Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۰۶
ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
در | سالشمار هجری خورشیدی یا هجری شمسی سالشماری است که در برخی از کشورهای مسلمان از جمله [[ایران]] و [[افغانستان]] به کار میرود. مبداء این سالشمار [[هجرت پیامبر اسلام]] (ص) از [[مکه]] به [[مدینه]] است. و تعداد روزها و ماههای آن بر اساس چرخش زمین به دور خورشید محاسبه میشود. | ||
در ایران این تقویم از سال ۱۳۰۴ با تصویب مجلس شورای ملی وقت به تقویم رسمی تبدیل شد و بر اساس آن ادارات دولتی و موسسات اقتصادی مکلف به بکار بردن تقویم شمسی (خورشیدی) به جای [[سال هجری قمری|قمری]] شدند. | |||
==مبدأ سال | |||
• مبدا | ==تاریخچه== | ||
برخی معتقدند تقویم هجری شمسی را نخستین بار عبدالغفارخان نجمالدوله استخراج کرد. او عبارت ۱۲۶۴ شمسی را در حاشیه تقویم سال ۸۰۷ جلالی مطابق ۳-۱۳۰۲ هجری قمری ذکر کرد و از آن تاریخ به بعد، تقویمی را در ایران رایج کرد که اساس آن شمسی و مبدا آن هجرت پیامبر اکرم (صلیالله علیه و آله) از مکه مکرمه به مدینه منوره باشد. البته تقویمی که او نوشت، به تقویم هجری شمسی برجی معروف است. | |||
==مبدأ سال == | |||
• مبدا سال هجری شمسی برجی، اول فروردین ماه سال شمسی [[هجرت پیامبر اسلام]] از [[مکه]] مکرمه به [[مدینه منوره]] است که ۱۱۹ روز قبل از اول [[محرم (ماه)|محرم]] سال اول [[هجری قمری]] و مطابق با روز جمعه ۱۹ مارس ۶۲۲ میلادی است. | |||
• لحظه تحویل سال مقارن با عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری است، وقتی که خورشید از نیمکره جنوبی وارد نیمکره شمالی آسمان میشود. این لحظه که اول برج حمل نامیده میشود، نوروز نامیده شده و همیشه بر روز اول بهار منطبق است. | • لحظه تحویل سال مقارن با عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری است، وقتی که خورشید از نیمکره جنوبی وارد نیمکره شمالی آسمان میشود. این لحظه که اول برج حمل نامیده میشود، نوروز نامیده شده و همیشه بر روز اول بهار منطبق است. | ||
== مدت سال | == مدت سال == | ||
• سال هجری شمسی برجی از نوع سال شمسی حقیقی است، یعنی مدت زمان دو عبور متوالی مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری. مدت متوسط آن ۳۶۵ شبانه روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۵/۲ ثانیه اندازهگیری شده؛ اما مدت سال شمسی حقیقی ثابت نیست و بر اثر تغییر تعدادی از پارامترهای نجومی، تغییر میکند. | • سال هجری شمسی برجی از نوع سال شمسی حقیقی است، یعنی مدت زمان دو عبور متوالی مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری. مدت متوسط آن ۳۶۵ شبانه روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۵/۲ ثانیه اندازهگیری شده؛ اما مدت سال شمسی حقیقی ثابت نیست و بر اثر تغییر تعدادی از پارامترهای نجومی، تغییر میکند. | ||
خط ۱۹: | خط ۲۲: | ||
تقویم هجری شمسی برجی در آغاز رسمی نبود و تنها در تقویمهای قدیمی و در امور گمرکات و مالیّه ایران مورد استفاده قرار میگرفت؛ تا آنکه در سال ۱۳۲۸ هجری قمری/ ۱۲۸۸ هجری شمسی، میرزا عبدالحسینخان شیبانی وحیدالملک، نماینده تهران در مجلس شورای ملی، طرحی با موضوع قید تاریخ کلیه معاملات و مبادلات مشترکه عمومی را از تاریخ قمری به هجری شمسی برجی پیشنهاد کرد. این پیشنهاد در دوره دوم مجلس شورای ملی ایران در ماده ۳ قانون محاسبات عمومی، مصوّب ۲۱ صفر ۱۳۲۹/ ۲ حوت ۱۲۸۹ پذیرفته شد و تقویم هجری شمسی برجی به عنوان مقیاس رسمی زمان در محاسبات دولتی تصویب شد. | تقویم هجری شمسی برجی در آغاز رسمی نبود و تنها در تقویمهای قدیمی و در امور گمرکات و مالیّه ایران مورد استفاده قرار میگرفت؛ تا آنکه در سال ۱۳۲۸ هجری قمری/ ۱۲۸۸ هجری شمسی، میرزا عبدالحسینخان شیبانی وحیدالملک، نماینده تهران در مجلس شورای ملی، طرحی با موضوع قید تاریخ کلیه معاملات و مبادلات مشترکه عمومی را از تاریخ قمری به هجری شمسی برجی پیشنهاد کرد. این پیشنهاد در دوره دوم مجلس شورای ملی ایران در ماده ۳ قانون محاسبات عمومی، مصوّب ۲۱ صفر ۱۳۲۹/ ۲ حوت ۱۲۸۹ پذیرفته شد و تقویم هجری شمسی برجی به عنوان مقیاس رسمی زمان در محاسبات دولتی تصویب شد. | ||
روایت دیگری نیز وجود دارد که تقویم هجری شمسی یا تقویم جلالی ابداع عمر بن خیام نیشابوری بوده است | روایت دیگری نیز وجود دارد که تقویم هجری شمسی یا تقویم جلالی ابداع عمر بن خیام نیشابوری بوده است. او بنا به درخواست ملکشاه سلجوقی رصدخانه ملکشاهی را ساخت و درصدد اصلاح تقویم موجود بر آمد. تقویم جلالی او که امروزه در میان ایرانیان رواج دارد از چنان اعتباری برخوردار است که تاکنون کمتر به آن ایراد وارد شده است. همچنین گفتهاند تقویم او از تقویم «گریگوری» دقیقتر است. ملکشاه از این روز تاریخ و تقویم جلالی را در کشور ایران استوار ساخت. سال قمری ده روز و شش ساعت و یازده ثانیه کوتاهتر از سال شمسی است. با تنظیم تقویم جلالی مقرر شد که هر چهار سال یک روز بر تعداد روزهای سال بیفزایند و سال چهارم را ۳۶۶ روز حساب کنند و پس از هر ۲۸ سال (هفت دوره چهار ساله) به جای آنکه به آخرین ماه سال یک روز بیافزایند این روز را در نخستین دوره بعد یعنی دوره نهم اضافه کنند. | ||
خط ۶۰: | خط ۶۳: | ||
ظهور تقویم شاهنشاهی و | === ظهور تقویم شاهنشاهی و سقوط آن=== | ||
در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی در ایران مجلسین شورای ملی و سنا در اجلاسی مشترک بر تغییر مبدا تاریخ هجری به شاهنشاهی تاکید کردند و مردم و دولت نیز موظف شدند از این پس تاریخ شاهنشاهی را به جای تاریخ هجری به کار برند. آنان در این اجلاس تصمیم گرفتند تاجگذاری کوروش کبیر در سال ۵۹۹ پیش از میلاد را به عنوان مبدا سال خورشیدی و سر آغاز تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران قرار دهند. به همین مناسبت اول فروردین سال ۱۳۵۵ هجری شمسی آغاز سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی اعلام شده بود. | |||
این عمل رژیم پهلوی به عنوان نوعی دهن کجی به اعتقادات دینی مردم [[ایران]] تلاشی برای اسلامزدایی از کشور ایران ارزیابی شد. به همین دلیل بود که [[امام خمینی]] در پیام [[عید فطر]] سال ۱۳۵۵ به کارگیری این تاریخ را حرام دانستند. | |||
تقویم شاهنشاهی پنجم شهریور ماه ۱۳۵۷ لغو و بار دیگر تقویم شمسی به عنوان تقویم اصلی ایران به رسمیت شناخته شد. | |||