کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی: تفاوت میان نسخه‌ها

==تاریخچه==

با مهاجرت آیت الله مرعشی نجفی از عراق به [[ایران]] در سال ۱۳۴۲ق، مجموعه‌های فراهم شده نیز به ایران انتقال یافت و در منزل شخصی خویش به نگهداری از آنها پرداخت و به جمع‌آوری دیگر نسخه‌های نفیس همّت گمارد. در همان دوران استادان مشهور دانشگاه به قم می‌آمدند و از نسخه‌های نفیس موجود در منزل وی که در هیچ کتابخانه‌ای یافت نمی‌شد بهره می‌گرفتند. [[آقا بزرگ تهرانی]] در تألیف [[الذریعة الی تصانیف الشیعة|الذریعة]]، از کتابخانه او بیشترین بهره را برده و در جای‌جای این اثر از کتابخانه آیت الله مرعشی یاد می‌کند.

آیت الله مرعشی پس از تأسیس [[مدرسه مرعشیه]]، در سال ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م نخست کتابخانه کوچکی در دو اتاق مدرسه مزبور پی‌افکند. آن‌گاه در سوم [[شعبان]] همان سال، مطابق ۱۳۴۴ خورشیدی، با انتقال مجموعه‌ای از کتاب‌های چاپی و بخشی از نسخه‌های خطی به طبقه سوم مدرسه مرعشیه، با حضور وی و بسیاری از علما و مدرسان [[حوزه علمیه قم]] کتابخانه جدید گشایش یافت.

[[امام خمینی|امام خمینی(ره)]] طی حکمی در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۶۷ دولت وقت را موظف نمود که سریعاً کتابخانه را گسترش دهند. در پی این حکم، ساختمان قدیمی شرکت بیمه ایران از سوی دولت به کتابخانه اهدا شد و تولیت کتابخانه نیز تعدادی از خانه‌های پیرامون کتابخانه را خریداری کرد؛ در مجموع، غیر از ساختمان قدیمی کتابخانه، زمین آن بالغ بر ۲۴۰۰ متر گردید. سپس بررسی و مطالعات لازم برای آماده‌سازی نقشه‌های اجرایی ساختمان جدید آغاز گشت. بدین منظور، کارشناسان ایرانی با سفر به کشورهای مختلف جهان، از ساختمان کتابخانه‌های مهم آنها بازدید کردند و پس از بررسی، نهایی آماده و آنگاه طی مراسمی (۲۰ذی‌حجه ۲۲/۱۴۱۰ تیر ۱۳/۱۳۶۹ژوئیه۱۹۹۰) در پی‌گزارش مشروح تولیت کتابخانه مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی، نخستین کلنگ ساختمان جدید را به زمین زدند.

===مرکز منابع و خدمات ویژه===

این مرکز از بخش‌های اصلی کتابخانه تشکیل شده و دارای واحدهایی به شرح زیر است:

# گنجینه نسخه‌های خطی؛

# گنجینه نسخه‌های عکسی (تصویری)؛

===مرکز خدمات پشتیبانی اداری===

مرکز خدمات پشتیبانی اداری دارای بخش‌های گوناگونی به شرح زیر است:

# '''بخش گزینش و امور کارکنان''': این بخش مسئولیت تهیه مقدمات گزینش افراد را در صورت نیاز کتابخانه تا مراحل تأیید به عهده دارد.

# '''بخش آموزش''': این بخش به منظور ارتقای سطح علمی و تخصّصی کارکنان کتابخانه تشکیل شده است.

==تعداد کتاب‌های کتابخانه==

کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، از بزرگترین کتابخانه‌های کشور ایران و در ردیف [[کتابخانه مجلس شورای اسلامی]] و [[کتابخانه آستان قدس رضوی]] است. این کتابخانه بسیاری از کتب خطی اسلامی جهان را دارا است.<ref>[http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=297:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%B9%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D8%AC%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85%D8%8C-%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&Itemid=8 کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی]</ref> این کتابخانه در حال حاضر به لحاظ مجموعه نسخه‌های خطی اسلامی نخستین کتابخانه در کشور<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/5658/5669/56275/ پایگاه حوزه نت]</ref> و سومین کتابخانه در جهان اسلام به شمار می‌رود.<ref>گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص ۶۶-۶۷</ref>

* در حال حاضر تعداد نسخه‌های خطی کتابخانه شصت‌هزار عنوان، مشتمل بر بیش از ۳۱۰۰۰ مجلد است، که ۶۵ درصد آن به عربی و بقیه به فارسی و اندکی ترکی، اردو، تاتاری، حبشی، پهلوی و لاتین است. این تعداد نسخه خطی هیچ‌گاه ثابت نیست و به طور متوسط هر سال بیش از ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ نسخه خطی نفیس گزینش شده خریداری و یا اهدایی به این گنجینه افزوده می‌شود. این نسخه‌ها در موضوعات مختلفی است؛ از جمله: [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]] و عقاید، [[منطق]] و [[فلسفه]]، [[عرفان]] و [[تصوف]]، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و علوم [[قرآن]]، ادبیات، [[اخلاق]]، طبیعیات، تراجم و [[علم رجال|رجال]] و [[علم درایه|درایه]]، انساب، علوم غریبه و اعداد، فیزیک، شیمی، ریاضی، جغرافی، هیئت، و نجوم، طب، موسیقی. در میان این ذخایر نسخه‌های منحصر به فرد بسیاری به خطوط مؤلفان مشهور اسلامی و یا با اجازات آنان مزین است؛ کهن‌ترین نسخه بدون تاریخ این گنجینه در حال حاضر بخشی از قرآن کریم به خط کوفی از اواخر سده دوم و سوم هجری است و نیز قدیمی‌ترین نسخه‌های تاریخ‌دار دو جزء از قرآن کریم به خط کوفی [[علی بن هلال]]، مشهور به ابن‌بوّاب، است که در [[بغداد]] به سال ۳۹۲ق/۱۰۰۲م کتابت نموده است. همچنین دو جلد [[تفسیر تبیان]] [[شیخ طوسی]] که بر خود او خوانده شده مورخ ۴۵۵ق / ۱۰۷۶ م، [[نهج البلاغه]] [[شریف رضی]] سال ۴۶۹ق اصلی‌ترین و کهن‌ترین نسخه موجود در جهان.

* گنجینه میکروفیلم و میکروفیش از دو بخش تشکیل شده است: نخستین بخش میکروفیلم‌هایی است که از بیش از چهارهزار نسخه خطی نفیس موجود در کتابخانه‌های بزرگ خارجی و اندکی از داخل کشور تهیه شده؛ و بخش دیگر نسخه‌های خطی نفیس موجود در گنجینه این کتابخانه است، که تا امروز تعداد آنها ۱۲۲۰۰ است. این آمار با ارائه فهرست نسخه‌های خطی در هر سال افزایش می‌یابد. مجموعه عظیمی از میکروفیش‌های فهرست کتب چاپ شده در جهان به زبان‌های مختلف وجود دارد که فهرست نخستین کتابهای چاپ شده تا پایان سال ۱۹۹۵م را شامل و بالغ بر پنجاه میلیون عنوان کتاب به زبان‌های مختلف جهان است.