کاربر ناشناس
پنج‌تن: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح پاورقی و منابع
imported>Mgolpayegani جز (←منابع) |
imported>M.r.seifi (اصلاح پاورقی و منابع) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== فضائل پنج تن در قرآن == | == فضائل پنج تن در قرآن == | ||
شهرت پنج تن، در آیات و روایات برگرفته از شأن نزول '''[[آیه تطهیر]]'''<ref> | شهرت پنج تن، در آیات و روایات برگرفته از شأن نزول '''[[آیه تطهیر]]'''<ref>سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> است. این [[آیه]] هنگام گردآمدن [[پیامبر(ص)|پیامبر]] (ص) و [[اهل بیت]] وی در زیر عبایی نازل شد. مفسّران شیعه و بسیاری از [[اهل سنت|عامّه]]، اهل بیت پیامبر (ص) را در آن زمان منحصر به [[حضرت فاطمه]] (س) و شوهر و فرزندانش دانسته‌اند که در این آیه بدان اشاره شده و آنان را به دور از هرگونه پلیدی معرفی کرده است. عناوین آل عبا و آل کسا نیز ناظر به این امر است. | ||
از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است از جمله: | از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است از جمله: | ||
*'''[[آیه مباهله]]'''<ref>آل | *'''[[آیه مباهله]]'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> که در آن از علی (ع) به نفس پیامبر (ص)، از [[حضرت فاطمه]] (س) به زن برگزیده خاندان پیامبر (ص) و از [[حسنین]] علیهماالسّلام به فرزندان پیامبر (ص) تعبیر شده است. | ||
*[[آیه اطعام]]<ref> | *[[آیه اطعام]]<ref>سوره انسان، آیات ۵-۹.</ref>، که به دنبال روزه گرفتن سه روزه علی، فاطمه و حسنین علیهم السّلام و بخشیدن [[افطار]] خود در هر سه شب به مسکین و [[یتیم]] و اسیر نازل شد و اخلاص و ایثار ایشان ستایش شد. | ||
*[[آیه مودت]]<ref> | *[[آیه مودت]]<ref>سوره شوری، ۲۳.</ref> که در آن مطابق تفاسیر عامه و خاصه مصداق ذوی القربای (خویشاوندان) پیامبر (ص)، علی (ع) و فاطمه (س) و حسنین علیهماالسّلام بوده و مودّت ایشان اجر [[نبوت|رسالت]] پیامبر (ع) قرار داده شده است. | ||
*'''آیات ۱۹ تا ۲۲ [[سوره الرحمن]]'''، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می‌آیند.<ref>شوشتری، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۹، ج۹، ص۱۰۷-۱۰۹؛ مجلسی، ج۲۴، ص۹۷-۹۹، ج۳۷، ص۶۴، ۷۳، ۹۶؛ سیوطی؛ طبرسی، ذیل آیه </ref> | *'''آیات ۱۹ تا ۲۲ [[سوره الرحمن]]'''، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می‌آیند.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۹، ج۹، ص۱۰۷-۱۰۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۹۷-۹۹، ج۳۷، ص۶۴، ۷۳، ۹۶؛ سیوطی؛ طبرسی، ذیل آیه.</ref> | ||
*'''[[آیه توبه|آیه ۳۷ سوره بقره]]'''، '''فتلقّی آدم من ربّه کلمات'''، که مطابق بعضی روایات [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصه]] در تفسیر این [[آیه]]، [[توسل]] [[حضرت آدم]] (ع) به انوار خمسه طیبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان (''کلمات'') سبب [[آمرزش]] و قبولی [[توبه]] وی گردید.<ref>شوشتری، ج۳، ص۷۶-۸۰، ج۵، ص۱۱، ج۹، ص۱۰۲-۱۰۵؛ مجلسی، ج۲۶، ص۳۲۳-۳۲۸، ۳۳۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۵؛ امینی، ج۷، ص۳۰۰-۳۰۱؛ طبرسی؛ بحرانی؛ ابوالفتوح رازی، ذیل آیه </ref>. در بعضی از این روایات<ref>شوشتری، ج۵، | *'''[[آیه توبه|آیه ۳۷ سوره بقره]]'''، '''فتلقّی آدم من ربّه کلمات'''، که مطابق بعضی روایات [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصه]] در تفسیر این [[آیه]]، [[توسل]] [[حضرت آدم]] (ع) به انوار خمسه طیبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان (''کلمات'') سبب [[آمرزش]] و قبولی [[توبه]] وی گردید.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷۶-۸۰، ج۵، ص۱۱، ج۹، ص۱۰۲-۱۰۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۳۲۳-۳۲۸، ۳۳۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۵؛ امینی، ج۷، ص۳۰۰-۳۰۱؛ طبرسی؛ بحرانی؛ ابوالفتوح رازی، ذیل آیه </ref>. در بعضی از این روایات<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۴؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۹، ۱۴-۱۵، ج۲۵، ص۶، ج۲۶، ص۳۲۷-۳۲۸، ج۳۷، ص۴۷، ۶۲-۶۳؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱</ref> به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی، فاطمه، حسن و حسین) از اسامی خداوند (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی، فاطر و فاطم، محسن و ذوالاحسان و ذو[[اسما و صفات|الاسماء الحسنی]]) با اختلاف تصریح شده است. | ||
در تفسیر و تأویل این [[آیه]] و آیه '''و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن'''<ref>بقره: ۱۲۴</ref> علاوه بر تأویل '''کلمات''' به پنج تن و تأویل '''فَأتَمَّهُنَّ''' به '''۹امام از نسل امام حسین علیهم السّلام'''، مناقب و فضایل عدیده‌ای در شأن آل عبا نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به بحرانی؛ طبرسی، ذیل آیه مذکور؛ شوشتری، ج۳، ص۷۹، ج۵، ص۲۶۲-۲۶۵، ج۷، ص۱۸۰-۱۸۳، ج۱۸، ص۳۴۴-۳۴۷؛ مجلسی، ج۲۵، ص۲۳، ۶، ۱۶-۱۷، ج۲۶، ص۲۷۳، ۳۱۱-۳۱۲، ۳۲۳-۳۲۷، ۳۴۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۷؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ قندوزی، ج۱، ص۲۹۰</ref>. | در تفسیر و تأویل این [[آیه]] و آیه '''و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن'''<ref>بقره: ۱۲۴</ref> علاوه بر تأویل '''کلمات''' به پنج تن و تأویل '''فَأتَمَّهُنَّ''' به '''۹امام از نسل امام حسین علیهم السّلام'''، مناقب و فضایل عدیده‌ای در شأن آل عبا نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به بحرانی؛ طبرسی، ذیل آیه مذکور؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷۹، ج۵، ص۲۶۲-۲۶۵، ج۷، ص۱۸۰-۱۸۳، ج۱۸، ص۳۴۴-۳۴۷؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۲۳، ۶، ۱۶-۱۷، ج۲۶، ص۲۷۳، ۳۱۱-۳۱۲، ۳۲۳-۳۲۷، ۳۴۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۷؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ قندوزی، ج۱، ص۲۹۰</ref>. | ||
همچنین در آیه '''اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین'''<ref>ص:۷۵</ref> '''عالین''' به خمسه طیبه تأویل شده است.<ref>بحرانی، ذیل آیه؛ مجلسی، ج۲۵، ص۲، ج۲۶، ص۳۴۶-۳۴۷</ref>. | همچنین در آیه '''اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین'''<ref>ص:۷۵</ref> '''عالین''' به خمسه طیبه تأویل شده است.<ref>بحرانی، ذیل آیه؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۲، ج۲۶، ص۳۴۶-۳۴۷</ref>. | ||
آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: نساء:۶۹؛ ابراهیم:۲۴؛ نحل:۴۳؛ طه:۱۳۲؛ فرقان:۷۴؛ ذاریات:۲۷؛ طور:۲۱؛ حشر:۹.<ref> رجوع کنید به شوشتری، ج۳، ص۴۸۲-۴۸۳، ۵۴۲، ۵۶۰، ج ۱۴، ص۳۷۵، ۳۸۹-۳۹۱، ۵۴۲، ۵۵۰، ۵۹۱-۵۹۳، ۶۳۷، | آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: نساء:۶۹؛ ابراهیم:۲۴؛ نحل:۴۳؛ طه:۱۳۲؛ فرقان:۷۴؛ ذاریات:۲۷؛ طور:۲۱؛ حشر:۹.<ref> رجوع کنید به شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۴۸۲-۴۸۳، ۵۴۲، ۵۶۰، ج ۱۴، ص۳۷۵، ۳۸۹-۳۹۱، ۵۴۲، ۵۵۰، ۵۹۱-۵۹۳، ۶۳۷، ۶۸۲؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۶، ۳۰، ۲۲۰، ۲۴۱، ج۳۷، ص۸۳</ref>. | ||
== فضائل پنج تن در احادیث == | == فضائل پنج تن در احادیث == | ||
[[پرونده:مهر نماز با نام پنج تن.jpg|200px|بندانگشتی|مهر نماز با نام [[خدا]] و [[پنج تن]]]] | [[پرونده:مهر نماز با نام پنج تن.jpg|200px|بندانگشتی|مهر نماز با نام [[خدا]] و [[پنج تن]]]] | ||
گذشته از [[آیه|آیات]] [[قرآن]]، در جوامع روایی عامّه و خاصّه، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.<ref> رجوع کنید به حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۶۴-۳۱۱؛ شوشتری، ج۵، ص۳۴، ۱۱-۲۲، ۴۵-۴۶، ج۱۸، ص۳۸۴ به بعد؛ مجلسی، ج۳۷، ص۳۵-۱۰۷</ref> | گذشته از [[آیه|آیات]] [[قرآن]]، در جوامع روایی عامّه و خاصّه، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.<ref> رجوع کنید به حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۶۴-۳۱۱؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۳۴، ۱۱-۲۲، ۴۵-۴۶، ج۱۸، ص۳۸۴ به بعد؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۷، ص۳۵-۱۰۷.</ref> | ||
در بعضی از روایات نیز [[جبرئیل]] ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادِسُنا) خوانده شده است.<ref>قندوزی، ج۱، ص۳۲۳؛ مجلسی، ج۴۲، ص۶۳، ج۴۳، ص۴۹؛ نیز برای فضیلت پنج تن، محبت به ایشان و تعابیری که درباره مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی، ج۳۷، ص۳۶-۳۷، ۴۷، ۶۴-۶۵، ۷۵، ۷۸، ۸۴-۸۵؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۳۰۰، ج۲، ص۷۸، ج۳، ص۱۳۳، ۱۳۹-۱۴۱؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ شوشتری، ج۵، ص۲۰، ۵۳، ۹۰، ج۱۸، ص۳۴۸-۳۵۵؛ تفسیر آیه مودّت در زمخشری؛ قندوزی، ج۲، ص۶۸، ۲۹۷</ref> | در بعضی از روایات نیز [[جبرئیل]] ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادِسُنا) خوانده شده است.<ref>قندوزی، ج۱، ص۳۲۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۶۳، ج۴۳، ص۴۹؛ نیز برای فضیلت پنج تن، محبت به ایشان و تعابیری که درباره مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۷، ص۳۶-۳۷، ۴۷، ۶۴-۶۵، ۷۵، ۷۸، ۸۴-۸۵؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۳۰۰، ج۲، ص۷۸، ج۳، ص۱۳۳، ۱۳۹-۱۴۱؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۲۰، ۵۳، ۹۰، ج۱۸، ص۳۴۸-۳۵۵؛ تفسیر آیه مودّت در زمخشری؛ قندوزی، ج۲، ص۶۸، ۲۹۷</ref> | ||
احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه‌های [[اهل بیت]] علیهم السلام نیز به چشم می‌خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفی‌های افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده‌اند تصریح به نامهای خمسه طیبه به منزله شاخص در اصالت و حسب و نسب [[اهل بیت]] وجود دارد<ref> رجوع کنید به شوشتری، ج۵، ص۲۸-۲۹، ۳۱-۳۲، ۳۹؛ مجلسی، ج۳۳، ص۱۸۴، ج۳۷، ص۴۸، ۶۶، ج۴۵، ص۱۳۸؛ امینی، ج۱، ص۱۶۰، ۲۰۹</ref>. | احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه‌های [[اهل بیت]] علیهم السلام نیز به چشم می‌خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفی‌های افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده‌اند تصریح به نامهای خمسه طیبه به منزله شاخص در اصالت و حسب و نسب [[اهل بیت]] وجود دارد<ref> رجوع کنید به شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۲۸-۲۹، ۳۱-۳۲، ۳۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۳، ص۱۸۴، ج۳۷، ص۴۸، ۶۶، ج۴۵، ص۱۳۸؛ امینی، ج۱، ص۱۶۰، ۲۰۹</ref>. | ||
== برتری پنج تن بر سایر امامان== | == برتری پنج تن بر سایر امامان== | ||
برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمه چهارده گانه به مدد قراین ثابت می‌شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است. نیز شهادت امام حسین علیه‌السلام (۶۱ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات<ref> مجلسی، ج۴۵، ص۲۵۰، ج۹۸، ص۱۷۹، ۱۹۶، ۲۳۵، ۳۱۳، ۳۱۸، ۳۶۰</ref> به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است<ref>مجلسی، ج۴۴، ص۲۶۹-۲۷۰، ج۴۵، ص۲، ۸۸</ref>.این القاب برای علی علیه‌السلام نیز احتراماً به کار رفته است.<ref>رجوع کنید به مجلسی، ج۶۵، ص۱۳۰، ج۹۷، ص۲۰۵، ۳۰۲، ۳۷۳</ref> | برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمه چهارده گانه به مدد قراین ثابت می‌شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است. نیز شهادت امام حسین علیه‌السلام (۶۱ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۰، ج۹۸، ص۱۷۹، ۱۹۶، ۲۳۵، ۳۱۳، ۳۱۸، ۳۶۰</ref> به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۲۶۹-۲۷۰، ج۴۵، ص۲، ۸۸</ref>.این القاب برای علی علیه‌السلام نیز احتراماً به کار رفته است.<ref>رجوع کنید به مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۵، ص۱۳۰، ج۹۷، ص۲۰۵، ۳۰۲، ۳۷۳</ref> | ||
در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است [[محمد|پیامبر]](ص) بر سایر پنج تن و [[علی|امیرالمؤمنین]] بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند<ref>مجلسی، ج۲۶، ص۲۷۲، ج۳۷، ص۷۵، ۸۷، ج۳۹، ص۹۰-۹۲</ref> و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است.<ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج۴، ص۳۵۹؛ میرزای قمی، ج۲، ص۷۸۵؛ مجلسی، ج۴۳، ص۲۶۴، ج۴۵، ص۳</ref> | در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است [[محمد|پیامبر]](ص) بر سایر پنج تن و [[علی|امیرالمؤمنین]] بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۲۷۲، ج۳۷، ص۷۵، ۸۷، ج۳۹، ص۹۰-۹۲</ref> و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است.<ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج۴، ص۳۵۹؛ میرزای قمی، ج۲، ص۷۸۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۶۴، ج۴۵، ص۳</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
#حسینی فیروزآبادی، سید مرتضی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، بیروت، ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲. | #حسینی فیروزآبادی، سید مرتضی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، بیروت، ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲. | ||
#سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت، بی‌تا. | #سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت، بی‌تا. | ||
#شوشتری، نورالله بن شریف الدین، احقاق الحق و ازهاق الباطل، با تعلیقات شهاب الدین مرعشی، چاپ محمود مرعشی، | #شوشتری، نورالله بن شریف الدین، احقاق الحق و ازهاق الباطل، با تعلیقات شهاب الدین مرعشی، قم، چاپ محمود مرعشی، ۱۳۷۷ش. | ||
#طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل‌الله یزدی طباطبایی، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | #طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل‌الله یزدی طباطبایی، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | ||
#فخر رازی، محمدبن عمر، التفسیر الکبیر، قاهره، بی‌تا، چاپ افست تهران، بی‌تا. | #فخر رازی، محمدبن عمر، التفسیر الکبیر، قاهره، بی‌تا، چاپ افست تهران، بی‌تا. | ||
#قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المَودَّةِ لِذَوی القُربی، چاپ علی جمال اشرف حسینی، قم، ۱۴۱۶ق. | #قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المَودَّةِ لِذَوی القُربی، چاپ علی جمال اشرف حسینی، قم، ۱۴۱۶ق. | ||
#مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | #مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
# میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات، چاپ سنگی، تهران، ۱۲۷۷ش. | # میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات، چاپ سنگی، تهران، ۱۲۷۷ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||