نینوا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نِینَوا''' یا '''نینوی''' یکی از اسامی تاریخی [[کربلا]] و نام منطقه‌ای در شمال شرقی کربلا بوده است. بر اساس منابع تاریخی زمانی‌ که کاروان امام حسین پس از خروج از [[بیضه (منزلگاه)|منزلگاه بیضه]] وارد نینوی شد، [[حر بن یزید ریاحی|حربن یزید ریاحی]] به دستور [[عبیدالله بن زیاد|عبیدالله بن زیاد]] مانع توقف امام در این منطقه شد. او مأموریت یافت برای سخت‌گیری بر [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]]، کاروان امام را در بیابانی بی‌حصار و فاقد آب متوقف کند.

پس از شهادت امام حسین، نینوا توقفگاه مناسبی برای شیعیانی که قصد زیارت قبر امام حسین را داشتند، بود. زائران برای [[زیارت امام حسین (ع)|زیارت قبر امام حسین]] پس از توقف در نینوا شبانه راهی کربلا شده و پیش از روشن شدن هوا به نینوا باز می‌گشتند. با این اقدام مأموران تحت امر [[بنی‌امیه|بَنی‌اُمیه]] متوجه زیارت آنان نمی‌شدند.

نینوا یکی از مناطق بابل قدیم(استان بابِل کنونی) در نواحی مرکزی عراق<ref>شیروانی، بستان السیاحة، انتشارات ‏سنایی، ‏ج۱، ص۵۹۶؛ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۴۰۷ق، ج۱۲، ص۱۱۰.‏</ref> و در شرق رود [[فرات|فُرات]] قرار داشته است.<ref>قزوینی، مهدی، ‏المزار، ۱۴۲۶ق‏، ج۱، ص۱۰۱.‏</ref> برخی نیز نینوا را ادامه زمین‌های حاصل‌خیز در [[کوفه]] معرفی کرده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان‏،۱۹۹۵م، ج۵، ص۳۳۹؛‏ابن عبدالحق بغدادی، ‏مراصد الإطلاع‏، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۴۱۴.‏</ref> عده‌ای از مورخان، [[کربلا]] را از توابع نینوا دانسته‌اند. نینوا در قسمت شرقی کربلا واقع شده است.<ref>قزوینی، مهدی، ‏المزار، ۱۴۲۶ق‏، ج۱، ص۱۰۱.‏</ref>

برخی مورخان معاصر تپه‌های تاریخی که در نزدیکی سدة الهندیة، منطقه‌ای در شمال شرقی استان کربلا، قرار دارد را یکی از آثار باقیمانده از نینوا دانسته‌اند.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۴۰۷ق، ج۱۲، ص۱۱۰.‏</ref> قدمت نینوی به دوره پیش از [[اسلام]] می‌رسد.

علاوه بر آن واژه نینوا برای نام شهری در شمال عراق و نزدیک شهر تاریخی [[موصل]] به کار می‌رفته است. این منطقه یکی از مراکز اصلی آشوریان بوده است.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۵.‏</ref> در حال حاضر نینوا نام استانی در شمال غربی کشور [[عراق]] به مرکزیت شهر موصل است.

بر اساس روایات تاریخی [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] پس از توقف در [[کربلا]] زمین‌هایی که بعدها مدفن امام شد و مناطق اطراف آن را از اهالی نینوا و [[غاضریه]] به مبلغ شصت هزار درهم خرید و به شرط پذیرایی اهالی این دو منطقه از [[زیارت|زائران]] کربلا، زمین خریداری‌ شده را به خودشان بخشید.<ref>کلیدار، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ۱۳۸۹ش، ص۵۵ و ۵۶.</ref>

در برخی منابع آمده است اهالی نینوی به شرطی که [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(ع)]] برای بخشیدن زمین‌های کربلا قرار داده بود عمل نکردند. [[سید ابن طاووس|سیدبن طاووس]] با استناد به روایتی که در آن [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]]، [[حرم امام حسین (ع)|حرم امام حسین(ع)]] را برای فرزندان و پیروان امام حسین [[حلال]] و برای مخالفانش [[حرام]] می‌شمارد معتقد است اگرچه زمین حرم امام حسین توسط امام حسین به اهالی منطقه [[غاضریه]] و نینوی بخشیده شد اما عدم تعهد آنان به شرط امام یعنی راهنمایی [[زیارت|زائران]] به قبر امام حسین و پذیرایی از آنان، منجر سلب مالکیت برای اهالی نینوی و غاضریه شده است.<ref>کلیدار، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ۱۳۸۹ش، ص۵۵ و ۵۶.</ref>

واژه نینوا در موارد زیادی به جای [[کربلا]] استفاده شده است. بر همین اساس در برخی از گزارش‌های تاریخی و منابع [[مقتل|مقتل‌نگاری]] به جای کربلا از نینوی برای محل شهادت امام حسین و یارانش در [[واقعه کربلا]] نام برده شده است.<ref>بروسوی، أوضح المسالک الی معرفة البلدان، ۱۴۲۷ق‏، ج۱، ص۶۳۴؛ شیروانی، بستان السیاحة، انتشارات ‏سنایی، ‏ج۱، ص۵۹۶؛ نمیری، تاریخ مدینه منوره، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۱۵۰.‏</ref> یکی از دلایل اینگونه کاربرد آن بوده که کربلا از توابع نینوی بوده است. بر اساس قاعده‌ای در ادبیات یعنی به کارگیری واژه عام به جای واژه خاص، نینوا به جای کربلا استفاده می‌شده است اما منظور کربلا بوده است.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۹۷.</ref>

بر اساس گزارش‌های تاریخی، نینوی توقف‌گاه [[زیارت امام حسین (ع)|زائران امام حسین]] بوده است. زائران بعـد از [[غسـل زیارت]] در تـاریکی شب، به صورت انفرادی یا گروهی از [[غاضـریه]] یا نینوا، رهسـپار [[حرم امام حسین (ع)|قبر امام حسـین(ع)]]، می‌شدند و قبل از طلوع آفتاب، از ترس مأموران گماشته شده [[بنی‌امیه]]، به نینوا یا غاضریه باز می‌گشتند.<ref>کلیدار، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ۱۳۸۹ش، ص۱۰۴ و ۱۰۵.</ref> توقف در نینوا اینگونه برای مأموران بنی‌امیه برداشت می‌شد که هدف افرادی که به این منطقه می‌آمدند زیارت کربلا نیست بلکه مقصد منطقه نینوا است.<ref>کلیدار، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱ و ۱۴۲.</ref> این شیوه نیز در توصیه امامان معصوم به‌ویژه [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]] به [[شیعه|شـیعیان]] برای زیارت قبر امام حسین نیز ذکر شده است.<ref>کلیدار، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ۱۳۸۹ش، ص۱۰۵.</ref>

* ‏ابن عبدالحق بغدادی، صفی‌الدین عبدالمؤمن‏، ‏مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع‏، تحقیق و تصحیح: علی محمد بجاوی، بیروت‏، دارالجیل‏، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.

* بروسوی، محمد بن علی، أوضح المسالک الی معرفة البلدان و الممالک‏، تصحیح مهدی‏ عبدالرواضیة، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۱۴۲۷ق‏.

* خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسة، بیروت، موسسه الأعلمی للمطبوعات،‏ چاپ دوم، ۱۴۰۷ق.

* شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر، بستان السیاحة، تهران، ‏سنایی، ‏بی‌تا.

* قزوینی، مهدی، ‏المزار، تحقیق، جودت قزوینی، بیروت‏، دارالرافدین‏، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.

* نمیری، عمر بن شبه‏، تاریخ مدینه منوره، ترجمه حسین صابری،‏ تهران‏، نشر مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.

* یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان‏، بیروت، دارصادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.