عول: تفاوت میان نسخه‌ها
←مفهوم شناسی و جایگاه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==مفهوم شناسی و جایگاه== | ==مفهوم شناسی و جایگاه== | ||
واژه عول از واژه‌هایی است که معانی متضادی دارد. این واژه در مورد ارث جایی به کار می‌رود که مال، کمتر از سهامی باشد که در قرآن مشخص شده است.{{یادداشت|در قرآن کریم سهام برخی افراد به صورت کسری معین شده است. به سهم‌های مشخص شده قرآنی فرائض می‌گویند. فرائضی که در قرآن مشخص شده‌اند یک‌دوم، یک‌سوم، یک‌چهارم، یک‌ششم، یک‌هشتم و | واژه عول از واژه‌هایی است که معانی متضادی دارد. این واژه در مورد ارث جایی به کار می‌رود که مال، کمتر از سهامی باشد که در قرآن مشخص شده است.{{یادداشت|در قرآن کریم سهام برخی افراد به صورت کسری معین شده است. به سهم‌های مشخص شده قرآنی فرائض می‌گویند. فرائضی که در قرآن مشخص شده‌اند یک‌دوم، یک‌سوم، یک‌چهارم، یک‌ششم، یک‌هشتم و دوسوم، برای برخی از کسانی است که احتمال دارند به عنوان وارث قرار گیرند. در مقابل افرادی که سهم شان در قرآن نیامده ارث را از باب قرابت طبق آیه «اولوا الارحام بعضهم اولی ببعض» می‌برند. همچنین اگر تقسیم ارث در قرآن بیان شده باشد اما به صورت کسری نباشد از فرائض نیست و ارث همچنان از باب قرابت به وارث تعلق می‌گیرد مانند «للذکر مثل حظ الانثیین» که گرچه بیان کننده مقدار ارث است اما چون کسر نیست، تعلق ارث از باب قرابت است.}} در این صورت عول به معنای نقصان و کم شدن است و همینطور ممکن است عول به معنای زیادشدن و افزونی باشد به این معنا که سهام از مال بیشتر است. پس اگر به مال اضافه شود به معنای نقصان مال از سهام و اگر به سهام اضافه شود به معنای زیادی سهام نسبت به ارث است.<ref>سید مرتضی، الانتصار ، ۱۴۱۵ق، ص ۵۶۱.</ref> | ||
بنابر نظریه عول برای تقسیم ارث در صورت زیادت سهام از ترکه از تمام وارثان به مقدار سهمشان کم می‌شود. بر این اساس اگر از میت دو دختر، شوهر و پدر و مادر به‌جامانده باشد. سهم دو دختر دوسوم (یا هشت‌دوازدهم)، سهم شوهر یک‌چهارم (یا سه‌دوازدهم)، سهم پدر و مادر هرکدام یک‌ششم (یا دو‌دوازدهم) است و مجموع سهام با لحاظ گرفتن مخرج مشترک، معادل پانزده‌دوازدهم است. در این صورت مجموع ترکه یعنی مخرج کسر را به اندازه مقدار سهام یعنی صورت کسر تغییر میدهیم. بنابراین مخرج سهام تمام وراث از دوازده به پانزده تغییر می‌کند. سپس سهم هر یک را با مخرج جدید میدهیم. در مثال بیان شده بعد از نقصان وارد شده سهم دو دختر هشت‌پانزدهم، شوهر سه‌پانزدهم و هر کدام از والدین دوپانزدهم می‌شود.<ref>شفیعی، طوسی، ترجمه جواهر الفرائض در ارث، ۱۴۲۶ق، ص ۸۲.</ref> | بنابر نظریه عول برای تقسیم ارث در صورت زیادت سهام از ترکه از تمام وارثان به مقدار سهمشان کم می‌شود. بر این اساس اگر از میت دو دختر، شوهر و پدر و مادر به‌جامانده باشد. سهم دو دختر دوسوم (یا هشت‌دوازدهم)، سهم شوهر یک‌چهارم (یا سه‌دوازدهم)، سهم پدر و مادر هرکدام یک‌ششم (یا دو‌دوازدهم) است و مجموع سهام با لحاظ گرفتن مخرج مشترک، معادل پانزده‌دوازدهم است. در این صورت مجموع ترکه یعنی مخرج کسر را به اندازه مقدار سهام یعنی صورت کسر تغییر میدهیم. بنابراین مخرج سهام تمام وراث از دوازده به پانزده تغییر می‌کند. سپس سهم هر یک را با مخرج جدید میدهیم. در مثال بیان شده بعد از نقصان وارد شده سهم دو دختر هشت‌پانزدهم، شوهر سه‌پانزدهم و هر کدام از والدین دوپانزدهم می‌شود.<ref>شفیعی، طوسی، ترجمه جواهر الفرائض در ارث، ۱۴۲۶ق، ص ۸۲.</ref> | ||