شیعی حمودیان===
===دولت شیعی حمودیان===
خلافت امویان قرطبه در سال ۴۰۷ق. به دست على بن حمود (از نوادگان [[امام حسن]] علیه السلام سقوط کرد<ref>آندلس، دکتر محمدابراهیم، آیتى، ص 115</ref> و تمام کوشش ها در برگرداندن آن بى‌نتیجه ماند. در این زمان زمینه تبلیغات شیعى که سال‌ها در اندلس سابقه داشت، فراهم گردید و علویان با استفاده از این فرصت، به تشکیل نخستین دولت شیعى اقدام کردند که در اندلس به نام آن خطبه خوانده شد. این دولت، دولتِ حمودى بود که تنها نیم قرن دوام آورد. حمود‌یان از نظر خاندانی، به ادریس بن حسن علوی منسوب بودند که در سال ۱۷۲ق نخستین دولت علوی ([[ادریسیان]]) را در غرب اسلامی پدید آورد.
خلافت امویان قرطبه در سال ۴۰۷ق. به دست علی بن حمود (از نوادگان [[امام حسن]] علیه‌السلام سقوط کرد<ref>آندلس، دکتر محمدابراهیم، آیتی، ص ۱۱۵</ref> و تمام کوشش‌ها در برگرداندن آن بی‌نتیجه ماند. در این زمان زمینه تبلیغات شیعی که سال‌ها در اندلس سابقه داشت، فراهم گردید و علویان با استفاده از این فرصت، به تشکیل نخستین دولت شیعی اقدام کردند که در اندلس به نام آن خطبه خوانده شد. این دولت، دولتِ حمودی بود که تنها نیم قرن دوام آورد. حمود‌یان از نظر خاندانی، به ادریس بن حسن علوی منسوب بودند که در سال ۱۷۲ق نخستین دولت علوی ([[ادریسیان]]) را در غرب اسلامی پدید آورد.


على بن حمود نخستین خلیفه حمودى، با این که اصالتا عرب بود، بیشتر وقت‌ها به زبان بربرى صحبت مى‌کرد. امیرنشین‌هاى مستقل بربرى نیز دعوت دولت حمودى را پذیرفتند، از جمله دولت بنى‌زیرى صنهاجى در غرناطه که گرایش شیعى آنها تا پایان دولت‌شان بر جاى ماند.
علی بن حمود نخستین خلیفه حمودی، با این که اصالتا عرب بود، بیشتر وقت‌ها به زبان بربری صحبت می‌کرد. امیرنشین‌های مستقل بربری نیز دعوت دولت حمودی را پذیرفتند، از جمله دولت بنی‌زیری صنهاجی در غرناطه که گرایش شیعی آنها تا پایان دولت‌شان بر جای ماند.


در این دوره شاهد نوعى آزادى اندیشه هستیم که در تمامى دوران خلافت امویان از آن خبرى نبود. این آزادى سبب شد تا بسیارى از باورهاى شیعى آشکار شود بدون آن که نیروى حکومتى خاصى آن را تحت فشار قرار دهد. در سایه این آزادى اندیشه، گونه‌ها و اقسام فرهنگ‌هاى شرقى در اندلس رواج یافت.این درحالى بود که در خلافت امویان، در این زمینه رقابت سختى وجود داشت. امویان تنها آن چه را که موافق و هم آهنگ با روحیه ى حاکم بر اندلس بود اجازه مى دادند.<ref>مقالات تاریخى، رسول جعفریان، دفتر سوم، صص 251 ـ 253.</ref> در یک جمع بندى کلى مى‌توان گفت که با وجود موانع بسیار، از آنجا که فرهنگ شیعى داراى مواضع [[عدالت]] خواهانه و حق طلبانه بود و هم چنین مبانى اصولى و منطقى داشت، توانست درجامعه اندلس جاى پایى براى خود باز کند و حتى به ابراز وجود سیاسى چند ساله نیز موفق شد، ولى آن چه مسلم است این که فرهنگ اصیل شیعه [[دوازده امامی]]، هیچ گاه در اندلس بروز جدّى نیافت.
در این دوره شاهد نوعی آزادی اندیشه هستیم که در تمامی دوران خلافت امویان از آن خبری نبود. این آزادی سبب شد تا بسیاری از باورهای شیعی آشکار شود بدون آن که نیروی حکومتی خاصی آن را تحت فشار قرار دهد. در سایه این آزادی اندیشه، گونه‌ها و اقسام فرهنگ‌های شرقی در اندلس رواج یافت.این درحالی بود که در خلافت امویان، در این زمینه رقابت سختی وجود داشت. امویان تنها آن چه را که موافق و هم آهنگ با روحیۀ حاکم بر اندلس بود اجازه می‌دادند.<ref>مقالات تاریخی، رسول جعفریان، دفتر سوم، صص ۲۵۱ ۲۵۳.</ref> در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت که با وجود موانع بسیار، از آنجا که فرهنگ شیعی دارای مواضع [[عدالت]] خواهانه و حق طلبانه بود و هم چنین مبانی اصولی و منطقی داشت، توانست درجامعه‌اندلس جای پایی برای خود باز کند و حتی به ابراز وجود سیاسی چند ساله نیز موفق شد، ولی آن چه مسلم است این که فرهنگ اصیل شیعه [[دوازده امامی]]، هیچ گاه در اندلس بروز جدّی نیافت.


واقعیت این است که حمودی‌ها تاحد زیادی شیعیان معتدل بودند، به طوری که دولت آنها رنگ مذهبی قوی نداشت و آنها، مذهبی که از هر جهت ابعاد آن روشن باشد و فلسفه‌ای که بر پایه‌های ثابتی بنا شده باشد و [[فقه|فقهی]] که آنها را از دیگران متمایز کند نداشتند، آن‌گونه که دولت [[فاطمیان]] یا دولت [[آل بویه]] در ایران چنین بودند. حمودی‌ها به درستی به بعضی از مبانی عمومی تشیع باور داشتند، اما فقط آنچه در راستای مطامع سیاسی‌شان دنبال می‌کردند.<ref>[http://www.zamane.info/1390/08/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7-2/ نشریه زمانه]</ref>
واقعیت این است که حمودی‌ها تاحد زیادی شیعیان معتدل بودند، به طوری که دولت آنها رنگ مذهبی قوی نداشت و آنها، مذهبی که از هر جهت ابعاد آن روشن باشد و فلسفه‌ای که بر پایه‌های ثابتی بنا شده باشد و [[فقه|فقهی]] که آنها را از دیگران متمایز کند نداشتند، آن‌گونه که دولت [[فاطمیان]] یا دولت [[آل بویه]] در ایران چنین بودند. حمودی‌ها به درستی به بعضی از مبانی عمومی تشیع باور داشتند، اما فقط آنچه در راستای مطامع سیاسی‌شان دنبال می‌کردند.<ref>[http://www.zamane.info/1390/08/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7-2/ نشریه زمانه]</ref>


===دولت بنی عمار===
===دولت بنی عمار===
این دولت یكی دیگر از دولت‌های شیعی عربی است كه در نیمه دوم قرن پنجم هجری توانست بخشهایی از اندلس را تصرف كند. این دولت، عظمت دولت فاطمیان و امكانات آن را نداشت اما كتابخانه بنی عمار در پایتخت‌شان، طرابلس، بیش از یك میلیون كتاب داشت. در این دولت نهضت علمی و فكری مهمی در طرابلس شكل گرفت كه دانشمندان و دانشجویان را از هر جای دنیا به این سرزمین جذب كرد تا آنجا كه دانشمند بزرگ اندلسی احمد بن طلیطلی از اندلس به این سرزمین روی آورد و بنی عمار سرپرستی و اداره كتابخانه بزرگ خود را به او واگذار كردند.<ref>تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، سال ششم، شماره اول، بهار 1388، ص71 ـ 99</ref>
این دولت یکی دیگر از دولت‌های شیعی عربی است که در نیمه دوم قرن پنجم هجری توانست بخشهایی از اندلس را تصرف کند. این دولت، عظمت دولت فاطمیان و امکانات آن را نداشت اما کتابخانه بنی عمار در پایتخت‌شان، طرابلس، بیش از یک میلیون کتاب داشت. در این دولت نهضت علمی و فکری مهمی در طرابلس شکل گرفت که دانشمندان و دانشجویان را از هر جای دنیا به این سرزمین جذب کرد تا آنجا که دانشمند بزرگ اندلسی احمد بن طلیطلی از اندلس به این سرزمین روی آورد و بنی عمار سرپرستی و اداره کتابخانه بزرگ خود را به او واگذار کردند.<ref>تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، سال ششم، شماره اول، بهار ۱۳۸۸، ص۷۱ ۹۹</ref>


===رواج اشعار شیعی===
===رواج اشعار شیعی===
در دوره حکومت حمودیان در اواخر قرن پنجم هجری، ادبیات شیعه در اندلس رواج یافت. در این دوره، تعدادی از شاعران در مدح [[پیامبر]] (ص) و [[اهل بیت]] شعر سرودند که در آنها، مراثی‏ فراوانی نیز پیرامون [[واقعه کربلا]] و ماتم [[امام حسین]](ع) یافت می‏‌شود و مردم به شنیدن آن شوق فراوان نشان می‏‌دادند.
در دوره حکومت حمودیان در اواخر قرن پنجم هجری، ادبیات شیعه در اندلس رواج یافت. در این دوره، تعدادی از شاعران در مدح [[پیامبر]](ص) و [[اهل بیت]] شعر سرودند که در آنها، مراثی فراوانی نیز پیرامون [[واقعه کربلا]] و ماتم [[امام حسین]](ع) یافت میشود و مردم به شنیدن آن شوق فراوان نشان میدادند.
در این میان، [[ابن دراج]] مشهورترین و اولین شاعری است که با اسلوبی حزین، گریه بر امام حسین(ع) را ترویج نمود و اشعار او مقدمه‏‌ای برای اشعار دیگران شد.<ref>نفخ الطیب، ج ص 203-202؛ الذخیره، ج۱، ص88 و 91؛ دیوان ابن دراج، ص 81-75.</ref>
در این میان، [[ابن دراج]] مشهورترین و اولین شاعری است که با اسلوبی حزین، گریه بر امام حسین(ع) را ترویج نمود و اشعار او مقدمهای برای اشعار دیگران شد.<ref>نفخ الطیب، ج ۱، ص ۲۰۳-۲۰۲؛ الذخیره، ج۱، ص۸۸ و ۹۱؛ دیوان ابن دراج، ص ۸۱-۷۵.</ref>
اشعار حزین ابن دراج در مورد اسرای آل البیت، و بد رفتاری با آنان و وقایع حزن‏‌آور ایتام آل محمد(ص)، همزمان با گرفتاری‌های مسلمانان در اندلس و آوارگی آنها، طرفداران فراوانی یافت که در حقیقت به صورت بیان حال مسلمانان و خانواده‌های آنان بود.
اشعار حزین ابن دراج در مورد اسرای آل البیت، و بد رفتاری با آنان و وقایع حزنآور ایتام آل محمد(ص)، همزمان با گرفتاری‌های مسلمانان در اندلس و آوارگی آنها، طرفداران فراوانی یافت که در حقیقت به صورت بیان حال مسلمانان و خانواده‌های آنان بود.


ابن درّاج هر چند در مدح و مراثی اهل بیت اشعار فراوان و مضامین بلندی دارد، لیکن هرگز عقاید شیعه را در کلمات خود نیاورده است. اولین شاعری که عقاید مخصوص شیعی را که متضمن عصمت و وصایت است، در اشعار خود آورد، [[ابن حناط]] است.
ابن درّاج هر چند در مدح و مراثی اهل بیت اشعار فراوان و مضامین بلندی دارد، لیکن هرگز عقاید شیعه را در کلمات خود نیاورده است. اولین شاعری که عقاید مخصوص شیعی را که متضمن عصمت و وصایت است، در اشعار خود آورد، [[ابن حناط]] است.
در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم، به پیروی از سبک ابن دراج، مدائح نبوی و اشعار حزن بر اهل بیت رواج پیدا کرد. در این دوره، بسیاری از خاندان‏‌های بزرگ که شاهد کشتارها و مظالم فراوان و هرج و مرج روزگار و سقوط امراء و خلفاء بودند، گروهی را می‏‌فرستادند تا اشعار و مدایح نبوی و مراثی بکاء بر حسین شهید و درخواست شفاعت نبوی را، در روضه نبوی در [[مدینه منوره]] بخوانند و در سایه تقرب به پیامبر و اهل بیت، طالب عفو گناهان و تقصیرات در درگاه خداوند شوند.
در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم، به پیروی از سبک ابن دراج، مدائح نبوی و اشعار حزن بر اهل بیت رواج پیدا کرد. در این دوره، بسیاری از خاندانهای بزرگ که شاهد کشتارها و مظالم فراوان و هرج و مرج روزگار و سقوط امراء و خلفاء بودند، گروهی را میفرستادند تا اشعار و مدایح نبوی و مراثی بکاء بر حسین شهید و درخواست شفاعت نبوی را، در روضه نبوی در [[مدینه منوره]] بخوانند و در سایه تقرب به پیامبر و اهل بیت، طالب عفو گناهان و تقصیرات در درگاه خداوند شوند.
از میان این خاندان‏‌ها و شعراء، ابو بحر صفوان‏ بن ادریس تجیبی مرسی (متوفای ۵۹۸ق. را می‏‌توان نام برد که کتابی در آثار و برکات بکاء بر امام حسین و اهل بیت نوشته است.<ref>المقتصب من تحفة القادم، ص 153 و 154؛ المغرب، ج ص 260.</ref>
از میان این خاندانها و شعراء، ابو بحر صفوان بن ادریس تجیبی مرسی (متوفای ۵۹۸ق. را میتوان نام برد که کتابی در آثار و برکات بکاء بر امام حسین و اهل بیت نوشته است.<ref>المقتصب من تحفة القادم، ص ۱۵۳ و ۱۵۴؛ المغرب، ج ۲، ص ۲۶۰.</ref>
دیگری محمد بن عبدالرحمن تجیبی (متوفای۶۱۰ق.) است که کتاب «مناقب السبطین الحسن و الحسین» را نوشته است.<ref>الذیل و التکمله، ج ص 352-357.</ref>
دیگری محمد بن عبدالرحمن تجیبی (متوفای۶۱۰ق.) است که کتاب «مناقب السبطین الحسن و الحسین» را نوشته است.<ref>الذیل و التکمله، ج ۶، ص ۳۵۲-۳۵۷.</ref>
دیگری ناهض الوادی (متوفای ۶۱۵ق.) است که قصیده‌ای در بکاء حسین گفته است.<ref>نفخ الطیب الازهریّه، ج ص 70</ref>
دیگری ناهض الوادی (متوفای ۶۱۵ق.) است که قصیده‌ای در بکاء حسین گفته است.<ref>نفخ الطیب الازهریه، ج ۵، ص ۷۰</ref>
و سرانجام ابو عمران موسی بن عیسی بن المناصف (متوفای ۶۲۷ق.) «ارجوزه‌ فی مقتل الحسین» را در مدح پیامبر و مصائب اهل بیت سروده است.<ref>نفخ الطیب</ref>
و سرانجام ابو عمران موسی بن عیسی بن المناصف (متوفای ۶۲۷ق.) «ارجوزه‌ فی مقتل الحسین» را در مدح پیامبر و مصائب اهل بیت سروده است.<ref>نفخ الطیب</ref>


خط ۸۴: خط ۸۴:
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
|-
|-
! جمعیت کل!! جمعیت شیعیان !! درصد !! تاریخ !! منبع
! جمعیت کل!! جمعیت شیعیان !! درصد !! تاریخ !! منبع
|-
|-
| ۸۲،۵۱۵،۹۸۸|| ۲۰،۰۰۰ ||۰/۰۴|| ۲۰۰۸|| [[مجمع جهانی اهل بیت]]
| ۸۲،۵۱۵،۹۸۸|| ۲۰،۰۰۰||۰/۰۴|| ۲۰۰۸|| [[مجمع جهانی اهل بیت]]
|-
|-
| ۸۲،۰۰۰،۰۰۰ || کمتر از ۶،۵۰۰ || کمتر از ۱ درصد || ۲۰۰۹ || انجمن دین و زندگی اجتماعی «مؤسسه ‏PEW»
| ۸۲،۰۰۰،۰۰۰|| کمتر از ۶،۵۰۰|| کمتر از ۱ درصد|| ۲۰۰۹|| انجمن دین و زندگی اجتماعی «مؤسسه PEW»
|}
|}
==شخصیت های شیعی==
==شخصیت‌های شیعی==
[[پرونده:جعفر گنزالس.jpg|بندانگشتی|جعفر گنزالس- مستبصر و مترجم قرآن به زبان اسپانیایی]]
[[پرونده:جعفر گنزالس.jpg|بندانگشتی|جعفر گنزالس- مستبصر و مترجم قرآن به زبان اسپانیایی]]
* '''جعفر گنزالس''': او با خواندن كتابی با نام «برادر پيغمبر» اثر شيخ [[محمد جواد شری]] محقق و انديشمند [[لبنان|لبنانی]] مقيم [[ایالات متحده آمریکا|آمريكا]] مذهب شيعه را پذيرفت. سپس برای آشنايی بيشتر با مكتب اهل‌بيت راهی ايران شد و در سن ۴۰ سالگی فراگيری علوم اسلامی در [[حوزه علمیه قم]] را آغاز‌كرد. گنزالس طی ده سال [[قرآن]] را به زبان اسپانیایی ترجمه کرد و همچنین تاكنون «تفسير سوره حمد»، آثاری از [[امام خمینی]] همچون «ولايت فقيه»، «رساله عملية» امام خمینی، «چهل حديث» و «[[آداب الصلاة]]» را به زبان اسپانيايی ترجمه‌كرده‌ و در حال حاضر نيز در پايگاه اينترنتی «اسلام اسپان» اسپانيا مشغول فعاليت است.<ref>[http://www.shia-news.com/fa/news/10525 شیعه نیوز]</ref>
* '''جعفر گنزالس''': او با خواندن کتابی با نام «برادر پیغمبر» اثر شیخ [[محمد جواد شری]] محقق و اندیشمند [[لبنان|لبنانی]] مقیم [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] مذهب شیعه را پذیرفت. سپس برای آشنایی بیشتر با مکتب اهل‌بیت راهی ایران شد و در سن ۴۰ سالگی فراگیری علوم اسلامی در [[حوزه علمیه قم]] را آغاز‌کرد. گنزالس طی ده سال [[قرآن]] را به زبان اسپانیایی ترجمه کرد و همچنین تاکنون «تفسیر سوره حمد»، آثاری از [[امام خمینی]] همچون «ولایت فقیه»، «رساله عملیة» امام خمینی، «چهل حدیث» و «[[آداب الصلاة]]» را به زبان اسپانیایی ترجمه‌کرده‌ و در حال حاضر نیز در پایگاه اینترنتی «اسلام اسپان» اسپانیا مشغول فعالیت است.<ref>[http://www.shia-news.com/fa/news/10525 شیعه نیوز]</ref>
* "عبدالغنی المعمار" رئیس مرکز فرهنگی شیعیان مادرید
* "عبدالغنی المعمار" رئیس مرکز فرهنگی شیعیان مادرید


==مراکز شیعی==
==مراکز شیعی==
* مركز فرهنگى امام على(علیه السلام): این مركز در بیش تر شهرهاى مهم اسپانیا شعبه دارد.
* مرکز فرهنگی امام علی(علیه‌السلام): این مرکز در بیش‌تر شهرهای مهم اسپانیا شعبه دارد.
* مرکز فرهنگی اهل البیت (ع) مادرید
* مرکز فرهنگی اهل البیت(ع) مادرید
* مرکز فرهنگی شیعیان مادرید
* مرکز فرهنگی شیعیان مادرید
* موسسه آل البیت: ریاست این موسسه را موسی اعسم بر عهده دارد.
* موسسه آل البیت: ریاست این موسسه را موسی اعسم بر عهده دارد.
* [[حسینیه]] عراقی‌ها در مادرید
* [[حسینیه]] عراقی‌ها در مادرید
* حسینیه شیعیان پاکستانی در بارسلونا
* حسینیه شیعیان پاکستانی در بارسلونا
فعالیت مراكز شیعی، كه به اهتمام مسلمانان [[لبنان|لبنانى]]، [[ایران|ایرانى]] و [[عراق|عراقى]] اداره مى شود، به دلیل مشى انقلابى آنها و حساسیت دولت اسپانیا و نیز ضعف بنیه مالى محدوداست.
فعالیت مراکز شیعی، که به اهتمام مسلمانان [[لبنان|لبنانی]]، [[ایران|ایرانی]] و [[عراق|عراقی]] اداره می‌شود، به دلیل مشی انقلابی آنها و حساسیت دولت اسپانیا و نیز ضعف بنیه مالی محدوداست.


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [http://www3.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=188286 شیعیان اسپانیا برای نخستین بار گردهم آمدند]
* [http://www3.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=188286 شیعیان اسپانیا برای نخستین بار گردهم آمدند]
* [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,3515A39561.html کتاب رساله حقوق امام سجاد(ع) در اسپانیا منتشر شد]
* [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,3515A39561.html کتاب رساله حقوق امام سجاد(ع) در اسپانیا منتشر شد]
* [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82113 جلوه هایی از تمدن اسلامی اندلس]
* [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82113 جلوه‌هایی از تمدن اسلامی اندلس]
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس|2}}
{{پانویس|۲}}
{{اروپا}}
{{اروپا}}


[[رده:کشورهای اروپایی]]
[[رده:کشورهای اروپایی]]
[[رده:شیعیان جهان]]
[[رده:شیعیان جهان]]
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵

ویرایش