شیطان: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه شیطان و شیاطین ۸۸ باردر [[قرآن]] به کار رفته که در بسیاری از موارد، مراد از آن ابلیس است. طبق آیات، شیطان از انجام فرمان الهی درباره [[سجده بر آدم]] سرباز زد و از جایگاهی که در آن قرار داشت رانده شد؛ پس از آن، از خداوند خواست که او را تا روز [[قیامت]] مهلت دهد و خداوند نیز تا روزی معین به او مهلت داد. خداوند در آیات متعددی انسان را متوجه خطر بزرگ شیطان کرده و از او می‌خواهد تا وسوسه‌های شیطان، او را از راه بندگی و [[عبادت|عبودیت]] بیرون نبرد.

درباره این که ماهیت و حقیقت شیطان از [[جن|جنّ]] است یا [[ملائکه]]، دو دیدگاه مهم وجود دارد و بیشتر [[تفسیر قرآن|مفسران]] او را از جنس جن می‌دانند، اما [[عبدالله بن عباس|ابن‌عبّاس]]، [[عبدالله بن مسعود|ابن‌مسعود]]، قتاده، [[سعید بن مسیب]]، ابن‌جریح، ابن‌انباری، ابن‌جریر طبری، [[شیخ طوسی]]، بیضاوی و گروهی دیگر، آن را از ملائک دانسته‌اند.<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۱۵۰؛ بیضاوی، أنوار التنزیل، دار الفکر، ج۱، ص۲۹۴؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، مج ۱، ج۱، ص۳۲۱.</ref>

[[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بِحار الاَنوار]]، ۱۷۷ [[حدیث|روایت]] از [[چهارده معصوم|معصومین]] در ارتباط با شیطان (یا [[ابلیس]]) نقل کرده است که بر اساس این روایات، ذکر [[خدا]] و گفتن [[بسم الله الرحمن الرحیم|بسم الله]] در ابتدای کارها، مایه دوری شیطان است؛ برخی از این کارها عبارتند از غذا خوردن، <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، باب ذکر ابلیس و قصصه، ص۲۰۳، ح۲۵ و۲۶.</ref> سفر و خروج از خانه، <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، باب ذکر ابلیس و قصصه، ص۲۰۱-۲۰۲، ح۲۱.</ref> [[وضو]] گرفتن، <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، باب ذکر ابلیس و قصصه، ص۲۰۳، ح۲۷.</ref> [[نماز]] خواندن، <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، باب ذکر ابلیس و قصصه، ص۲۰۲، ح۲۴.</ref> و [[آمیزش|جماع]].<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، باب ذکر ابلیس و قصصه، ص۲۰۱، ح۱۹؛ ص۲۰۲، ح۲۳؛ ص۲۰۷، ح۴۲.</ref> امام علی(ع) در [[خطبه قاصعه]]، برخی از صفات شیطان از جمله [[حسد|حسادت]]، [[تعصب]] ناروا، [[عیب‌جویی]]، طعنه‌زنی، [[فخرفروشی]] و [[طمع]] را برشمرده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۹۲، ص۲۸۵-۳۰۳.</ref>

در قرآن کریم، شیوه‌های شیطان برای گمراه کردن انسان‌ها بیان شده است؛ از جمله: ایجاد دشمنی، <ref>إِنَّما یریدُ الشَّیطَانُ أَن یوقِعَ بَینَکم العَدَ وةَ والبَغضَاءَ فِی الخَمرِ والمَیسرِ و یصدَّکُم عَن ذکرِاللهِ و عَن الصَّلوَةِ فَهل أَنتم مُنتهونَ (سوره مائده، آیه ۹۱).</ref> بازداشتن از یاد خدا و به‌ویژه [[نماز]]، <ref>إِنَّما یریدُ الشَّیطَانُ أَن... یصدَّکُم عَن ذکرِ اللهِ و عَن الصَّلَوةِ (سوره مائده، آیه ۹۱)؛ استَحوذَ عَلیهِمُ الشَّیطَانُ فأَنسَهُم ذِکرَاللهِ أُولَلِکَ حِزبُ الشَّیطَانِ أَلا إِنَّ حِزبَ الشَّیطَانِ همُ الخَسِرونَ (سوره مجادله، آیه ۱۹)؛ مَا أَنسَنِیهُ إلاَّ الشَّیطَانُ (سوره کهف، آیه ۶۳)؛ سوره یوسف، آیه ۴۲.</ref> و ترساندن از فقر و سایر ناملایمات دنیوی.<ref>الشَّیطَنُ یعدِکُم الفَقَر (سوره بقره، آیه ۲۶۸).</ref>

آراستن [[گناه]] و زیبانمایی افکار و اعمال باطل، <ref>قَالَ ربِّ بِما أَغویتَنِی لاَُزَیننَّ لَهم فِی الأَرضِ (سوره حجر، آیه ۳۹).</ref> آراستن نعمت‌های دنیایی و محبوب نمایاندنِ زنان، فرزندان و اموال، <ref>سوره آل عمران، آیه ۱۴. </ref> برانگیختن آرزوهای دور و دراز، <ref>ولاَُضِلَّنَّهم ولاَُمنِّینَّهم (سوره نساء، آیه ۱۱۹)؛ فخر الرازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۱ق، ج۱۱، ص۳۸-۳۹؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۳۸۱.</ref> گسترش فساد و [[اشاعه فحشاء|ترویج فحشا]] و منکر، <ref>و مَن یتَّبِع خُطُوتِ الشَّیطَانِ فإِنّهُ یأمرُ بِالفَحشاءِ والمُنکَرِ (سوره نور، آیه ۲۱).</ref> از دیگر روش‌های شیطان برای گمراه کردن انسان‌هاست که در قرآن کریم آمده است.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، [[دار الکتب الاسلامیة]]، ۱۳۷۵ش.