پرش به محتوا

ضامن آهو: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۸ آوریل ۲۰۱۵
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani
imported>Pourrezaei
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:تابلو ضامن آهو.jpg|300px|بندانگشتی|یک نقاشی با مضمون ضامن آهو در موزه آستان قدس رضوی]]
[[پرونده:تابلو ضامن آهو.jpg|300px|بندانگشتی|یک نقاشی با مضمون ضامن آهو در موزه آستان قدس رضوی]]
'''ضامن آهو''' از القاب مشهور [[امام رضا (ع)]] و برگرفته از داستان معروفی در نزد عموم مردم است. بر اساس این داستان امام رضا(ع) در مسیر [[مدینه]] به [[مرو]] ضمانت آهویی در بند صیاد را کرده است. این داستان به این شکل در منابع شیعی نیست. اما [[شیخ صدوق]] در [[عیون اخبار الرضا]] داستانی را نقل کرده که سال‌ها پس از [[شهادت]] [[امام رضا (ع)]] و در اطراف حرم ایشان اتفاق افتاده است.
'''ضامن آهو''' از القاب مشهور [[امام رضا(ع)]] و برگرفته از داستان معروفی در نزد عموم مردم است. بر اساس این داستان امام رضا(ع) در مسیر [[مدینه]] به [[مرو]] ضمانت آهویی در بند صیاد را کرده است. این داستان به این شکل در منابع شیعی نیست، اما [[شیخ صدوق]] در [[عیون اخبار الرضا]] داستانی را نقل کرده که سال‌ها پس از [[شهادت]] [[امام رضا(ع)]] و در اطراف حرم ایشان اتفاق افتاده است.


== ماجرای ضمانت برای آهو ==
== ماجرای ضمانت برای آهو ==
گفته شده ماجرای ضمانت برای آهو در سفر [[امام رضا(ع)|امام رضا]] از [[مدینه]] به [[مرو]] رخ داده است. وقتی که آن حضرت به دشت [[سمنان]] می‌رسد، آهویی اسیر در بند صیاد می‌بیند. آهو از امام رضا(ع) می‌خواهد که نزد صیاد ضامن شود تا به لانه خود برود و بچۀ خود را شیر دهد. امام، ضامن می‌شود و آهو می‌رود پس از ساعتی برمی‌گردد و صیاد با دیدن ماجرا، آهو را آزاد می‌کند.<ref>سیدهادی میرآقایی، ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی.</ref>
گفته شده ماجرای ضمانت برای آهو در سفر [[امام رضا(ع)|امام رضا]] از [[مدینه]] به [[مرو]] رخ داده است. وقتی که آن حضرت به دشت [[سمنان]] می‌رسد، آهویی اسیر در بند صیاد می‌بیند. آهو از امام رضا(ع) می‌خواهد که نزد صیاد ضامن شود تا به لانه خود برود و بچۀ خود را شیر دهد. امام، ضامن می‌شود و آهو می‌رود پس از ساعتی برمی‌گردد و صیاد با دیدن ماجرا، آهو را آزاد می‌کند.<ref>سیدهادی میرآقایی، ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی.</ref>


=== مکان داستان ===
=== مکان داستان ===
خط ۹: خط ۹:


=== اصالت داستان===
=== اصالت داستان===
این داستان به این شکل در منابع شیعی موجود نیست، در کتاب‌های مربوط به ائمه [[معجزه|معجزاتی]] شبیه به آنچه که در میان عامه مشهور گردیده، درباره [[رسول خدا (ص)]]<ref>جلوه‌های اعجاز معصومین، ص۲۷.</ref>، [[امام سجاد (ع)|امام سجاد (ع)]]<ref>جلوه‌های اعجاز معصومین، ص۲۰۴.</ref> و [[امام صادق (ع)]]<ref>زندگانی امام جعفر صادق(ع)، ص۶۶.</ref> نقل شده است.
این داستان به این شکل در منابع شیعی موجود نیست، در کتاب‌های مربوط به ائمه [[معجزه|معجزاتی]] شبیه به آنچه که در میان عامه مشهور گردیده، درباره [[رسول خدا(ص)]]<ref>جلوه‌های اعجاز معصومین، ص۲۷.</ref>، [[امام سجاد(ع)|امام سجاد(ع)]]<ref>جلوه‌های اعجاز معصومین، ص۲۰۴.</ref> و [[امام صادق(ع)]]<ref>زندگانی امام جعفر صادق(ع)، ص۶۶.</ref> نقل شده است.


[[شیخ صدوق]] در [[عیون اخبار الرضا]] داستانی را نقل می‌کند که پس از [[شهادت]] امام رضا (ع) و در اطراف حرم ایشان اتفاق افتاده است و ربطی به آنچه که در میان مردم شهرت یافته ندارد. بر اساس نقل شیخ صدوق، آهویی از ترس یک یوزپلنگ به حرم امام رضا نزدیک می‌شود و تا وقتی که در کنار دیوار مرقد ایستاده است، یوزپلنگ به او نزدیک نمی‌شود. شاهد این ماجرا یک راهزن است که با دیدن این صحنه تصمیم می‌گیرد که دیگر زائران را آزار ندهد و خود نیز برای حل مشکلاتش به حرم امام رضا متوسل می‌شود.
[[شیخ صدوق]] در [[عیون اخبار الرضا]] داستانی را نقل می‌کند که پس از [[شهادت]] امام رضا(ع) و در اطراف حرم ایشان اتفاق افتاده است و ربطی به آنچه که در میان مردم شهرت یافته ندارد. بر اساس نقل شیخ صدوق، آهویی از ترس یک یوزپلنگ به حرم امام رضا نزدیک می‌شود و تا وقتی که در کنار دیوار مرقد ایستاده است، یوزپلنگ به او نزدیک نمی‌شود. شاهد این ماجرا یک راهزن است که با دیدن این صحنه تصمیم می‌گیرد که دیگر زائران را آزار ندهد و خود نیز برای حل مشکلاتش به حرم امام رضا متوسل می‌شود.


=== روایت شیخ صدوق ===
=== روایت شیخ صدوق ===
[[شیخ صدوق|صدوق]] می‌نویسد: ابوالفضل محمّد بن احمد بن اسماعیل سلیطی گفت: از حاکم رازی، دوست ابی جعفر عتبی شنیدم که می‌گفت مرا ابوجعفر به عنوان پیک پیش ابو منصور بن عبد الرزاق فرستاد، روز پنجشنبه برای [[زیارت]] امام رضا(ع) از او اجازه خواستم.{{سخ}}
[[شیخ صدوق|صدوق]] می‌نویسد: ابوالفضل محمّد بن احمد بن اسماعیل سلیطی گفت: از حاکم رازی، دوست ابی جعفر عتبی شنیدم که می‌گفت مرا ابوجعفر به عنوان پیک پیش ابو منصور بن عبد الرزاق فرستاد، روز پنجشنبه برای [[زیارت]] امام رضا(ع) از او اجازه خواستم.{{سخ}}
او در پاسخ به من گفت آنچه در بارۀ این [[مشهد]] ([[حرم امام رضا(ع)|مرقد امام رضا]]) برای من اتفاق افتاده، برای شما نقل می‌کنم: در روزگار جوانی، نظر خوشی به طرفداران این مشهد نداشتم و در راه، به غارت زائران می‌پرداختم، لباس‌ها، خرجی، نامه‌ها و حواله‌هایشان را به زور از آنان می‌ستاندم. روزی به شکار بیرون رفتم و یوزپلنگی را به دنبال آهویی روانه کردم. یوزپلنگ همچنان به دنبال آهو می‌دوید تا به‌ ناچار، آهو به کنار دیواری پناه برد و ایستاد. یوز هم در مقابل او ایستاد، ولی به او نزدیک نمی‌شد.{{سخ}}
او در پاسخ به من گفت آنچه در بارۀ این [[مشهد]] ([[حرم امام رضا(ع)|مرقد امام رضا]]) برای من اتفاق افتاده، برای شما نقل می‌کنم: در روزگار جوانی، نظر خوشی به طرفداران این مشهد نداشتم و در راه، به غارت زائران می‌پرداختم، لباس‌ها، خرجی، نامه‌ها و حواله‌هایشان را به زور از آنان می‌ستاندم. روزی به شکار بیرون رفتم و یوزپلنگی را به دنبال آهویی روانه کردم. یوزپلنگ همچنان به دنبال آهو می‌دوید تا به ناچار، آهو به کنار دیواری پناه برد و ایستاد. یوز هم در مقابل او ایستاد، ولی به او نزدیک نمی‌شد.{{سخ}}
هرچه کوشش کردم که یوزپلنگ به آهو نزدیک شود، به سمت آهو نمی‌رفت و از جای خود تکان نمی‌خورد، ولی هر وقت که آهو از جای خود (کنار دیوار) دور می‌شد، یوز هم او را دنبال می‌کرد. اما همین که به دیوار پناه می‌برد، یوزپلنگ باز می‌گشت تا آن که آهو به سوراخ لانه ‌مانندی، در دیوار آن مزار داخل شد. من وارد رباط شدم، پرسیدم: آهویی که هم اکنون وارد رباط شد، کجا است؟ گفتند: آهویی ندیدیم.{{سخ}}
هرچه کوشش کردم که یوزپلنگ به آهو نزدیک شود، به سمت آهو نمی‌رفت و از جای خود تکان نمی‌خورد، ولی هر وقت که آهو از جای خود (کنار دیوار) دور می‌شد، یوز هم او را دنبال می‌کرد. اما همین که به دیوار پناه می‌برد، یوزپلنگ باز می‌گشت تا آن که آهو به سوراخ لانه مانندی، در دیوار آن مزار داخل شد. من وارد رباط شدم، پرسیدم: آهویی که هم اکنون وارد رباط شد، کجا است؟ گفتند: آهویی ندیدیم.{{سخ}}
آن وقت، به همان جایی که آهو داخلش شده بود آمدم، و رد پای او را دیدم، ولی خود آهو را ندیدم. پس با خدای تعالی پیمان بستم که از آن پس زائران را نیازارم و جز از راه خوبی و خوشی با آنان رفتار نکنم. از آن پس، هر گاه که کار دشواری به من روی می‌آورد، و مشکلی در زندگی پیدا می‌کردم، بدین مشهد پناه می‌آوردم، و آن را زیارت و از خدای تعالی در آن جا حاجت خویش را مسئلت می‌کردم و خداوند نیاز مرا بر طرف می‌کرد. من از خدا خواستم که پسری به من عنایت فرماید. خدا پسری به من مرحمت فرمود و چون آن پسر بچه به حد [[بلوغ]] رسید، کشته شد؛ من دوباره به مشهد برگشتم و از خدا مسئلت کردم که پسری به من عطا فرماید و خداوند پسر دیگری به من ارزانی فرمود. هیچ گاه از خدای تبارک و تعالی در آن جا حاجتی نخواستم، مگر آن که حق تعالی آن حاجت را برآورد و این چیزی است از جمله برکات این مشهد (سلام الله علی ساکنه) که بر شخص من آشکار شد و برای خودم روی داد.<ref>عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۰۴</ref>
آن وقت، به همان جایی که آهو داخلش شده بود آمدم، و رد پای او را دیدم، ولی خود آهو را ندیدم. پس با خدای تعالی پیمان بستم که از آن پس زائران را نیازارم و جز از راه خوبی و خوشی با آنان رفتار نکنم. از آن پس، هر گاه که کار دشواری به من روی می‌آورد، و مشکلی در زندگی پیدا می‌کردم، بدین مشهد پناه می‌آوردم، و آن را زیارت و از خدای تعالی در آن جا حاجت خویش را مسئلت می‌کردم و خداوند نیاز مرا بر طرف می‌کرد. من از خدا خواستم که پسری به من عنایت فرماید. خدا پسری به من مرحمت فرمود و چون آن پسر بچه به حد [[بلوغ]] رسید، کشته شد؛ من دوباره به مشهد برگشتم و از خدا مسئلت کردم که پسری به من عطا فرماید و خداوند پسر دیگری به من ارزانی فرمود. هیچ گاه از خدای تبارک و تعالی در آن جا حاجتی نخواستم، مگر آن که حق تعالی آن حاجت را برآورد و این چیزی است از جمله برکات این مشهد (سلام الله علی ساکنه) که بر شخص من آشکار شد و برای خودم روی داد.<ref>عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۰۴</ref>


== در شعر و هنر فارسی ==
== در شعر و هنر فارسی ==
[[پرونده:ضامن آهو.jpg|بندانگشتی|200px|ضامن آهو اثر [[محمود فرشچیان]]]]
[[پرونده:ضامن آهو.jpg|بندانگشتی|200px|ضامن آهو اثر [[محمود فرشچیان]]]]
داستان ضامن آهو بودنِ امام رضا(ع) در شعر و هنر فارسی و حتی زندگی روزمره شیعیان به ویژه ایرانیان حضوری پررنگ دارد. آثار نگارگری متعددی با این مضمون ایجاد شده است. مشهورترین این آثار [[ضامن آهو (تابلو)|تابلوی ضامن آهو]] اثر [[محمود فرشچیان]] نقاش و مینیاتوریست ایرانی است.
داستان ضامن آهو بودنِ امام رضا(ع) در شعر و هنر فارسی و حتی زندگی روزمره شیعیان به ویژه ایرانیان حضوری پررنگ دارد. آثار نگارگری متعددی با این مضمون ایجاد شده است. مشهورترین این آثار [[ضامن آهو (تابلو)|تابلوی ضامن آهو]] اثر [[محمود فرشچیان]] نقاش و مینیاتوریست ایرانی است.


[[میرزا داوود اصفهانی]] که در ۱۱۰۹ قمری تولیت [[آستان قدس رضوی]] را بر عهده داشته است. در کتاب «مسافرت نامه» خود که در شرح سفر شهرهای [[ایران]] است، وقتی به دشت سمنان رسیده است، ابیاتی را سروده، از جمله:
[[میرزا داوود اصفهانی]] که در ۱۱۰۹ قمری تولیت [[آستان قدس رضوی]] را بر عهده داشته است. در کتاب «مسافرت نامه» خود که در شرح سفر شهرهای [[ایران]] است، وقتی به دشت سمنان رسیده است، ابیاتی را سروده، از جمله:
خط ۲۷: خط ۲۷:
{{ب|که صیاد آهویی را صید کرده|اسیرش ساخته، در قید کرده}}
{{ب|که صیاد آهویی را صید کرده|اسیرش ساخته، در قید کرده}}
{{ب|ز دور آهو چو آن معصوم را دید|ز جور و محنت صیاد نالید}}
{{ب|ز دور آهو چو آن معصوم را دید|ز جور و محنت صیاد نالید}}
{{ب|نمود اظهار عجز و ناتوانی |به حضرت با زبان بی‌زبانی}}
{{ب|نمود اظهار عجز و ناتوانی|به حضرت با زبان بی‌زبانی}}
{{ب|بفرما امر‌ای کان مروت|دهد یک ساعتم صیاد رخصت}}
{{ب|بفرما امر‌ای کان مروت|دهد یک ساعتم صیاد رخصت}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
شاعر در ادامه سروده است.<ref>سیدهادی میرآقایی، ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی.</ref>
شاعر در ادامه سروده است.<ref>سیدهادی میرآقایی، ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی.</ref>
{{شعر|نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|چو شد معجز نما [[امام رضا (ع)|مولای ثامن]]|ملقب کشت آن حضرت به ضامن}}
{{ب|چو شد معجز نما [[امام رضا(ع)|مولای ثامن]]|ملقب کشت آن حضرت به ضامن}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


== پانویس ==
==پانویس و یادداشت‌ها==
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}


== منابع ==
==منابع==
{{منابع}}
*صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، تهران، جهان، ۱۳۷۸ق.
*صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، تهران، جهان، ۱۳۷۸ق.
*راوندی، قطب الدین، جلوه‌های اعجاز معصومین علیهم‌السلام، ترجمه غلامحسن محرمی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۸ش.
*راوندی، قطب الدین، جلوه‌های اعجاز معصومین علیهم‌السلام، ترجمه غلامحسن محرمی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۸ش.
خط ۴۶: خط ۴۷:
*حقیقت (رفیع)، عبدالرفیع، آهوان، وحید، مهر ۱۳۴۶ - شماره ۴۶.
*حقیقت (رفیع)، عبدالرفیع، آهوان، وحید، مهر ۱۳۴۶ - شماره ۴۶.
* میرآقایی، سید هادی، ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی، فرهنگ مردم، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ - شماره ۴۳ و ۴۴.
* میرآقایی، سید هادی، ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی، فرهنگ مردم، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ - شماره ۴۳ و ۴۴.
{{پایان}}


[[رده:القاب امام رضا]]
[[رده:القاب امام رضا]]
کاربر ناشناس