جنبش امل: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جنبش أمَل''' از تشکل‌های قدیمی سیاسی شیعی در [[لبنان]] و ادامه حرکت مردمی [[لبنان]] است که در اوایل دهه ۱۹۷۰م توسط [[امام موسی صدر]] و برای دفاع از [[شیعیان]] لبنان و مقابله نظامی با رژیم صهیونیستی شکل گرفت. رهبری این جنبش، از ابتدای تشکیل بر عهده امام موسی صدر و بعد از وی، شهید [[مصطفی چمران]] و از سال ۱۹۷۹م/۱۳۵۷ش [[نبیه بری]] بود. در جریان عملیات الجلیل و حمله اسراييل به [[بیروت]]، جنبش امل همراه با دیگر گروه‌های لبنانی به مذاکرات با اسرائیل در قالب هیات نجات ملی پیوست.

در پی این تغییر رویکرد، گروهی از نیروهای این جنبش جدا شدند و چندی بعد، [[حزب الله لبنان|حزب‌الله لبنان]] در پی آن شکل گرفت. از سال ۱۹۹۰م/۱۳۶۹ش، این جنبش به جریان سیاسی حاکم لبنان پیوست و جایگاه سیاسی خود را مستحکم ساخت. ریاست مجلس و تصاحب تعدادی از کرسی‌های مجلس لبنان، دستاورد تغییر نگرش این جنبش در دوره بعد از [[سید موسی صدر]] بود. با وجود این تغییر نگرش، در جریان جنگ ۳۳ روزه اسرائیل علیه لبنان، این نهضت در کنار حزب‌الله به مقابله با یورش اسرائیل برخاست و همکاری نزدیکی در میدان نبرد و بخش لجستیک داشت.

==تأسیس==

در سال‌های ابتدایی دهه ۱۹۷۰م/دهه ۱۳۵۰ش، احزاب و گروه‌های لبنانی، گروه و فعالیت نظامی مستقل داشتند که عاملی برای درگیری‌های قومی و مذهبی بود. سید موسی صدر، در ۲۰ ژانویه ۱۹۷۵م<ref>برابر با ۷ محرم ۱۳۹۵ق و ۳۰ دی ۱۳۵۳ش</ref> مردم لبنان را به تشکیل سازمان نظامی متحد دعوت کرد.<ref>مهدی پیشوایی، مکتب اسلام، سال بیست وپنجم، شماره دهم، ص۱۸. </ref> از این تاریخ، پایه‌های یک سازمان نظامی به نام «افواج مقاومت لبنان» یا همان امل پی‌ریزی شد. جوانان مدرسه صنعتی [[جبل عامل]]، اولین کسانی بودند که به این گروه پیوستند و به آموختن فنون نظامی پرداختند. مرکز آموزش این سازمان، نخست در دهکده‌ای به نام «یمونه» در حومه [[بعلبک]] بود که بعد از مدتی با توافق [[سازمان فتح فلسطین]] به مرکز بزرگ آموزش نظامی آن، یعنی محلی به نام عین‌النبیه منتقل گردید و در آنجا زیر نظر مربیان جنبش فتح به تربیت نیروهای خود پرداخت.{{مدرک}}

در پی این انفجار، [[امام موسی صدر]]، در [[یکشنبه]] ۷ ژوئیه ۱۹۷۵م<ref>برابر با ۲۶ جمادی‌الثانی ۱۳۹۵ق و ۱۵ تیر ۱۳۵۴ش</ref> در یک کنفرانس مطبوعاتی، موجودیت این سازمان را اعلام کرد.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، شماره ۱۱، ص۲۹۶. </ref> پس از این انفجار، مرکز آموزش به محل دیگری به نام «جَنَتا» تغییر مکان داد و در آنجا خود اعضای سازمان به اعضای جدید آموزش می‌دادند.<ref>[http://www.imam-sadr.com/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/tabid/99/ArticleId/5668/%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85-%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%9B-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2--%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D9%85%D9%84.aspx «پانزدهم تیر؛ سالروز اعلام تأسیس جنبش امل»، سایت مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی‌صدر.]</ref> پس از اعلام تأسیس جنبش امل، جوانان متعددی به آن پیوستند.{{مدرک}}

بیشتر سلاح‌های مورد نیاز این گروه، از طریق [[خمس]] و [[زکات]] ثروتمندان شیعه تهیه میشد. امام موسی صدر به‌طور مستقیم یا به‌وسیله برخی از افراد مورد اعتماد، از [[رومانی]] سلاح خریداری میکرد. به‌طوری‌که نخستین معامله تسلیحاتی که [[امام موسی صدر]] انجام داد، با وامی بود که از یکی از ثروتمندان جنوب گرفت.<ref>[http://iscq.ir/?part=menu&inc=menu&id=41 خسروشاهی، «جنبش امل و امام موسی صدر (قسمت سوم)»، پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز بررسی‌های اسلامی.]</ref> آیت‌الله [[سید محمدرضا گلپایگانی]]، مرجع تقلید ایرانی، برای کمک به سرپرستی امور شیعیان لبنان و رفع مشکلات آنان یک میلیون لیره لبنانی برای موسی صدر فرستاد.{{مدرک}}

صدر پیشنهاد پول و سلاح از سوی گروه‌های دیگر را نمی‌پذیرفت. او پیشنهاد تأمین سلاح و پول از سوی خلیل الوزیز معاون [[یاسر عرفات]] را محترمانه رد کرد.<ref>[http://iscq.ir/?part=menu&inc=menu&id=41  خسروشاهی، «جنبش امل و امام موسی صدر (قسمت سوم)»، پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز بررسی‌های اسلامی.]</ref>  

در ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۵<ref>برابر با ۱۰ رمضان ۱۳۹۵ قمری و ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ شمسی</ref> با یک چالش مستقیم در قلب بیروت روبرو شد. به دستور بشیر جمیل، نایب رئیس شبه نظامیان فالانژ، گروه‌های مسلح، بندرگاه و بازارهای تجاری بیروت را به تصرف خود درآوردند و به کشتار شهروندان پرداختند. در این کشتار ۳۰۰ تن کشته شده و بیش از ۱۰۰۰ تن زخمی شدند. پس از اینکه اهداف فالانژها مبنی بر تسلط بر کشور از طریق جنگ فرقه‌ای فاش شد، امل به مقابله با این حزب برخاست. فالانژها برای پاک‌سازی مناطق تحت سیطره خود [[مسلمانان]] را که اغلب [[شیعه]] بودند از آن مناطق اخراج کردند.{{مدرک}}

===رابطه با مجلس شیعیان لبنان===

امام موسی صدر در اعلام موجودیت امل در سال ۱۹۷۵م گفت:

::جنش امل هیچ‌گونه رابطه سازمانی با [[مجلس اعلای شیعیان لبنان|مجلس اعلای شیعیان]] ندارد. ولی بازوی سیاسی نظامی جنبش محرومان است و مجلس بیانگر ماهیت مدنی شرعی همان جنبش است و بر این اساس هماهنگی میان دو طرف شکل میگیرد.{{مدرک}}

امل پس از ژوئن ۱۹۷۶<ref>برابر با جمادی الثانی ۱۳۹۶ قمری و خرداد ۱۳۵۵ شمسی</ref> با دولت [[سوریه]] و گروه‌های فلسطینی ارتباط گرفت و نیز به دفاع از مقاومت فلسطین پرداخت. امام موسی صدر رهبر این جنبش، با آغاز درگیری خصومت میان سوریه و مقاومت فلسطین<ref>که در آن زمان به نمایندگی جنبش فتح و با ریاست یاسر عرفات به مقابله با اسرائیل می‌پرداخت.</ref> با رایزنی با هر دو طرف، تلاش زیادی برای صلح میان این دو نمود.{{مدرک}}

===پس از موسی صدر===

پس از ربوده شدن امام موسی صدر در [[لیبی]]، به مدت یک سال، مصطفی چمران، به همراه سیدعباس نصرالله، برادر سیدحسن نصرالله، دبیر کل فعلی حزب‌الله لبنان، رهبری این جنبش را برعهده گرفت.<ref>رجوع کنید به: ساختارسیاسی اجتماعی لبنان، ص۱۴۹</ref>

بعد از شهادت چمران در ایران، [[نبیه بری|نبیه برّی]] در سال ۱۹۷۹م به رهبری امل انتخاب شد و از سال ۱۹۸۴ در دولت‌های متعدد، وزیر بوده است و در ۱۹۹۲ به ریاست مجلس لبنان انتخاب شد. در حال حاضر(۲۰۱۵م) نیز همچنان ریاست مجلس را بر عهده دارد. در این دوره، وابستگی سیاسی این جنبش به [[سوریه]] تا حد زیادی افزایش یافت. {{مدرک}} گفته شده امل با هماهنگی دولت حافظ اسد، در سرکوب نیروهای فلسطینی طرفدار یاسر عرفات در اردوگاه‌های فلسطنیان مقیم لبنان، سرکوب ناسیونالیست‌های سنّی طرفدار [[لیبی]] (مرابطون) و جنگ با نیروهای لبنانی فالانژ شرکت داشت.{{مدرک}}

===پس از توافق طائف===

پس از اجرای توافق طائف، در سال ۱۹۹۰م/۱۳۶۹ش با هدف قطع جنگ داخلی لبنان و تقسیم قدرت سیاسی، جنبش امل به جریان حاکم سیاسی جدید پیوست. از این رو، منصب ریاست [[مجلس لبنان|مجلس]] و وزارت خانه‌هایی همچون امور اجتماعی، مسکن و تعاونی‌ها و اقتصاد به همراه مجلس جنوب و بخش‌هایی از ارتش، امنیت داخلی، امنیت دولت، و مراکز خدماتی از آن اعضای این جنبش شد.{{مدرک}}