تفسیر شریف لاهیجی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

بهاءالدین (قطب الدین) محمد بن شیخ علی لاهیجانی از اعلام اواخر قرن یازدهم هجری است. وی مفسری [[امامیه|امامی]] است که معاصر با [[فیض کاشانی]]، [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] بوده و از محضر سید [[محقق داماد]] کسب فیض نموده است. همه علمای رجال و تراجم که بر حال یا کتب وی واقف شده‌اند، به مراتب فضل و [[تقوا]] و شخصیت علمی وی اعتراف نموده و از او تجلیل کرده‌اند.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۵.</ref>

خود او در مقدمه تفسیرش می‌گوید: «''غرض این است که ترجمه‌ای مختصر و قابل اعتماد بر مبنای مذهب امامیه برای [[قرآن]] بنویسم''.»<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۷۱۸.</ref>

گفته شده شریف لاهیجی تألیف تفسیرش را در «پنته» یا «پشا»ی [[هند]] در سال ۱۰۸۶ق به پایان رسانیده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات.</ref> <ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۷۱۸.</ref>

و از عجائب این‌که در حاشیه جلد اول «لوامع التنزیل» مذکور، خلاصه دست و پا شکسته نصف این تفسیر (از [[فاتحة الکتاب|فاتحه]] تا [[سوره کهف|کهف]]) تحت عنوان «'''تفسیر البهیة لملا بهاء الدین الهندی'''» چاپ شده است، نظر بجهاتی مظنون آنست که «بهاء الدین» نامی از اهل هند، نسخه‌ای از این کتاب بدست آورده و مطالب آن را مُلَخّصا فرا گرفته و بخود نسبت داده است، از جمله تصرفات نابجا اینکه خطبه و دیباچه کتاب که باید مشتمل بر معرفی و نام و نشان مفسر باشد بکلی حذف شده است. دیگر آنکه مطالب کم و زیاد شده و تحریفاتی در آنها دیده می‌شود، دیگر آنکه در کتب رجال حتی در کتاب تذکره علمای هند ملقب به «'''تحفة الفضلاء فی تراجم الکملاء'''» و همچنین «'''نجوم السماء فاضل کشمیری'''» اسمی از شخصی بنام «بهاء الدین هندی» برده نشده است. بلی گاهی چنین تعبیری نسبت به [[فاضل هندی]] صاحب «[[کشف اللثام]]» در سایر کتب شده است ولی به نظر نمی‌آید که وی تفسیری داشته باشد.»<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۹ و ۱۰.</ref>

«''در سال ۱۳۶۵ هجری قمری برابر ۱۳۲۵ شمسی که صاحب «[[الذریعه|ذریعه]]» شیخ بزرگوار عالم ربّانی شیخ [[آقا بزرگ طهرانی]] دام بقاؤه به قصد زیارت آستان ملایک پاسبان سلطان سریر ارتضا ابوالحسن [[علی بن موسی الرضا]](ع) به [[ایران]] آمدند، مدّتی قبل از تشرّف به ارض اقدس [[مشهد]] مقدّس در [[تهران]] اقامت فرمودند تا اقارب و خویشان و دوستان و علاقمندان خود را ببینند و [[صله رحم]] به جای آورند، و در این مدّت غالب شب‌ها بیتوته‌شان در منزل اینجانب بود و مونس ایشان کتاب‌های من. و چون نسخه قلیل الوجود این تفسیر در میان کتب حقیر به نظرشان رسید خوشوقت شده و مبتهج گردیدند و از جهت اینکه حرف «تاء» کتاب «ذریعه» چاپ شده بود در نظر گرفتند تا در جای مناسبی که مستدرکات و فوائت ذریعه را معرفی خواهند کرد آن را نیز معرّفی نمایند. و بعد از برگشتن از ارض اقدس اظهار داشتند که ضمن برکاتی که در مشهد نصیبم شد آنست که نسخه دیگری از این کتاب کمیاب را در ضمن کتاب‌هایی که جدیدا از طرف عالمی متوفی وقف کتابخانه مبارکه شده بود دیدم.''»<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۹.</ref>

روش تفسیری شریف لاهیجی این گونه است که در آغاز چند آیه را ذکر می‌کند آنگاه به ترجمه فارسی آمیخته به تفسیر آن به طور اجمال نه به شکل تحت اللفظی می‌پردازد. عبارات آن ساده و روان و خالی از تعقید و برای متوسطین از مخاطبین به خوبی قابل فهم و درک است. سپس روایات اهل بیت را در تفسیر آیه، نقل و آنها را به اختصار شرح کرده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره گیری از اختلاف قرائات.</ref>

تصحیح و تحقیق این اثر از روی نسخه [[آستان قدس رضوی]] توسط [[محدث ارموی]] در سال ۱۳۴۰ش صورت گرفته و چاپ گردید.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۸۳.</ref> شکل جدید تفسیر لاهیجی بعدها در سال ۱۳۷۳ش توسط دفتر انتشار داد در [[تهران]] انجام گرفت.

*توحیدی،امیر، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره گیری از اختلاف قرائات، پژوهش دینی، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ - شماره ۱۹.