Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
مسجد جامع یزد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←گالری تصاویر) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| پایین = | | پایین = | ||
}} | }} | ||
'''مسجد جامع یزد''' [[مسجد]]ی تاریخی | '''مسجد جامع یزد''' [[مسجد]]ی تاریخی با بیش از ۹۰۰ سال قدمت و از نظر معماری از سازه‌های مورد توجه مورخان و دانشمندان علوم معماری به شمار می‌رود. این بنا در متون تاریخی با نام‌های ''مسجد جمعه شهرستان''، ''مسجد جامع عتیق''، ''مسجد جمعه قدیم «درده»'' و ''مسجد جامع نو'' ذکر شده است. معماری این بنا به سبک آذری است.{{سخ}} | ||
از نظر جغرافیایی؛ این مکان وسط شهر قدیم، داخل حصار واقع شده بوده و در [[یزد]] کنونی در ضلع غربی خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع، محله دروازه شاهی واقع است.{{سخ}} | از نظر جغرافیایی؛ این مکان وسط شهر قدیم، داخل حصار واقع شده بوده و در [[یزد]] کنونی در ضلع غربی خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع، محله دروازه شاهی واقع است.{{سخ}} | ||
ساختمان اولیه مسجد جامع کبیر یزد، قرن ششم هجری آغاز گردیده، بانی اولیه آن [[علاء الدوله کالنجار]] از دودمان [[آل بویه]] بوده و پس از ویرانی، در سال ۷۲۴ [[سید رکن الدین نظام الحسینی]] [[مسجد جامع]] کنونی را بنا نهاده است.{{سخ}} | ساختمان اولیه مسجد جامع کبیر یزد، قرن ششم هجری آغاز گردیده، بانی اولیه آن [[علاء الدوله کالنجار]] از دودمان [[آل بویه]] بوده و پس از ویرانی، در سال ۷۲۴ [[سید رکن الدین نظام الحسینی]] [[مسجد جامع]] کنونی را بنا نهاده است.{{سخ}} | ||
مساحت بنا ۹۸۰۰ متر و شامل یک ایوان بلند، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن، دو گرم‌خانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل است.{{سخ}} | مساحت بنا ۹۸۰۰ متر و شامل یک ایوان بلند، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن، دو گرم‌خانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل است.{{سخ}} | ||
در تزیینات و نوع معماری مسجد جامع یزد از نمادهای [[شیعه|شیعی]]، مانند شمسههای دوازدهپر و ستاره استفاده | در تزیینات و نوع معماری مسجد جامع یزد از نمادهای [[شیعه|شیعی]]، مانند شمسههای دوازدهپر و ستاره استفاده شده است. | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
*مرمت مسجد و نصب کتیبه باخط نسخ بر سردر مدخل بزرگ مشتمل بر القاب میرزا جهانشاه توسط امیر نـظام الدیـن حاجی قنبر جهانشاهی در سال ۸۶۲ق . | *مرمت مسجد و نصب کتیبه باخط نسخ بر سردر مدخل بزرگ مشتمل بر القاب میرزا جهانشاه توسط امیر نـظام الدیـن حاجی قنبر جهانشاهی در سال ۸۶۲ق . | ||
*بنای دو منار بر دو طرف سردر مدخل بزرگ توسط آقا جمال الدین محمد، حکمران یزد در عصر شاه طهماسب [[صفویان|صفوی]] در سال۹۳۰ ق. <ref>نصرتی،مسجد جامع کبیر یزد، ص۲۱.</ref> | *بنای دو منار بر دو طرف سردر مدخل بزرگ توسط آقا جمال الدین محمد، حکمران یزد در عصر شاه طهماسب [[صفویان|صفوی]] در سال۹۳۰ ق. <ref>نصرتی،مسجد جامع کبیر یزد، ص۲۱.</ref> | ||
*تعمیر کلی صحن مسجد توسط حکمران وقت یزد و ساخت رواق‌هایی از گچ و آجر اطراف صحن و شبستانی در سمت غرب مسجد که هم اکنون نیز باقی است، در زمان [[فتحعلی‌شاه]] [[قاجار]] و در سال ۱۲۴۰ق. | *تعمیر کلی صحن مسجد توسط حکمران وقت یزد و ساخت رواق‌هایی از گچ و آجر اطراف صحن و شبستانی در سمت غرب مسجد که هم اکنون نیز باقی است، در زمان [[فتحعلی‌شاه]] [[قاجار]] و در سال ۱۲۴۰ق.<ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۸۰.</ref>{{سخ}} | ||
آخرین تصرفات و مرمتهای چشمگیر در ظاهر و باطن مسجد مربوط به اقداماتی است که از سال | آخرین تصرفات و مرمتهای چشمگیر در ظاهر و باطن مسجد مربوط به اقداماتی است که از سال ۱۳۲۴ش توسط هیات حامیان مسجد جامع کبیر شروع شد و محرک اصلی این اقدام [[حاج سید علیمحمد وزیری]] از روحانیون شهر یزد بود.<ref>افشار، یادگارهای یزد، ج ۲، ص۱۲۲.</ref> <ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۸۳-۸۲.</ref> | ||
==نمادهای شیعی== | ==نمادهای شیعی== | ||
نقش‌های | نقش‌های به‌کاررفته در تزیینات مسجد جامع یزد، نمادهایی هستند که به گونه‌ای با عقاید مذهب شیعه ارتباط دارد؛ این نگاره‌ها شامل نقوش شمسه و ستاره، نقش قندیل، نقوش [[محراب]] مانند، گچبریهای زنجیرهای و غیره است. شمسه و ستاره اکثریت نقوش به‌کار رفته در مسجد را تشکیل می‌دهند.{{سخ}} | ||
بیشتر این نقوش، مانند ستاره پنجپر مفاهیم نام‌های [[حضرت محمد (ص)]]، [[حضرت علی (ع)]] و [[اصحاب کساء|پنج تن آل عبا]]، [[امام حسین (ع)]] را در بر دارند و یا مانند شمسههای دوازده پر به مفاهیم [[امامان شیعه]]، [[امام دوازدهم]] اشاره می‌کنند و یا همچون شمسههای ۷۲ پر یادآور وقایعی چون [[واقعه کربلا]] و [[روز عاشورا]]، [[۷۲ تن]]، و [[شهادت]] حضرت علی(ع) هستند. | بیشتر این نقوش، مانند ستاره پنجپر مفاهیم نام‌های [[حضرت محمد (ص)]]، [[حضرت علی (ع)]] و [[اصحاب کساء|پنج تن آل عبا]]، [[امام حسین (ع)]] را در بر دارند و یا مانند شمسههای دوازده پر به مفاهیم [[امامان شیعه]]، [[امام دوازدهم]] اشاره می‌کنند و یا همچون شمسههای ۷۲ پر یادآور وقایعی چون [[واقعه کربلا]] و [[روز عاشورا]]، [[۷۲ تن]]، و [[شهادت]] حضرت علی(ع) هستند. | ||
[[پرونده:شمسه 12پر.jpg|200px|بندانگشتی|راست|شمسه ۱۲ پر]] | [[پرونده:شمسه 12پر.jpg|200px|بندانگشتی|راست|شمسه ۱۲ پر]] | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
این نقوش در مسجد جامع به نوعی تفکرات شیعی سازندگان و بانیان آنرا با توجه به استقرار یک حکومت مرکزی [[اهل سنت و جماعت|سنی]] مذهب در زمان ساخت بنا، نشان می‌دهند.{{سخ}} | این نقوش در مسجد جامع به نوعی تفکرات شیعی سازندگان و بانیان آنرا با توجه به استقرار یک حکومت مرکزی [[اهل سنت و جماعت|سنی]] مذهب در زمان ساخت بنا، نشان می‌دهند.{{سخ}} | ||
برخی از این نقوش هندسی و اسلیمی همچون شمسههای ۷۲ پر سر در ورودی، شمسههای ایوان جنوبی و طرح‌های [[محراب |محراب]] مانند نقش شده بر ستونهای تزیینی ورودی گنبدخانه، از نقوش شاخص به‌کار رفته در مسجد جامع یزد هستند که در بنای دیگری از این دوران و به این زیبایی و عظمت نمیتوان یافت. <ref>حسینی، تحلیل جنبه‌های نمادین شیعی در تزیینات مسجد جامع یزد، ص۴۱.</ref> | برخی از این نقوش هندسی و اسلیمی همچون شمسههای ۷۲ پر سر در ورودی، شمسههای ایوان جنوبی و طرح‌های [[محراب |محراب]] مانند نقش شده بر ستونهای تزیینی ورودی گنبدخانه، از نقوش شاخص به‌کار رفته در مسجد جامع یزد هستند که در بنای دیگری از این دوران و به این زیبایی و عظمت نمیتوان یافت. <ref>حسینی، تحلیل جنبه‌های نمادین شیعی در تزیینات مسجد جامع یزد، ص۴۱.</ref> | ||
[[پرونده:دویست ریالی.jpg|200px|بندانگشتی|اسکناس دویست ریالی با نقش مسجد جامع یزد]] | |||
[[پرونده:دویست ریالی.jpg|200px|بندانگشتی|دویست ریالی با نقش مسجد جامع یزد]] | |||
==از منظر اجتماعی== | ==از منظر اجتماعی== | ||
در سالهای [[انقلاب اسلامی ایران]] | در سالهای [[انقلاب اسلامی ایران]] به‌ویژه در اعتراضات مردمی [[۸ فروردین]] سال ۱۳۵۷ش، مسجد جامع یزد محل اجتماع مردم بود.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/calendar/9/default.aspx مرکز اسناد انقلاب اسلامی]</ref>{{سخ}} | ||
در سال ۱۹۸۲م (۶۱-۱۳۶۰ش) بانک مرکزی اقدام به چاپ اسکناس‌های دویست ریالی با تصویر مسجد جامع یزد بر روی آن نمود، استفاده از این اسکناس هنوز در ایران رواج دارد.<ref>[http://www.banknotes.it/Ricerca_03.asp?ID=201&Side=f banknotes.]</ref> | در سال ۱۹۸۲م (۶۱-۱۳۶۰ش) بانک مرکزی اقدام به چاپ اسکناس‌های دویست ریالی با تصویر مسجد جامع یزد بر روی آن نمود، استفاده از این اسکناس هنوز در ایران رواج دارد.<ref>[http://www.banknotes.it/Ricerca_03.asp?ID=201&Side=f banknotes.]</ref> | ||