Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
نقش عایشه در احادیث اسلام (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←پیوند به بیرون) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
نقش | '''نقش عایشه در احادیث اسلام''' ترجمه فارسی بخش دوم کتاب احادیث ام المومنین [[عایشه (ابهام‌زدایی)|عایشه]] و ادوار حیاتها تألیف [[سید مرتضی عسکری]] است. مؤلف در این کتاب، با استناد به منابع [[حدیث|حدیثی]] و تاریخی، به بررسی سندی و محتوایی احادیث ام المؤمنین عایشه پرداخته است. وی احادیثی را که از عایشه نقل شده، جمع آوری و مقایسه کرده و از طریق سنجش این احادیث، تصویری روشن تری از پاره‌ای از وقایع تاریخی صدر اسلام ارائه کرده است. از آن رو که مؤلف، زندگانی عایشه را در ابعاد گوناگون و بدون غرض ورزی بررسی کرده است، این کتاب نزد دانشمندان منصف [[اهل سنت]] نیز از جایگاه بلندی برخوردار است. | ||
این کتاب بارها تجدید چاپ شده است. علاوه بر زبان فارسی، به دیگر زبان‌ها از جمله زبان انگلیسی، ترجمه شده است. ترجمه انگلیسی آن، تحت عنوان «The role of Aisha in the history of Islam» منتشر شده است. | این کتاب بارها تجدید چاپ شده است. علاوه بر زبان فارسی، به دیگر زبان‌ها از جمله زبان انگلیسی، ترجمه شده است. ترجمه انگلیسی آن، تحت عنوان «The role of Aisha in the history of Islam» منتشر شده است. | ||
==در باره مؤلف== | ==در باره مؤلف== | ||
[[سید مرتضی عسکری]] (۱۳۳۲ق/۱۲۹۳ش.-۱۳۸۶ ش) دانشمندی [[شیعی]] و دین‌پژوهی نواندیش بود که با نگاهی محققانه، دقیق و به دور از تعصب، به بررسی تاریخ [[اسلام]] پرداخت و بیش از پنجاه جلد کتاب تحقیقی در این زمینه منتشر کرد. وی علاوه بر تألیف و تحقیق، [[دانشکده اصول الدین]] را در [[بغداد]] تأسیس کرد که پس از هجرت از عراق و اقامت در ایران، بار دیگر این دانشکده را در ایران، شهر [[قم]] احیا کرد.<ref>مجله کتاب ماه دین، اردیبهشت ۱۳۷۷، شماره ۷ و ۶، ص۱۲.</ref> برخی از مهم‌ترین تحقیقات او عبارتند از: | [[سید مرتضی عسکری]] (۱۳۳۲ق/۱۲۹۳ش.-۱۳۸۶ ش) دانشمندی [[شیعی]] و دین‌پژوهی نواندیش بود که با نگاهی محققانه، دقیق و به دور از تعصب، به بررسی تاریخ [[اسلام]] پرداخت و بیش از پنجاه جلد کتاب تحقیقی در این زمینه منتشر کرد. وی علاوه بر تألیف و تحقیق، [[دانشکده اصول الدین]] را در [[بغداد]] تأسیس کرد که پس از هجرت از عراق و اقامت در ایران، بار دیگر این دانشکده را در ایران، شهر [[قم]] احیا کرد.<ref>مجله کتاب ماه دین، اردیبهشت ۱۳۷۷، شماره ۷ و ۶، ص۱۲.</ref> برخی از مهم‌ترین تحقیقات او عبارتند از: | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
===انگیزه نگارش=== | ===انگیزه نگارش=== | ||
[[سید مرتضی عسکری|علامه عسکری]] می‌گوید: اختلاف [[حدیث|احادیث]][[پیامبر اسلام]] باعث شده که بسیاری از دانشمندان جهت حل تعارض این گونه روایات، دست به تأویل و توجیه آنها بزنند، همچنان‌که خرده گیرانی از جمله گروهی از [[مستشرقین|خاورشناسان]] به استناد این قبیل احادیث، پیامبر اسلام(ص) و دینش را مورد انتقاد قرار دادند؛ حال‌آن‌که هر دو دسته از این نکته غافل بوده‌اند که مجموعه بزرگی از احادیث، به‌ویژه آنها که معارض هم‌اند، به یک روش نیستند، بلکه آنها خود چند مجموعه از احادیث مختلف است که از طریق راویان و گویندگان مختلف به ما رسیده است. محقق، نخست باید آنها را باتوجه به راویانشان دسته‌بندی کند؛ مثلاً احادیث منسوب به [[عایشه دختر ابی بکر|عایشه]]، [[اَنَس بن مالک|انس]]، [[ابوهریره]] و [[عبدالله بن عمر بن الخطاب|عبدالله بن عمر]] را هرکدام جداگانه گردآوری کرده، سپس هر یک از آنها را با احادیث راویان دیگری که از [[رسول خدا]](ص) حدیث بسیار نقل کرده‌اند، بررسی کند تا حقیقت امر بر او آشکار شود. | [[سید مرتضی عسکری|علامه عسکری]] می‌گوید: ''اختلاف [[حدیث|احادیث]][[پیامبر اسلام]] باعث شده که بسیاری از دانشمندان جهت حل تعارض این گونه روایات، دست به تأویل و توجیه آنها بزنند، همچنان‌که خرده گیرانی از جمله گروهی از [[مستشرقین|خاورشناسان]] به استناد این قبیل احادیث، پیامبر اسلام(ص) و دینش را مورد انتقاد قرار دادند؛ حال‌آن‌که هر دو دسته از این نکته غافل بوده‌اند که مجموعه بزرگی از احادیث، به‌ویژه آنها که معارض هم‌اند، به یک روش نیستند، بلکه آنها خود چند مجموعه از احادیث مختلف است که از طریق راویان و گویندگان مختلف به ما رسیده است. محقق، نخست باید آنها را باتوجه به راویانشان دسته‌بندی کند؛ مثلاً احادیث منسوب به [[عایشه دختر ابی بکر|عایشه]]، [[اَنَس بن مالک|انس]]، [[ابوهریره]] و [[عبدالله بن عمر بن الخطاب|عبدالله بن عمر]] را هرکدام جداگانه گردآوری کرده، سپس هر یک از آنها را با احادیث راویان دیگری که از [[رسول خدا]](ص) حدیث بسیار نقل کرده‌اند، بررسی کند تا حقیقت امر بر او آشکار شود.'' | ||
[[سید مرتضی عسکری|عسکری]] بر این باور است که تاریخ اسلام، از ابتدای [[بعثت]] تا بیعت با [[یزید بن معاویه]] به‌درستی درک نخواهد شد، مگر اینکه احادیث ام‌المؤمنین عایشه _ که خود از منابع مهم تاریخ صدر اسلام است _ پیش‌تر و بی‌طرفانه و تنها برای درک حقیقت، مطالعه و ارزیابی شود. به باور او اساس فهم پاره‌ای از آیات [[قرآن]] و [[فقه]] اسلامی که در بیان هریک از آنها به احادیث نقل شده از عایشه استناد می‌شود، بر مطالعه قبلی در آن احادیث استوار است. علامه عسکری معتقد است اگر به بهانه رعایت اتحاد، جلوی تلاش‌های علمی و تاریخی گرفته شود، حقایق [[اسلام]]، پشت پرده جمود فکری و تعصب خشک باقی می‌ماند و باز اختلاف و دو دستگی بین مسلمانان رخ می‌نماید. از این‌رو وی آثار خود را در تضاد با همبستگی [[مسلمانان]] نمی‌داند، بلکه زمینه‌ای برای فهم درست آیات قرآن و روایات پیامبر(ص) می‌داند.<ref>عسکری، نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج ۱، صص ۳۹-۳۱</ref> | [[سید مرتضی عسکری|عسکری]] بر این باور است که تاریخ اسلام، از ابتدای [[بعثت]] تا بیعت با [[یزید بن معاویه]] به‌درستی درک نخواهد شد، مگر اینکه احادیث ام‌المؤمنین عایشه _ که خود از منابع مهم تاریخ صدر اسلام است _ پیش‌تر و بی‌طرفانه و تنها برای درک حقیقت، مطالعه و ارزیابی شود. به باور او اساس فهم پاره‌ای از آیات [[قرآن]] و [[فقه]] اسلامی که در بیان هریک از آنها به احادیث نقل شده از عایشه استناد می‌شود، بر مطالعه قبلی در آن احادیث استوار است. علامه عسکری معتقد است اگر به بهانه رعایت اتحاد، جلوی تلاش‌های علمی و تاریخی گرفته شود، حقایق [[اسلام]]، پشت پرده جمود فکری و تعصب خشک باقی می‌ماند و باز اختلاف و دو دستگی بین مسلمانان رخ می‌نماید. از این‌رو وی آثار خود را در تضاد با همبستگی [[مسلمانان]] نمی‌داند، بلکه زمینه‌ای برای فهم درست آیات قرآن و روایات پیامبر(ص) می‌داند.<ref>عسکری، نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج ۱، صص ۳۹-۳۱</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۷: | ||
این بخش به بررسی روایاتی می‌پردازد که به دروغ به [[عایشه (ابهام‌زدایی)|عایشه]] و دیگر [[صحابه]] نسبت داده شده است؛ این دسته از روایات در سه مجموعه؛ روایات آغاز نزول [[وحی]]، آغاز دعوت و روایات [[حدیث افسانه غرانیق|افسانه غرانیق]] مورد ارزیابی قرار گرفته است. روایات آغاز نزول وحی می‌گوید: [[پیامبر]](ص) از دیدن [[فرشته وحی]] به وحشت افتاد و نزد [[خدیجه]] آمد و گفت مرا بپوشانید، او را پوشانیدن و ترسش برطرف شد، خدیجه پیامبر(ص) را نزد پسر عمویش [[ورقه بن نوفل]] برد، او رسول خدا را نسبت به رسالتش اطمینان داد. [[سید مرتضی عسکری|عسکری]] در نقد این روایات می‌گوید: برخی راویان این احادیث اصلا پیامبر(ص) را درک نکرده است، برخی دیگر مانند عایشه در هنگام [[بعثت]] رسول خدا(ص) تنها سه یا چهار سال داشته و برخی مانند [[ابن عباس]] ده سال پس از بعثت به دنیا آمده است، با این حال از نظر سندی این گونه روایات قابل اعتماد نیستند. علاوه بر اینکه از نظر محتوایی با آیات [[قرآن کریم]] و روایات صحیح اسلامی سازگاری ندارد. | این بخش به بررسی روایاتی می‌پردازد که به دروغ به [[عایشه (ابهام‌زدایی)|عایشه]] و دیگر [[صحابه]] نسبت داده شده است؛ این دسته از روایات در سه مجموعه؛ روایات آغاز نزول [[وحی]]، آغاز دعوت و روایات [[حدیث افسانه غرانیق|افسانه غرانیق]] مورد ارزیابی قرار گرفته است. روایات آغاز نزول وحی می‌گوید: [[پیامبر]](ص) از دیدن [[فرشته وحی]] به وحشت افتاد و نزد [[خدیجه]] آمد و گفت مرا بپوشانید، او را پوشانیدن و ترسش برطرف شد، خدیجه پیامبر(ص) را نزد پسر عمویش [[ورقه بن نوفل]] برد، او رسول خدا را نسبت به رسالتش اطمینان داد. [[سید مرتضی عسکری|عسکری]] در نقد این روایات می‌گوید: برخی راویان این احادیث اصلا پیامبر(ص) را درک نکرده است، برخی دیگر مانند عایشه در هنگام [[بعثت]] رسول خدا(ص) تنها سه یا چهار سال داشته و برخی مانند [[ابن عباس]] ده سال پس از بعثت به دنیا آمده است، با این حال از نظر سندی این گونه روایات قابل اعتماد نیستند. علاوه بر اینکه از نظر محتوایی با آیات [[قرآن کریم]] و روایات صحیح اسلامی سازگاری ندارد. | ||
از دیگر روایات نسبت داده شده به صحابه، [[افسانه غرانیق]] است، طبق این افسانه، آنگاه که آیات ابتدایی [[سوره نجم]] نازل شد '''و النجم اذا هوی، ماضل صاحبکم و ما غوی.... افرأیتم اللات و العزی و مناة الثالثه الاخری'''، [[شیطان]] در پی اغوای پیامبر(ص) برآمد و مطالبی را برآن حضرت این گونه القاء کرد، '''تلک الغرانیق العلی و ان شفاعتهن ترتضی''' یعنی؛ آنها خوبرویان والا مقامی هستند که شفاعتشان پذیرفته می‌شود. رسول خدا(ص) آن را به عنوان قرآن پذیرفت، تا اینکه [[جبرئیل]] وی را از حقیقت امر آگاه نمود. [[طبری]]، [[واقدی]]، [[زمخشری]]، [[بیضاوی]] و [[سیوطی]] این احادیث را در تفاسیر خود آورده‌اند. | از دیگر روایات نسبت داده شده به صحابه، [[افسانه غرانیق]] است، طبق این افسانه، آنگاه که آیات ابتدایی [[سوره نجم]] نازل شد '''و النجم اذا هوی، ماضل صاحبکم و ما غوی.... افرأیتم اللات و العزی و مناة الثالثه الاخری'''، [[شیطان]] در پی اغوای پیامبر(ص) برآمد و مطالبی را برآن حضرت این گونه القاء کرد، '''تلک الغرانیق العلی و ان شفاعتهن ترتضی''' یعنی؛ آنها خوبرویان والا مقامی هستند که شفاعتشان پذیرفته می‌شود. رسول خدا(ص) آن را به عنوان قرآن پذیرفت، تا اینکه [[جبرئیل]] وی را از حقیقت امر آگاه نمود. [[طبری]]، [[واقدی]]، [[زمخشری]]، [[بیضاوی]] و [[سیوطی]] این احادیث را در تفاسیر خود آورده‌اند.{{سخ}} | ||
[[سید مرتضی عسکری|عسکری]] می‌گوید: در بین راویان این احادیث جز ابن عباس، کسی پیامبر(ص) را درک نکرده است، ابن عباس نیز در سال دهم بعثت به دنیا آمده است، در حالی که نزول آیات سوره نجم در اوایل بعثت بوده است. از سوی دیگر از نظر محتوایی این گونه روایات با نصوص آیات قرآن کریم ناسازگار است. به نظر عسکری، این افسانه ساخته و پرداخته [[زندیق|زندیقان]] است که در اوایل قرن دوم هجری ساخته شده است. | [[سید مرتضی عسکری|عسکری]] می‌گوید: ''در بین راویان این احادیث جز ابن عباس، کسی پیامبر(ص) را درک نکرده است، ابن عباس نیز در سال دهم بعثت به دنیا آمده است، در حالی که نزول آیات سوره نجم در اوایل بعثت بوده است. از سوی دیگر از نظر محتوایی این گونه روایات با نصوص آیات قرآن کریم ناسازگار است. به نظر عسکری، این افسانه ساخته و پرداخته [[زندیق|زندیقان]] است که در اوایل قرن دوم هجری ساخته شده است.'' | ||
===شرکت ام المؤمنین عایشه در ناب سازی سنت رسول خدا(ص)=== | ===شرکت ام المؤمنین عایشه در ناب سازی سنت رسول خدا(ص)=== | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۹: | ||
==دیدگاه برخی اندیشمندان اهل سنت درباره کتاب== | ==دیدگاه برخی اندیشمندان اهل سنت درباره کتاب== | ||
* محمود ابوریه؛ فقیه و دانشمند مصری، درباره این کتاب می‌نویسد: | * محمود ابوریه؛ فقیه و دانشمند مصری، درباره این کتاب می‌نویسد: | ||
مؤلف دانشمند [[سید مرتضی عسکری|مرتضی عسکری]] بعد از کتاب نفیس [[عبد الله بن سبأ(کتاب)|عبدالله بن سبأ]] که در آن با ادلۀ محکم وجود چنین شخصیتی را در عالم واقع تکذیب کرده است کتابی نفیس‌تر از آن به نام [[نقش عایشه در تاریخ اسلام (کتاب)|احادیث ام المومنین عایشه]] را عرضه کرد که در آن، تاریخ این بانو را نه آنگونه که اقتضای سیاست و هوای نفس و تعصب است، بلکه از منظر حقیقت جویی و با قلمی پاک و عاری از انحراف -که احترام علم و دین را نگه می‌دارد- بررسی کرده و در این راه از سرزنش هیچ سرزنشگری نهراسیده است.<ref>عسکری، احادیث ام المومنین عایشه، ج۱، ص۱۱.</ref> | ''مؤلف دانشمند [[سید مرتضی عسکری|مرتضی عسکری]] بعد از کتاب نفیس [[عبد الله بن سبأ(کتاب)|عبدالله بن سبأ]] که در آن با ادلۀ محکم وجود چنین شخصیتی را در عالم واقع تکذیب کرده است کتابی نفیس‌تر از آن به نام [[نقش عایشه در تاریخ اسلام (کتاب)|احادیث ام المومنین عایشه]] را عرضه کرد که در آن، تاریخ این بانو را نه آنگونه که اقتضای سیاست و هوای نفس و تعصب است، بلکه از منظر حقیقت جویی و با قلمی پاک و عاری از انحراف -که احترام علم و دین را نگه می‌دارد- بررسی کرده و در این راه از سرزنش هیچ سرزنشگری نهراسیده است''.<ref>عسکری، احادیث ام المومنین عایشه، ج۱، ص۱۱.</ref> | ||
* دکتر حامد حفنی داود؛ استاد ادبیات عرب دانشکده عالی قاهره در نامه‌ای می‌نویسد: | * دکتر حامد حفنی داود؛ استاد ادبیات عرب دانشکده عالی قاهره در نامه‌ای می‌نویسد: | ||
چندی پیش | ''چندی پیش دانشمند محقق آقای مرتضی عسکری کتاب خود ''احادیث ام المومنین عایشه'' را به علما و پژوهندگان حقایق عرضه داشت... او هنگامی به این بحث و تحقیق پرداخت که در مقابل خود پیرامون زندگی [[عایشه دختر ابو بکر|ام المومنین عایشه]] مدارک غیر قابل تردیدی را مشاهده کرد که با توجه و اتکا به همان مدارک تنها برای ارائۀ حق و حقیقت آزادانه افکار و عقیده خود را ارائه کرده است...آقای عسکری در این کتاب به تمام معنی بحث و بررسی علمی خود را بر مبنای نظم و ترتیب و دقت و روش محققین قرار می‌دهد... به علاو؛ وی توانسته است که عواطف و احساسات خود را کنار گذارد و تنها عقل را در حکمی که می‌دهد دست گشاده رها سازد؛ از تعصب کور کننده و گمراه سازنده اجتناب ورزد.''<ref>عسکری، نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج۱، صص ۲۱-۲۰</ref> | ||
</div> | </div> | ||
==مدارک و منابع کتاب== | ==مدارک و منابع کتاب== | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۲: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
# عسکری، سید مرتضی، احادیث ام المؤمنین عائشه و ادوار حیاتها، التوحید للنشر، ۱۴۱۴ ق، الطبعه الخامسه. | # عسکری، سید مرتضی، احادیث ام المؤمنین عائشه و ادوار حیاتها، التوحید للنشر، ۱۴۱۴ ق، الطبعه الخامسه. | ||