تفسیر شریف لاهیجی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

این اثر که به زبان فارسی و در زمینه تفسیر کل قرآن است، به بیانی ساده و قابل فهم برای مخاطبان نگاشته شده است. مفسر در تفسیر آیات، روایات اهل بیت را نقل کرده و به اختصار شرح داده است و از این رو تفسیر لاهیجی در زمره تفاسیر روایی محسوب می‌گردد.

بهاءالدین (قطب الدین) محمد بن شیخ علی لاهیجانی از اعلام اواخر قرن یازدهم هجری است. وی مفسری [[امامیه|امامی]] است که معاصر با [[فیض کاشانی]]، [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] بوده و از محضر سید [[محقق داماد]] کسب فیض نموده است. همه علمای رجال و تراجم که بر حال یا کتب وی واقف شده‌اند، به مراتب فضل و تقوی و شخصیت علمی وی اعتراف نموده و از او تجلیل کرده‌اند.<ref>تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۵.</ref>

مصحح کتاب در این باره می‌گوید: ''«این تفسیر چنان که در صفحه ۱۲ ملاحظه می‌شود در هند پایان یافته، و علامه جلیل، حبر خبیر، [[سید ابوالقاسم رضوی قمی]] که تفسیر گرانبهای «[[لوامع التنزیل و سواطع التأویل]]» را در هند تألیف نموده بر آن مطلع بوده و ضمن معرفی تفاسیر معتبره شیعه آن را از مدارک تفسیر خود قرار داده و گفته است «'''و تفسیر ملا بهاء الدین، کنایه از آن بها می‌باشد'''» و تا آخر به همین عنوان آن را مورد استفاده قرار داده است.

و از عجائب اینکه در حاشیه جلد اول «لوامع التنزیل» مذکور، خلاصه دست و پا شکسته نصف این تفسیر (از [[فاتحة الکتاب|فاتحه]] تا [[سوره کهف|کهف]]) تحت عنوان «'''تفسیر البهیة لملا بهاء الدین الهندی'''» چاپ شده است، نظر بجهاتی مظنون آنست که «بهاء الدین» نامی از اهل هند، نسخه‌ای از این کتاب بدست آورده و مطالب آن را مُلَخّصا فرا گرفته و بخود نسبت داده است، از جمله تصرفات نابجا اینکه خطبه و دیباچه کتاب که باید مشتمل بر معرفی و نام و نشان مفسر باشد بکلی حذف شده است. دیگر آنکه مطالب کم و زیاد شده و تحریفاتی در آنها دیده می‌شود، دیگر آنکه در کتب رجال حتی در کتاب تذکره علمای هند ملقب به «'''تحفة الفضلاء فی تراجم الکملاء'''» و همچنین «'''نجوم السماء فاضل کشمیری'''» اسمی از شخصی بنام «بهاء الدین هندی» برده نشده است. بلی گاهی چنین تعبیری نسبت به [[فاضل هندی]] صاحب «[[کشف اللثام]]» در سایر کتب شده است ولی بنظر نمی‌آید که وی تفسیری داشته باشد.''»<ref>تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۹و۱۰.</ref>

مصحح کتاب در این باره می‌نویسد: «''در سال ۱۳۶۵ هجری قمری برابر ۱۳۲۵ شمسی که صاحب «[[الذریعه|ذریعه]]» شیخ بزرگوار عالم ربّانی شیخ [[آقا بزرگ طهرانی]] دام بقاؤه بقصد زیارت آستان ملایک پاسبان سلطان سریر ارتضا ابوالحسن [[علی بن موسی الرضا]] (ع) به [[ایران]] آمدند، مدّتی قبل از تشرّف بارض اقدس [[مشهد]] مقدّس در [[تهران]] اقامت فرمودند تا اقارب و خویشان و دوستان و علاقمندان خود را ببینند و [[صله رحم]] بجای آورند، و در این مدّت غالب شبها بیتوته‌شان در منزل اینجانب بود و مونس ایشان کتابهای من. و چون نسخه قلیل الوجود این تفسیر در میان کتب حقیر بنظرشان رسید خوشوقت شده و مبتهج گردیدند و از جهت اینکه حرف «تاء» کتاب «ذریعه» چاپ شده بود در نظر گرفتند تا در جای مناسبی که مستدرکات و فوائت دریعه را معرفی خواهند کرد آن را نیز معرّفی نمایند. و بعد از برگشتن از ارض اقدس اظهار داشتند که ضمن برکاتی که در مشهد نصیبم شد آنست که نسخه دیگری از این کتاب کمیاب را در ضمن کتابهایی که جدیدا از طرف عالمی متوفی وقف کتابخانه مبارکه شده بود دیدم.''»<ref>تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۹.</ref>

روش تفسیری شریف لاهیجی به این گونه است که در آغاز چند آیه را ذکر می‌کند آنگاه به ترجمه فارسی آمیخته و به تفسیر آن به طور اجمال نه به شکل تحت اللفظی می‌پردازد. عبارات آن ساده و روان و خالی از تعقید و برای متوسطین از مخاطبین به خوبی قابل فهم و درک است. سپس روایات اهل بیت را در تفسیر آیه، نقل و آنها را به اختصار شرح کرده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره گیری از اختلاف قرائات.</ref>

تصحیح و تحقیق این اثر از روی نسخه [[آستان قدس رضوی]] توسط [[محدث ارموی]] در سال ۱۳۴۰ش صورت گرفته و چاپ گردید.<ref>تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص۸۳.</ref> شکل چدید تفسیر لاهیجی بعدها در سال ۱۳۷۳ش توسط دفتر انتشار داد در [[تهران]] انجام گرفت.

{{پانویس|2}}