صاحب سر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''صاحب سِرّ''' عنوان برخی از یاران [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام]](ص) و [[امام علی]](ع) که مورد اطمینان آن‌ها بوده و برخی از اخبار غیبی و یا معارف الهی را در سطحی بالاتر از دیگران از ایشان دریافت کرده‌اند. از [[حذیفه بن یمان|حذیفه]] به عنوان صاحب سر [[پیامبر(ص)]] و از افرادی چون [[کمیل بن زیاد]] و [[رشید هجری]] به عنوان اصحاب سر [[امیرمؤمنان]](ع) یاد شده است. این اصطلاح در مورد معلی بن خنیس از اصحاب امام صادق(ع) و مسافر خادم امام رضا(ع) نیز به کار رفته است.

صاحب سر فردی است که امام اسرار خویش را برای وی بازگو نموده است..<ref>منتهی المقال فی الدرایه و الرجال، ص:۹۹</ref>  

پیامبر(ص)، صاحب سر خود را [[حضرت علی]] دانسته‌اند.<ref>میراث حدیث شیعه، ج‌۲، ص: ۲۲۲</ref>  

در منابع رجالی از [[حذیفه بن یمان]] به عنوان صاحب سر پیامبر(ص) یاد شده است زیرا پیامبر به او اطمینان داشت و اخباری از حوادث آینده را با او در میان گذاشته بود. همچنین از باطن برخی افراد به او خبر داده و برخی منافقان را به او شناسانده بود.<ref>رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الکبری، ۱۹۶۸-۱۹۷۷م، ج۲، ص۳۴۶؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶ق، ج۱، ص۴۶۸</ref> به ویژه رسول خدا(ص) به هنگام بازگشت از تبوک، نام منافقانی را که قصد ترور وی را داشتند، به او گفت.<ref> رجوع کنید به واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۳، ص۱۰۴۲ـ ۱۰۴۴</ref> به همین دلیل شرح‌حال‌نگاران از وی با عنوان «صاحب سرّ» (رازدار) رسول خدا(ص) یاد کرده‌اند.<ref> برای نمونه رجوع کنید به ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب، ۱۳۸۰ق، قسم ۱، ص۳۳۵؛ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶ق، ج۱، ص۴۶۸</ref> در برخی منابع از [[عبدالله بن مسعود]] نیز به عنوان صاحب سر پیامبر یاد شده است.<ref>استرآبادی، رجال الکشی- اختیار معرفه الرجال(مع تعلیقات میردامادالاسترآبادی)، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۷۷</ref>  

صاحب سر در مورد برخی از اصحاب حضرت علی(ع) به کار رفته است. امام علی(ع)، [[کمیل بن زیاد]] را صاحب سر خود دانسته‌اند.<ref>روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ج‌۲، ص: ۸۱</ref> تراجم‌نویسان، افراد دیگری را هم به عنوان صاحب سر امام نام برده‌اند. [[رشید هجری]]<ref>قمی منتهی‌الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۷۳</ref> در این شمار است. درباره میثم تمار نیز گفته شده است که حضرت علی او را از «أسرار خفیة من أسرار الوصیة» آگاه کرده بود.<ref> ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۷۹۷</ref>  

اگر صاحب سر به معنای کسانی باشد که امام آن‌ها را از برخی امور غیبی باخبر کرده باشد، می‌توان افرادی چون [[میثم تمار]] و [[حبیب بن مظاهر]] را نیز صاحب سر علی(ع) دانست، هر چند در منابع به صاحب سر بودن آن‌ها تصریح نشده باشد. [[شیخ عباس قمی]] از این سه تن به عنوان کسانی یاد می‌کند که اخبار غیبی را برای یکدیگر بیان می‌کردند و از نحوه [[شهادت]] یکدیگر خبر می‌دادند.<ref>قمی منتهی‌الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۷۳</ref>  

این اصطلاح در مورد [[معلی بن خنیس]]<ref>تكمله الرجال، ج۱، ص: ۱۳۳</ref> از اصحاب [[امام صادق]] و [[مسافر خادم امام رضا(ع)]]<ref>مستطرفات المعالی، او، منتخب المقال و الاقوال فی علم الرجال، ص: ۳۲۱</ref> به کار رفته است.

این اصطلاح از الفاظی است که چنانچه برای یک راوی به کار برود دلالت بر [[وثاقت]] وی دارد.<ref>منتهی المقال فی الدرایه و الرجال، ص: ۹۹</ref> برخی هم گویا معتقدند که این لفظ فقط بر مدح راوی دلالت دارد.<ref>تكمله الرجال، ج‌۱، ص: ۱۳۳</ref>  

{{پانویس۲}}

* كاظمی، عبدالنبی، تکمله الرجال، انوارالهدی، قم، ۱۴۲۵ق.

* مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، مصحح: موسوی كرمانی، حسین و اشتهاردی علی پناه، مؤسسه فرهنگی اسلامی كوشانبور، قم، ۱۴۰۶ق.

* مرعی، حسین عبدالله، منتهی المقال فی الدرایه و الرجال، مؤسسة العروة الوثقی، بیروت، ۱۴۱۷ق.

* مهریزی، مهدی؛ صدرایی خویی، علی، میرات حدیث شیعه، مؤسسه دارالحدیث، قم، ۱۳۸۰ش.

* نمازی شاهرودی، علی، مستطرفات المعالی، او، منتخب المقال و الاقوال فی علم الرجال، مؤسسه نبأ، تهران، ۱۴۲۲ق.