هاروت و ماروت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''هاروت و ماروت''' دو [[فرشته]] بودند که پس از وفات [[حضرت سلیمان(ع)]]، به مردم [[سحر]] می‌آموختند تا جادوی ساحران را از بین ببرند. اما مردم از این علم در راه [[شر]] استفاده کردند. قرآن در آیهٔ ۱۰۲ [[سوره بقره]] به ماجرای آن دو اشاره کرده است.

هاروت و ماروت، دو فرشته الهی بوده‌اند که خداوند آن‌ها را به شهر بابِل{{یادداشت|در تعیین مصداق شهر بابِل، اختلافاتی نقل شده است.(حسینی فاطمی،هاروت و ماروت از واقعيت تا افسانه،۱۳۸۵ش،ص۱۴)}} فرستاد: {{حدیث|«وَ مَا أُنزِلَ عَلىَ الْمَلَكَينْ‏ِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَ مَارُوت‏؛  آنچه بر دو فرشته هاروت و ماروت در شهر بابل نازل شد.»}}<ref>سوره بقره،آيه ۱۰۲</ref>  

* برخی معتقدند این دو واژه، از زبان آرامی بوده‌اند.<ref>مهرين،عباس، فرهنگ کامل لغات قرآن،۱۳۷۴، ص ۴۶۸</ref>  

* برخی دیگر آن را واژه‌ای سریانی دانستند که به معنای شاهنشاهی است<ref>خزائلى، محمد، اعلام قرآن،۱۳۷۱، ص ۶۵۵ </ref>

* تعدادی نیز احتمال ایرانی‌الاصل بودن این دو واژه را داده‌اند.<ref>خزائلى، محمد، اعلام قرآن،۱۳۷۱ش، ص ۶۵۶</ref>

پیرامون این دو، نقل‌ها و داستان‌های بسیاری وجود دارد که محققان و مفسران، بسیاری از آن‌ها را ساختگی و افسانه دانسته‌اند. برای نمونه، داستان هاروت و ماروت و زنی به نام زهره که با فریب آن دو و دانستن [[اسم اعظم|اسم اعظم‌الهی]] تبدیل به ستاره شد و به آسمان رفت و ... که همه از خرافات می‌باشد.<ref>طباطبایی،تفسير الميزان،۱۴۱۷ق، ج۱، ص ۲۳۸-۲۳۹.</ref>

بنا بر [[حدیث|احادیث]]، در دوره [[حضرت سليمان]](ع) گروهى به [[سحر]] و جادوگرى پرداختند، ایشان دستور داد تمام نوشته‏‌های آنها را جمع‏‌آورى و در محلی نگه‏دارى کنند.<ref>مکارم،تفسير نمونه،۱۳۷۴ش، ج‏۱، ص۳۷۰</ref> پس از وفات سليمان گروهى نوشته‌ها را یافتند و به یادگیری سحر مشغول شدند. آنان می‌گفتند: سليمان [[پیامبر]] نبوده و با سحر و جادوگری‌ها بر کشورش مسلط شد و کار خارق‌العاده انجام می‌داد. گروهى از [[بنى‌اسرائيل]] هم از آنها تبعيت کردند.<ref>مکارم،تفسير نمونه،۱۳۷۴ش، ج‏۱، ص۳۷۰</ref>

همچنین در سرزمين بابل سحر و جادوگرى به اوج خود رسيد و باعث ناراحتى و اذیت مردم شد، خداوند دو فرشته را به صورت انسان مامور ساخت که عوامل سحر و طريق ابطال آن را به مردم بياموزند، تا بتوانند خود را از شر ساحران بر کنار دارند.<ref>مکارم،تفسير نمونه،۱۳۷۴، ج۱، ص: ۳۷۴</ref>

[[قرآن]] ادعای شر رساندن هاروت و ماروت را رد می‌کند.<ref>بقره، آيه۱۰۲</ref> بنابر قرآن، هر چند سحر بر آن دو نازل شد، ولی عیبی در کار آنها نبود.<ref>طباطبایی،ترجمه تفسير الميزان ، ۱۳۷۴ش، ج ۱، ص ۳۵۳.</ref>

آن دو فرشته به مردم تذکر می‌دادند که ما وسيله آزمايش هستيم، [[کافر]] نشوید و از اين علم، سوء استفاده نکنید، ولی مردم سوءاستفاده کرده و کافر شدند.<ref>قرآن،سوره بقره،آيه۱۰۲</ref>

پیرامون داستان هاروت و ماروت اختلاف نظر بسیار وجود دارد<ref>طباطبایی، الميزان،۱۴۱۷ق، ج ۱، ص ۲۳۳.</ref> و در اینجا علاوه بر گفتار فوق، به برخی اقوال دیگر نیز اشاره می‌شود:

* برخی معتقدند هاروت و ماروت دو [[فرشته|فرشته‏‌اند]] که انسان‌ها را به جهت ارتکاب [[گناه]] سرزنش می‌کردند. خداوند آنها را به شکل و خصوصیت انسان به زمین فرستاد، اما آنها مرتکب گناه شده و در نهایت دچار عذاب الهی شدند.<ref>ذهنى تهرانى،ترجمه علل الشرائع،۱۳۸۰، ج‏۱،ص ۹۹</ref>

* [[حسن بصری]] معتقد بود هاروت‏ و ماروت‏ از جنس فرشته نبوده بلکه دو مرد درشت هیکل از اهل بابِل بوده‌اند.<ref>ذهنى تهرانى،ترجمه علل الشرائع،۱۳۸۰، ج‏۱؛ ص۱۰۵</ref>

* اين دو در ابتدا ارواح طبيعت بودند، و سپس به صورت فرشتگان درآمدند، و ارمنيان باستان آن ها را به عنوان دو خدا ستايش مى کردند.<ref>جفرى، آرتور، واژه هاى دخيل در قرآن مجيد،۱۳۷۲ش، ص ۴۰۸</ref>

==هاروت و ماروت در کتاب‌هاى غير اسلامى==

الفاظ هاروت و ماروت طبق گفته مورخان در کتاب هايى مثل کتاب هاى ارمنى، اوستا، کتاب هاى تاريخىِ [[مصر]] و در متن اسلاونى خنوخ و... با تغيير قابل ملاحظه‌اى آمده است.<ref>حسینی فاطمی،هاروت و ماروت از واقعيت تا افسانه،۱۳۸۵ش،ص۶ </ref>

مورخی انگلیسی نام هوروت به معناى حاصل خيزى، و موروت به معناى بى مرگى را از کتابی ارمنى گزارش کرده که اين دو لفظ نام دو خدا از خدايان کوه مازيس يا آرارات مى باشد.<ref>حسینی فاطمی،هاروت و ماروت از واقعيت تا افسانه،۱۳۸۵ش،ص۶</ref>

''وتس نلد'' در يک افسانه مصرى که خود او آن را ترجمه کرده، به دو نام «هورواناتى» و «آمه رکاتى» برخورد کرده است که شبيه اسامى هاروت و ماروت هستند.<ref>حسینی فاطمی،هاروت و ماروت از واقعيت تا افسانه،۱۳۸۵ش،ص۶</ref>

[[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر المیزان]] مى نويسد که داستان هاروت و ماروت، مطابق افسانه‌هايى است که يهوديان در مورد اين دو فرشته مى گويند و بى شباهت به خرافات يونانيان قديم در مورد ستارگان نيست<ref>طباطبایی،ترجمه تفسير الميزان ، ۱۳۷۴ش ج‏۱، ص۳۶۰</ref>

علاوه بر اين در نامه دوم پطرس حوارى باب دوم، اين افسانه را آورده که می‌گويد: «زيرا هرگاه خدا بر فرشتگانى که گناه کردند شفقت ننمود، بلکه ايشان را به جهنّم انداخته به زنجيرهاى ظلمت سپرد تا براى داورى نگاه داشته شوند»<ref>مهرين،عباس، فرهنگ کامل لغات قرآن،۱۳۷۴، ص ۴۶۹ </ref>

همين طور در رساله يهودا سطر ششم آمده است: «فرشتگانى را که رياست را حفظ کردند، بلکه مسکن حقيقى خود را ترک نمودند و از زنجيرهاى ابدى در تحت ظلمت به جهت قصاص يوم عظيم نگاه داشته است».<ref>مهرين،عباس، فرهنگ کامل لغات قرآن،۱۳۷۴، ص ۴۶۹</ref>

|گوش کن هاروت را ماروت را|اى غلام و چاکران ما، روت را<ref>شهیدی، شرح مثنوى، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۱۲۵</ref>}}

{{پانویس2}}

*ابن بابويه، محمد بن على، علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، انتشارات مؤمنين، ايران ؛ قم، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.

*جفرى، آرتور، واژه هاى دخيل در قرآن مجيد، ترجمه فريدون بدره‌اى، تهران، انتشارات توس، ۱۳۷۲ش.

*حسینی فاطمی،سیدعلی، هاروت و ماروت از واقعيت تا افسانه، مجله تاریخ در آینه پژوهش، سال سوم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۸۵ش.

*خزائلى، محمد، اعلام قرآن، انتشارات اميرکبير، تهران، ۱۳۷۱ش.

*شهيدى، جعفر، شرح مثنوى (شهيدى)، شرکت انتشارات علمى فرهنگى، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.

*علامه طباطبايى، ترجمه تفسير الميزان‏، دفتر انتشارات اسلامى، قم‏، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش‏.

*مکارم شيرازى ناصر، تفسیر نمونه، ناشر: دار الکتب الإسلامية، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

*مهرين شوشترى، عباس، فرهنگ کامل لغات قرآن، تهران، انتشارات گنجينه، ۱۳۷۴ش.

* [http://tarikh.nashriyat.ir/node/470 هاروت و ماروت از واقعيت تا افسانه]