کاربر ناشناس
تأویل: تفاوت میان نسخه‌ها
←کاربردهای واژه تأویل در قرآن کریم
imported>Lohrasbi جز (←پانویس =) |
imported>Lohrasbi |
||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
در سه مورد دیگر معنای «کلام» اراده نشده است، بلکه مراد از آن استقرار کلام در غایت فعلی آن است. در آیات ۵۲ - ۵۳ [[سوره اعراف|اعراف]] دوبار واژه تأویله آمده که ضمیر آن به کتاب (= قرآن) باز می‌گردد. در این آیات، روز قیامت، زمان فرا رسیدن تأویل قرآن معرفی شده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ جِئْنَاهُم بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَىٰ عِلْمٍ هُدًى وَرَ‌حْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿٥٢﴾ هَلْ يَنظُرُ‌ونَ إِلَّا تَأْوِيلَهُ يَوْمَ يَأْتِي تَأْوِيلُهُ يَقُولُ الَّذِينَ نَسُوهُ مِن قَبْلُ قَدْ جَاءَتْ رُ‌سُلُ رَ‌بِّنَا بِالْحَقِّ فَهَل لَّنَا مِن شُفَعَاءَ فَيَشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَ‌دُّ فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ ۚ قَدْ خَسِرُ‌وا أَنفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَفْتَرُ‌ونَ|سوره= اعراف|آیه= ۵۲ - ۵۳}} گفتنی است که مراد از کتاب با توجه به آیات قبل و بعد که درباره قیامت است، وعده‌ها و وعیدهای قرآن است و مراد از تأویل آنها، تحقق و وقوع وعده‌ها و وعیدهای قرآن در روز جزاست.<ref>جامع البیان، ج۸، ص۲۶۵؛ تفسیرابن کثیر، ج۲، ص۲۲۹</ref> | در سه مورد دیگر معنای «کلام» اراده نشده است، بلکه مراد از آن استقرار کلام در غایت فعلی آن است. در آیات ۵۲ - ۵۳ [[سوره اعراف|اعراف]] دوبار واژه تأویله آمده که ضمیر آن به کتاب (= قرآن) باز می‌گردد. در این آیات، روز قیامت، زمان فرا رسیدن تأویل قرآن معرفی شده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ جِئْنَاهُم بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَىٰ عِلْمٍ هُدًى وَرَ‌حْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿٥٢﴾ هَلْ يَنظُرُ‌ونَ إِلَّا تَأْوِيلَهُ يَوْمَ يَأْتِي تَأْوِيلُهُ يَقُولُ الَّذِينَ نَسُوهُ مِن قَبْلُ قَدْ جَاءَتْ رُ‌سُلُ رَ‌بِّنَا بِالْحَقِّ فَهَل لَّنَا مِن شُفَعَاءَ فَيَشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَ‌دُّ فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ ۚ قَدْ خَسِرُ‌وا أَنفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَفْتَرُ‌ونَ|سوره= اعراف|آیه= ۵۲ - ۵۳}} گفتنی است که مراد از کتاب با توجه به آیات قبل و بعد که درباره قیامت است، وعده‌ها و وعیدهای قرآن است و مراد از تأویل آنها، تحقق و وقوع وعده‌ها و وعیدهای قرآن در روز جزاست.<ref>جامع البیان، ج۸، ص۲۶۵؛ تفسیرابن کثیر، ج۲، ص۲۲۹</ref> | ||
در [[سوره یونس]] نیز واژه تأویل کاربردی شبیه همین کاربرد دارد؛ در این [[سوره]]، پس از بیان و ردّ سخن مشرکان که قرآن را غیر الهی دانسته‌اند آمده است: {{متن قرآن|بَلْ كَذَّبُوا بِمَا لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ.|سوره= یونس|آیه= ۳۹}} ضمیر در «تأویله» به «ما» در «ما لَم یحیطوا بِعِلمِهِ» بازمی گردد که با توجه به سیاق، مفسّران مراد از آن را قرآن، اخبار قرآن از بهشت و جهنم و وعده‌ها و وعیدهای قرآن تفسیر کرده‌اند.<ref>ر. ک:روح المعانی، ج۱۱، ۱۷۵</ref> طبق این نظر، مراد از تأویل، تحقق مفاد آیات قرآن در مورد [[بهشت]] و [[جهنم]] یا تحقق مطلقِ پیشگویی‌های قرآن درباره امور آینده است. البته طبق نظر دیگری، مراد از «ما لَم یحیطوا بِعِلمِهِ» آیات قرآن است که در آن صورت می‌توان مراد از تأویل را معنای حقیقی این آیات دانست،<ref>المیزان، ج۱۰، ص۶۶</ref> از این رو برخی عبارت «و لَمّا یأتِهِم تَأویلُه» را به «لم یکن معهم علم تأویله» معنا کرده‌اند<ref>زادالمسیر، ج۴، ص۳۳</ref> و با این معنا، تأویل را معادل تفسیر، یعنی غایت علمی آیات قرآن دانسته‌اند.<ref>البحرالمحیط، ج۶، ص۵۹؛ تفسیرابن کثیر، ج۲، ص۴۳۳</ref> | در [[سوره یونس]] نیز واژه تأویل کاربردی شبیه همین کاربرد دارد؛ در این [[سوره]]، پس از بیان و ردّ سخن مشرکان که قرآن را غیر الهی دانسته‌اند آمده است: {{متن قرآن|بَلْ كَذَّبُوا بِمَا لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ.|سوره= یونس|آیه= ۳۹}} ضمیر در «تأویله» به «ما» در «ما لَم یحیطوا بِعِلمِهِ» بازمی گردد که با توجه به سیاق، مفسّران مراد از آن را قرآن، اخبار قرآن از [[بهشت]] و [[جهنم]] و وعده‌ها و وعیدهای قرآن تفسیر کرده‌اند.<ref>ر. ک:روح المعانی، ج۱۱، ۱۷۵</ref> طبق این نظر، مراد از تأویل، تحقق مفاد آیات قرآن در مورد [[بهشت]] و [[جهنم]] یا تحقق مطلقِ پیشگویی‌های قرآن درباره امور آینده است. البته طبق نظر دیگری، مراد از «ما لَم یحیطوا بِعِلمِهِ» آیات قرآن است که در آن صورت می‌توان مراد از تأویل را معنای حقیقی این آیات دانست،<ref>المیزان، ج۱۰، ص۶۶</ref> از این رو برخی عبارت «و لَمّا یأتِهِم تَأویلُه» را به «لم یکن معهم علم تأویله» معنا کرده‌اند<ref>زادالمسیر، ج۴، ص۳۳</ref> و با این معنا، تأویل را معادل تفسیر، یعنی غایت علمی آیات قرآن دانسته‌اند.<ref>البحرالمحیط، ج۶، ص۵۹؛ تفسیرابن کثیر، ج۲، ص۴۳۳</ref> | ||
== نتیجه بررسی کاربرد در قرآن == | |||
نتیجه‌ای که از بررسی همه موارد تأویل در [[قرآن]] به دست می‌آید آن است که واژه تأویل در همه موارد کاربرد در قرآن در معنای غیر مصدری (وصفی) به کار رفته است و مراد از آن، غایتی است که از موضوع مورد نظر اراده شده است. این غایت به حسب سیاق، گاهی غایتی علمی و گاهی غایتی فعلی است. غایت علمی در مورد کلام، مقصود متکلم و در مورد فعل، غرض و انگیزه فاعل، و در مورد رؤیا، حقیقت رؤیا در [[عالم غیب]] است. غایتِ فعلی در مورد کلام، تحقق در ظرفِ استقرار زمانی، و در مورد فعل، فرجام و عاقبتِ آن، و در مورد رؤیا تحققِ حقیقت رؤیا در عالم خارج است. | |||
درباره معنای تأویل در قرآن کریم دیدگاه‌های دیگری نیز از سوی صاحب‌نظران بیان شده است؛ [[علامه طباطبایی]] با توجه به حوزه‌های مختلف کاربرد تأویل در قرآن، بر آن است که در عرف قرآن تأویل حقیقتی است که هر چیزی متضمن آن، و وجودش مبتنی بر آن و برگشتش به آن است؛ مانند تأویل خواب، که به معنای تعبیر آن در عالم خارج است و تأویل حکم، که همان ملاک آن است (مصلحت واقعی که حکم از آن ناشی شده و سپس بر عمل به آن حکم مترتب می‌شود)، و تأویل فعل، که عبارت از مصلحت و غایت حقیقی آن (مانند رجوع ضرب به تأدیب و رجوع رگ زدن به معالجه) و تأویل واقعه که علت واقعی آن است.<ref>ر.ک:المیزان، ج۳، ص۲۳ ۲۹؛ ج۱۳، ص۳۴۹</ref> | |||
[[محمد هادی معرفت]] کاربردهای قرآنی تأویل را به سه قسم تأویل خواب به معنای تعبیر آن، تأویل فعل به معنای فرجام و حاصل کار و تأویل متشابه، به معنای توجیه ظاهر لفظ یا عملِ متشابه به گونه‌ای صحیح که مقبول عقل و مطابق با نقل باشد تقسیم کرده است.<ref>التفسیر والمفسرون، ج۱، ص۲۰</ref> | |||
== در روایات == | == در روایات == | ||