دحو الارض: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دَحْوُ الْأرْض'''، روز بیست و پنجم [[ذی القعده]]، که بنابر برخی روایات، روز گستراندن زمین است و در آموزه‌های دین [[اسلام]]، از روزهای بافضیلت به شمار می‌رود و انجام دادن برخی اعمال عبادی مانند [[روزه]] و [[نماز]] در آن تأکید شده است.

دَحْوالارض، اصطلاحی [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|حدیثی]] است. مصدر «‌دحو‌» به معنای واگسترانیدن،<ref>بیهقی، تاج المصادر، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۹۰.</ref> گسترش دادن<ref>خلیل بن احمد، کتاب العین، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۸۰، ذیل «‌دحو».</ref> و چیزی را از جای آن برکندن<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ذیل «‌دحا».</ref> و ترکیب «‌دحوالارض‌» به معنای گستراندن زمین است.

مراد از دحوالارض بیرون آمدن خشکی‌های گسترده زمین از زیر آب است. بنابر برخی روایات و منابع کهن اسلامی، زمین در ابتدا زیر آب بوده است و سپس خشکی‌ها از آب سر برآورده‌اند.<ref>مرزوقى اصفهانى‏، کتاب الازمنة و الامکنه، ۱۴۱۷ق، ص۳۵.</ref> روز بیرون آمدن خشکی‌ها[یا روز آغاز آن] روز دحوالارض نامیده شده است. بنابر برخی احادیث و کتاب‌های تاریخی، نخستین جایی که از زمین سر برآورد، [[مکه]] یا [[کعبه]] بوده است.<ref>جوع کنید به: ابن حیون، شرح الاخبار، ج۳، ص۴۷۷؛ شیخ طوسی، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۴۱؛ فرات کوفی، تفسیر فرات، ص۱۸۵؛ فاکهی، أخبار مكه فى قديم الدهر و حديثه، ۱۴۲۴ق، ج‏۲، ص۲۹۵؛ قزوينى، آثار البلاد و اخبار العباد، ۱۹۹۸ م، ص۱۱۴.</ref> درباره معنای واقعی دحوالارض و صحت سند این روایات، تردیدها و اختلافاتی وجود دارد.

در آیات [[قرآن]] چگونگی دحو الارض و زمان و مکان آغاز آن بیان نشده است. تنها در آیه سی‌ام [[سوره نازعات]]{{متن قرآن|''' وَالْأَرْ‌ضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَاهَا'''|ترجمه= و پس از آن، زمين را با غلتانيدن گسترد|سوره=[[سوره نازعات|نازعات]]|آیه=۳۰}} {{یادداشت| دَحا از ماده «د ـ ح ـ و»، صیغه مفرد مذکر غایبِ فعلِ ماضی آن از باب «‌فَعَلَ یفعُلُ»}}، به آن اشاره شده و برای آن قید «‌بعد ذلک‌»(به معنای «پس از آن»)آمده است.

[[تفسیر قرآن|مفسران]] درباره مقصود از این قید اختلاف نظر دارند و [[طبری]] به این اختلاف اشاره کرده است. به نوشته وی برخی از مفسران کلمه «‌بعد‌» را به معنای اصلی آن، که خلاف «‌قبل‌» است، دانسته و معتقدند که گسترش زمین پس از آفرینش آسمان بوده است. در مقابل، گروهی دیگر «‌بعد ذلک‌» را به معنای «‌مع ذلک‌» گرفته و گفته‌اند که زمین پیش از آسمان آفریده و گسترده شده است.<ref>طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، دار المعرفة، ج٣٠، ص۲۹.</ref> طبری روایتی از [[ابن عباس]] را سازگار با ظاهر آیه می‎داند. این روایت میان آفرینش(خلق) زمین و گسترشِ (دحو) آن تفاوت گذاشته و خلقت آسمان را پس از آفرینش زمین و پیش از گستردن دانسته است.<ref>طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، دار المعرفة، ج٣٠، ص۲۹.</ref> طبری در تاریخ الامم و الملوک نیز ضمن آوردن همین مباحث، دلیل پذیرش این سخن را کاربرد اهل زبان دانسته و می‌گوید در زبان عربی، «‌بعد‌» متضاد «‌قبل‌» است و به معنای «‌مع‌» نیست. و ملاک معنا کردن کلمات همین کاربرد اهل زبان است<ref>طبری، تاریخ الطبري: تاريخ الأمم و الملوك، بیروت، ج۱، ص۴۹.</ref>.

[[فخر رازی]] ذیل آیه علاوه بر این دو نظریه، افزوده است: «‌دحو‌» گستردن محض زمین نیست، بلکه منظور نوعی گستردن است که زمین را آماده رویاندن گیاهان کند و این تنها پس از خلقت آسمان حاصل می‌شود. <ref>فخر رازی،التفسیر الکبیر، دار احياء التراث العربيی، ج٣١، ص ۴۶.</ref> [[علامه مجلسی|محمدباقر مجلسی]] اشکالات وارد بر خلق و گسترش زمین را پاسخ داده است<ref>مجلسی، بحار الانوار، دار احياء التراث العربی، ج۵۴، ص۲۲–۲۵.</ref> و [[روایات]] را بر آن تطبیق داده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، دار احياء التراث العربی، ج۵۴، ص۲۵–۲۱۶.</ref>.

در کتاب‌های ادعیه برخی اعمال عبادی برای این روز [[مستحب]] شمرده شده است: