النقض (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

النقض (کتاب) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۲۹

۱٬۳۲۸ بایت حذف‌شده ، ‏۱۸ اوت ۲۰۲۰

جز

جابجا کردن مطالب و نیز حذف برخی مطالب و عبارات جانبدارانه و کوتاه کردن اندکی از زیاده نویسی←‏انگیزۀ تألیف

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Fayaz

@@ خط ۴۰: / خط ۴۰: @@
 ==انگیزۀ تألیف ==
-قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲، ۱۰۰.</ref> نویسنده کتابِ "بعض فضائح الروافض" سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در [[محرّم]] سال ۵۵۵ تألیف آن را به پایان برده<ref> قزوینی رازی، النقض، ص۴۶۴.</ref> و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و یک - بیست و دو.</ref> نویسنده بعض فضائح روافض با سوء استفاده از آزادی مذهبی که برای وی وجود داشته و نیز محدودیات و مضیقه‌ای که [[شیعیان]] در زمان سلجوقیان با آن روبرو بودند، به عالمان بزرگ [[شیعه]] حمله و بزرگانی چون [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]] و راویان مشهور شیعه در قرن دوم که از شاگردان [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]] بوده‌اند را مورد توهین و سرزنش قرار داده است. همچنین وی تا حد توان، در تمسخر و توهین به [[اصول مذهب شیعه|اصول]]، [[فروع دین|فروع]] و [[:رده:اعتقادات شیعه|اعتقادات شیعه]] تلاش کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۳، ص۴۱۷-۴۱۶.</ref>
+قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲، ۱۰۰.</ref> نویسنده کتابِ "بعض فضائح الروافض" سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در [[محرّم]] سال ۵۵۵ق تألیف آن را به پایان برده<ref> قزوینی رازی، النقض، ص۴۶۴.</ref> و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و یک - بیست و دو.</ref> نویسنده بعض فضائح روافض، عالمان شیعه مانند [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]] و راویان مشهور شیعه را در قرن دوم مورد توهین و سرزنش قرار داده است. این نویسنده برخی از [[اصول مذهب شیعه|اصول]]، [[فروع دین|فروع]] و [[:رده:اعتقادات شیعه|اعتقادات شیعه]] را نیز رد کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۳، ص۴۱۷-۴۱۶.</ref>
-تا آن تاریخ کتابی که تا این حد از روی تعصب، به دور از ادب و مشتمل بر تهمت و دروغ در رد مذهبی دیگر نوشته شده باشد وجود نداشت. نگارش این کتاب، به معنای اعلان شکستن حرمت‌ها و اعلام درگیری بین مذاهب اسلامی بود. بزرگان شیعه در آن زمان به اتفاق تصمیم گرفتند که پاسخگویی به این کتاب را به  شیخ عبدالجلیل، واعظ پرآوازه و متکلم دقیق آن دوران بسپارند.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۱۸۹.</ref> به همین جهت، شرف الدین ابی الفضل [[محمد بن علی المرتضی]] که مرجعیت علمی و دینی شیعیان را بر عهده داشت، شیخ عبدالجلیل را مأمور کرد به پاسخ و رد محتویات این کتاب اقدام کند.<ref>افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳؛ موسوی خوانساری، روضات الجنات ج۴، ص۱۹۰؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۳، ص۱۳۰.</ref>
+گفته شده است از طرف تعدادی از عالمان شیعه، شرف الدین ابی‌الفضل [[محمد بن علی المرتضی]] با عبدالجلیل صحبت کرده و او را مأمور به پاسخ‌گویی و رد محتویات این کتاب کرد.<ref>افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳؛ موسوی خوانساری، روضات الجنات ج۴، ص۱۹۰؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۳، ص۱۳۰.</ref>
 عبدالجلیل رازی در این باره می‌نویسد:
 :::''«پیش از وصول این کتاب به ما، مگر زمره‌ای از خواص علماء شیعه که این کتاب را مطالعه کرده بودند بر حضرت مقدس مرتضای کبیر سید شرف الدین ملک النقباء سلطان العترة الطاهرة ابوالفضل محمد بن علی المرتضی ضاعف الله جلاله و بر لفظ گهربار سید السادات برفته که: «‌[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل القزوینی‌]]» می‌باید که در جواب این کتاب بر وجه حق شروعی کند چنان‌که کسی انکار آن نتواند کرد.»''<ref> قزوینی رازی، نقض، ص۵-۶.</ref>
-===کتاب بعض فضائح===
+===نویسنده کتاب بعض فضائح===
+نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض مشخص نیست. در نسخه‌ای از کتاب که به دست قزوینی رسیده بود، نیز نام مصنف ذکر نشده است؛<ref> (قزوینی رازی، نقض، ص۵.</ref> گویا مؤلف آن به افشای نام خود تمایل نداشته است. اما از برخی نکات قزوینی می‌توان دریافت که وی مؤلف آن کتاب را می‌شناخته، چنانکه به شصت سالگی او<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۵۸.</ref> و به کتابی از او با نام تاریخ الایام و الانام اشاره کرده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۴۱ و پانوشت ۱ همانجا؛ نیز رجوع کنید به قزوینی رازی، نق ص۲۲، که مؤلف بعض فضائح الروافض از کتاب تاریخ الایام و الانام خود یاد کرده است.</ref>
-نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض مشخص نیست. در نسخه‌ای از کتاب که به دست قزوینی رسیده بود، نیز نام مصنف ذکر نشده است؛<ref> (قزوینی رازی، نقض، ص۵.</ref> گویا مؤلف آن به افشای نام خود تمایل نداشته است.
+فردی بنام محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - ۶۰۳ق) به کتابی از خود در «‌شرح فضایح و قبایح رافضیان و خبث عقیدت ایشان‌» اشاره کرده است.<ref>راوندی، راحة الصدور و آیة السرور، ص۳۹۴.</ref> نظیر این عبارات در منقولات قزوینی از بعض فضائح الروافض نیز دیده می‌شود.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۸، ۹، ۱۷.</ref> از این‌رو، احتمال دارد مؤلف بعض فضائح الروافض راوندی باشد، گرچه با تاریخ تولد راوندی (حدود ۵۵۰ تا ۵۵۵) همخوانی ندارد.
-اما از برخی نکات قزوینی می‌توان دریافت که وی مؤلف آن کتاب را می‌شناخته، چنانکه به شصت سالگی او<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۵۸.</ref> و به کتابی از او با نام تاریخ الایام و الانام اشاره کرده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۴۱ و پانوشت ۱ همانجا؛ نیز رجوع کنید به قزوینی رازی، نق ص۲۲، که مؤلف بعض فضائح الروافض از کتاب تاریخ الایام و الانام خود یاد کرده است.</ref>
+مؤلف بعض فضائح الروافض، به گفتۀ خود، تا ۲۵ سالگی شیعه بوده و سپس به مذهب [[اهل سنت]] درآمده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض،، ص۱۴-۱۵، ۲۱، ۶۳.</ref>از این‌رو، قزوینی، به تعریض، از او با عنوان «‌خواجۀ نو سنی»،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۵۸، ۱۶۱، ۱۷۳، ۲۰۰، ۲۵۱، ۲۵۱، ۲۶۱، ۲۶۶، ۳۵۵، ۴۴۶-۴۴۷، ۴۶۳، ۴۸۰، ۵۲۲، ۵۲۴، ۵۳۲.</ref> «‌مصنف نوسنی‌»،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۹۳، ۲۵۴.</ref> «‌مصنف نو[[ناصبی‌]]»،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۳۵۰.</ref> «‌مصنف انتقالی‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱.</ref> و «‌خواجۀ نومسلمان‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۶۳.</ref> یاد کرده و او را ناآگاه از عقاید و باورهای اهل سنت شمرده<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۶۶، ۲۵۱.</ref> و به طعنه، «‌خواجۀ امام‌»<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۱۹.</ref> خوانده است.
-محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - ۶۰۳ق) به کتابی از خود در «‌شرح فضایح و قبایح رافضیان و خبث عقیدت ایشان‌» اشاره کرده است.<ref>راوندی، راحة الصدور و آیة السرور، ص۳۹۴.</ref> نظیر این عبارات در منقولات قزوینی از بعض فضائح الروافض نیز دیده می‌شود.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۸، ۹، ۱۷.</ref> از این‌رو، احتمال دارد مؤلف بعض فضائح الروافض راوندی باشد، گرچه با تاریخ تولد راوندی (حدود ۵۵۰ تا ۵۵۵) همخوانی ندارد.
+از اشارۀ قزوینی و منقولات او از کتاب بعض فضائح الروافض برمی‌آید که مؤلف بعض فضائح الروافض [[شافعی]] مذهب بوده است؛<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۲۷۱.</ref> اما با وجود عداوت با [[شیعیان]]، برای [[اهل بیت]]، مخصوصاً [[امام حسین|امام حسین علیه‌السلام]]، احترام بسیار قائل بوده و حتی به ایشان علاقه داشته است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۳۵۸-۳۵۹.</ref>
 [[آقا بزرگ طهرانی]] نیز از دانشمندی متعصب و سنی به نام شهاب الدین شافعی رازی، به عنوان نویسنده کتاب بعض فضائح نام برده است.<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۳۰ و ج۲۴، ص۲۸۳.</ref>
 ===محتوای بعض فضائح===
-چون قزوینی مطالب بعض فضائح الروافض را عیناً نقل کرده و سپس به رد آنها پرداخته است، می‌توان متن بعض فضائح الروافض را به طور کامل از نقض استخراج کرد. از منقولات قزوینی پیداست که بعض فضائح الروافض هرچند به فصل‌های جداگانه تقسیم شده بوده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۰-۲۱، ۱۳۷، ۱۷۸، ۱۸۴، ۲۶۲، ۴۵۳.</ref>، نظم موضوعی خاصی نداشته، اما «‌فضائح‌» بخش مستقلی از آن بوده که در بخش پایانی کتاب جای داشته و مؤلف در آن، ۶۷ فضیحت برای شیعیان برشمرده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱-۶۴۶.</ref>
+از متن کتاب النقض، دریافت می‌شود کتاب بعض فضائح الروافض هرچند به فصل‌های جداگانه تقسیم شده بوده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۰-۲۱، ۱۳۷، ۱۷۸، ۱۸۴، ۲۶۲، ۴۵۳.</ref>، نظم موضوعی خاصی نداشته، اما «‌فضائح‌» بخش مستقلی از آن بوده که در بخش پایانی کتاب جای داشته و مؤلف در آن، ۶۷ فضیحت برای شیعیان برشمرده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱-۶۴۶.</ref>
-مؤلف بعض فضائح الروافض، به گفتۀ خود، تا ۲۵ سالگی شیعه بوده و سپس به مذهب [[اهل سنت]] درآمده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض،، ص۱۴-۱۵، ۲۱، ۶۳.</ref>از این‌رو، قزوینی، به تعریض، از او با عنوان «‌خواجۀ نو سنی»،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۵۸، ۱۶۱، ۱۷۳، ۲۰۰، ۲۵۱، ۲۵۱، ۲۶۱، ۲۶۶، ۳۵۵، ۴۴۶-۴۴۷، ۴۶۳، ۴۸۰، ۵۲۲، ۵۲۴، ۵۳۲.</ref> «‌مصنف نوسنی‌»،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۹۳، ۲۵۴.</ref> «‌مصنف نو[[ناصبی‌]]»،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۳۵۰.</ref> «‌مصنف انتقالی‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱.</ref> و «‌خواجۀ نومسلمان‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۶۳.</ref> یاد کرده و او را ناآگاه از عقاید و باورهای اهل سنت شمرده<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۶۶، ۲۵۱.</ref> و به طعنه، «‌خواجۀ امام‌»<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۱۹.</ref> خوانده است.
-از اشارۀ قزوینی و منقولات او از کتاب بعض فضائح الروافض برمی‌آید که مؤلف بعض فضائح الروافض [[شافعی]] مذهب بوده است؛<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۲۷۱.</ref> اما با وجود عداوت با [[شیعیان]]، برای [[اهل بیت]]، مخصوصاً [[امام حسین|امام حسین علیه‌السلام]]، احترام بسیار قائل بوده و حتی به ایشان علاقه داشته است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۳۵۸-۳۵۹.</ref> مؤلف بعض فضائح، به برخی آثار شیعی استناد کرده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۵۲-۲۵۳، ۶۱۳.</ref> و به سفر خود به ساری و شنیده‌هایش از شیعیان آنجا اشاره نموده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۵۱۹.</ref>
+مؤلف بعض فضائح، به برخی آثار شیعی استناد کرده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۵۲-۲۵۳، ۶۱۳.</ref> و به سفر خود به ساری و شنیده‌هایش از شیعیان آنجا اشاره نموده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۵۱۹.</ref>
-بعض فضائح الروافض بیشتر جنبۀ جدلی و تبلیغی داشته تا نقد کلامی و اعتقادی<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۳-۲۶.</ref> قزوینی در ردیۀ خود به اشتباهات پیش پا افتادۀ مصنف و ناآگاهی او از تاریخ توجه داده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۲۵۰، ۵۱۶-۵۱۷.</ref>از جمله باورهای تعصب‌آمیز وی، که قزوینی نیز بر آن خرده گرفته،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۶۱.</ref> این بوده که خلافت تا ظهور [[حضرت عیسی علیه‌السلام|عیسی علیه‌السلام]] در [[عباسیان]] باقی خواهد ماند.
+بعض فضائح الروافض بیشتر جنبۀ جدلی و تبلیغی داشته تا نقد کلامی و اعتقادی.<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۳-۲۶.</ref> قزوینی در ردیۀ خود به اشتباهات پیش پا افتادۀ مصنف و ناآگاهی او از تاریخ توجه داده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۲۵۰، ۵۱۶-۵۱۷.</ref>از جمله باورهای وی، که قزوینی نیز بر آن خرده گرفته،<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۶۱.</ref> این بوده که خلافت تا ظهور [[حضرت عیسی علیه‌السلام|عیسی علیه‌السلام]] در [[عباسیان]] باقی خواهد ماند.
 ==زمان نگارش==