Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۷۱
ویرایش
الامالی (شیخ صدوق): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←محتوای کتاب) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| تاریخ نگارش = قرن چهارم هجری قمری | | تاریخ نگارش = قرن چهارم هجری قمری | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| ناشر = مؤسسة الاعلمی للمطبوعات | | ناشر = [[مؤسسة الاعلمی للمطبوعات]] | ||
| ناشر فارسی = | | ناشر فارسی = | ||
| محل انتشارات = بیروت - لبنان | | محل انتشارات = [[بیروت]] - [[لبنان]] | ||
| تاریخ نشر = | | تاریخ نشر = | ||
| تاریخ نشر فارسی = | | تاریخ نشر فارسی = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''الأمالی للشیخ الصدوق'''، کتابی به زبان عربی، تألیف [[شیخ صدوق]] (حدود ۳۰۶-۳۸۱ق)، [[علم کلام|متکلم]]، ادیب، [[فقیه]] و [[حدیث|حدیث‌شناس]] برجسته [[امامیه]] در سده چهارم هجری. | '''الأمالی للشیخ الصدوق'''، کتابی به زبان عربی، تألیف [[شیخ صدوق]] (حدود ۳۰۶-۳۸۱ق)، [[علم کلام|متکلم]]، ادیب، [[فقیه]] و [[حدیث|حدیث‌شناس]] برجسته [[امامیه]] در سده چهارم هجری. این کتاب حاصل جلسه‌های متعددی است که شیخ صدوق، هفته‌ای دو روز [[سه شنبه]] و [[جمعه]] از [[۱۸ رجب]] سال ۳۶۷ق تا [[۱۱ شعبان]] سال ۳۶۸ق در [[مشهد]] برای شاگردانش املاء نموده و ایشان نوشته‌اند. | ||
این کتاب حاصل جلسه‌های متعددی است که شیخ | |||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی|شیخ صدوق}} | {{اصلی|شیخ صدوق}} | ||
محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، (۳۰۵ ۳۸۱ق | محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، (۳۰۵ ۳۸۱ق) از بزرگترین [[:رده:علما|علمای]] شیعه در قرن چهارم [[هجری قمری]] است. تاریخ دقیق تولد وی معلوم نیست. اما گویا پس از ۳۰۵ق بوده است. مدفن شیخ صدوق در [[ری]] است. وی را بزرگترین [[:رده:محدثان|محدّث]] و [[فقیه]] [[مکتب حدیثی قم]] به شمار آورده و حدود ۳۰۰ اثر علمی به او نسبت داده‌اند که بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. کتاب [[من لایحضره الفقیه]] از [[کتب اربعه]] [[شیعه]] اثر اوست. از دیگر آثار مهم و معروف وی می‌توان [[معانی الاخبار]]، [[عیون الاخبار]]، [[الخصال]]، [[علل الشرائع]] و [[صفات الشیعة]] را نام برد. | ||
برخی از مشهورترین شاگردان وی عبارتند از [[سید مرتضی]]، [[شیخ مفید]] و [[هارون بن موسی بن احمد تلعکبری|تلعکبری]]. | برخی از مشهورترین شاگردان وی عبارتند از [[سید مرتضی]]، [[شیخ مفید]] و [[هارون بن موسی بن احمد تلعکبری|تلعکبری]]. | ||
==امالی‌نویسی== | ==امالی‌نویسی== | ||
{{اصلی| | {{اصلی|امالی‌نویسی}} | ||
پس از شیوع فن مقامات در محافل ادبی از اواخر [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]]، شیوه دیگری میان دانشمندان اسلامی ظهور کرد که آن را فن امالی باید نامید. امالی جمع املاء است و به این صورت بوده که یکی از اساتید یا دانشمندان بنام در انجمنی سخنرانی می‌کرد و سخنان او را می‌نوشتند و جمع‌آوری می‌کردند تا کتابی می‌شد و آن را امالی می‌خواندند. مهم‌ترین کتب امالی شیعه به این شرح است: | پس از شیوع فن مقامات در محافل ادبی از اواخر [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]]، شیوه دیگری میان دانشمندان اسلامی ظهور کرد که آن را فن امالی باید نامید. امالی جمع املاء است و به این صورت بوده که یکی از اساتید یا دانشمندان بنام در انجمنی سخنرانی می‌کرد و سخنان او را می‌نوشتند و جمع‌آوری می‌کردند تا کتابی می‌شد و آن را امالی می‌خواندند. مهم‌ترین کتب امالی شیعه به این شرح است: | ||
{{ستون-شروع|۳}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۰: | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
[[شیخ صدوق]] این کتاب را که در ۹۷ مجلس، ۱۳ ماه تدوین کرده و این مجالس به جز چند مجلس (۲۲، ۲۳، ۲۴و ۲۶) هر [[جمعه]] و [[سه شنبه]] بر پا بوده است. شروع آن [[۱۸ رجب]] ۳۶۷ق به هنگام سفرش به [[مشهد]] | [[شیخ صدوق]] این کتاب را که در ۹۷ مجلس، ۱۳ ماه تدوین کرده و این مجالس به جز چند مجلس (۲۲، ۲۳، ۲۴و ۲۶) هر [[جمعه]] و [[سه شنبه]] بر پا بوده است. شروع آن [[۱۸ رجب]] ۳۶۷ق به هنگام سفرش به [[مشهد]] و پایان آن [[۱۸ شعبان]] ۳۶۸ق بوده است. فقط مدت کوتاهی در راه طوس در تدوین کتاب فاصله افتاده است. | ||
مجلس ۲۹ آن مصادف با [[۸ محرم]] (دومین [[جمعه]] محرم) بوده و لذا به [[مقتل]] [[سیدالشهداء]](ع) شروع کرده و آن را در مجلس ۳۰ و ۳۱ تکمیل کرده است. مجلس ۲۶ مصادف با [[عید غدیر|غدیر]] و ذکر فضائل این روز است. این بیانگر امتیاز این کتاب به دیگر کتب امالی است که صدوق در نقل احادیث به مناسبت‌های زمانی و مکانی توجه داشته است. | مجلس ۲۹ آن مصادف با [[۸ محرم]] (دومین [[جمعه]] محرم) بوده و لذا به [[مقتل]] [[سیدالشهداء]](ع) شروع کرده و آن را در مجلس ۳۰ و ۳۱ تکمیل کرده است. مجلس ۲۶ مصادف با [[عید غدیر|غدیر]] و ذکر فضائل این روز است. این بیانگر امتیاز این کتاب به دیگر کتب امالی است که صدوق در نقل احادیث به مناسبت‌های زمانی و مکانی توجه داشته است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۶: | ||
افزون بر آن در [[ماه رجب]] از فضائل آن ماه و در [[ماه مبارک رمضان]] از فضائل رمضان و ثواب روزۀ در این ماه‌ها حدیث نقل کرده است. هنگامی که به [[نیشابور]] می‌رسد حدیثی در فضیلت زیارت [[امام رضا(ع)]] نقل می‌کند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7173/87600/ مقاله امالی از شیخ صدوق]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | افزون بر آن در [[ماه رجب]] از فضائل آن ماه و در [[ماه مبارک رمضان]] از فضائل رمضان و ثواب روزۀ در این ماه‌ها حدیث نقل کرده است. هنگامی که به [[نیشابور]] می‌رسد حدیثی در فضیلت زیارت [[امام رضا(ع)]] نقل می‌کند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7173/87600/ مقاله امالی از شیخ صدوق]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | ||
این کتاب شامل دسته‌ای از احادیث [[پیامبر(ص)|نبوی(ص)]] و [[اهل بیت(ع)]] در موضوعات مختلف مانند سیره پیامبر(ص)، ماجرای [[معراج|اسراء و معراج]]، ادعیه و موعظه‌ها، فضائل و مناقب اهل بیت(ع) است که شامل موضوعات تاریخی و اخلاقی و عقائدی و... می‌باشد.<ref>صدوق، الامالی، چاپ مؤسسه بعثت، مقدمه، ص ۴۱.</ref> | این کتاب شامل دسته‌ای از احادیث [[پیامبر(ص)|نبوی(ص)]] و [[اهل بیت(ع)]] در موضوعات مختلف مانند [[سیره نبوی|سیره پیامبر(ص)]]، ماجرای [[معراج|اسراء و معراج]]، ادعیه و موعظه‌ها، فضائل و مناقب اهل بیت(ع) است که شامل موضوعات تاریخی و اخلاقی و عقائدی و... می‌باشد.<ref>صدوق، الامالی، چاپ مؤسسه بعثت، مقدمه، ص ۴۱.</ref> | ||
نخستین روایت کتاب در مجلس اول از [[امام باقر(ع)]] درباره ملک موکّل و فرشته‌ای است که بر بنده گماشته شده است حضرت فرمود: این [[فرشته]] پیوسته در [[نامه اعمال]] او مى‌نویسد، پس در آغاز و آخر آن، خیر و خوبى را به فرشته املا کنید که میان آن دو بر شما بخشوده مى‌شود ومشمول[[ استغفار |مغفرت ]] و آمرزش خواهید شد. <ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲.</ref> آخرین روایت کتاب در مجلس ۴۲ از امام صادق(ع) درباره شرایط کامل شدن ایمان انسان است که عبارت است از: نیکو ساختن خُلق، کنترل نفس(به منظور تهذیب نفس)، رهاکردن | نخستین روایت کتاب در مجلس اول از [[امام باقر(ع)]] درباره ملک موکّل و فرشته‌ای است که بر بنده گماشته شده است حضرت فرمود: این [[فرشته]] پیوسته در [[نامه اعمال]] او مى‌نویسد، پس در آغاز و آخر آن، خیر و خوبى را به فرشته املا کنید که میان آن دو بر شما بخشوده مى‌شود ومشمول[[ استغفار |مغفرت ]] و آمرزش خواهید شد. <ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲.</ref> آخرین روایت کتاب در مجلس ۴۲ از امام صادق(ع) درباره شرایط کامل شدن ایمان انسان است که عبارت است از: نیکو ساختن خُلق، کنترل نفس (به منظور [[تزکیه|تهذیب نفس]])، رهاکردن زیاده‌گویی، انفاق زیادی اموال. <ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵</ref> | ||
==نقد محمدباقر کمره‌ای== | ==نقد محمدباقر کمره‌ای== | ||
[[محمدباقر کمره‌ای]] در مقدمه ترجمه کتاب الامالی صدوق درباره نقاط ضعف این اثر بیان می‌دارد | [[محمدباقر کمره‌ای]] در مقدمه ترجمه کتاب الامالی صدوق درباره نقاط ضعف این اثر بیان می‌دارد. | ||
در ضمن اخبار این کتاب مضامین به ظاهر ضعیف و مورد اعتراضی وجود دارد که نقطه ضعف آنها از ملاحظات زیر منظور می‌شود. | |||
* اخباری راجع به ثواب‌های دور از فکر معمولی نسبت به اعمال مستحبه و عبادات مانند اخبار فضیلت روزه هر روز از ماه شعبان یا رجب که بسیار به نظر بعید و اغراق آمیز می‌آید. | |||
* اخباری راجع به اوضاع [[محشر]]، [[قیامت]]، [[معراج]] و عذاب دوزخیان که گنجایش تصور بشر معمولی را ندارد. مانند تعبیر به اینکه دندان کافر در قیامت چون کوه احد است. | |||
* اخباری راجع به تطبیق آیات بعضی از سوره قرآن به موارد معینی و اعتبارشان نزول‌های مخصوصی که با تاریخ نزول آیات تطبیق نمیکند. مثل تطبیق آیات [[سوره نجم|والنجم]] بر نجمی که در دوران مرض وفات [[پیامبر(ص)|پیغمبر اکرم(ص)]] در خانه [[علی(ع)]] فرود آمده برای تعیین آن حضرت به خلافت در حالی که این سوره از نظر نزول مکی ضبط شده است. | |||
در جواب این اعتراضات از دو نظر باید وارد شد: | |||
*اول اینکه بسیاری از این اخبار متشابه است و حاوی مطالبی است نامحسوس و راجع به امور آینده است و وقایع آخرت، در خود [[قرآن مجید]] [[آیات محکم]] وجود دارد و [[آیات متشابه]] و منظور از آیات محکم آیاتی است که مضمون روشن و دستورات عمل است. چون [[آیات الاحکام|آیات احکام]] و اخلاق و آیات بیشتر قصص قرآن که منظور از آنها هم آموختن مطالب اخلاقی و پند و اندرز و انذار است... | |||
*دوم از نظر دقت در ضبط حدیث و اثبات نسبت به شیخ صدوق. بسیاری از کتب موجوده که از دانشمندان گذشته خصوص ده الی ۱۲ قرن اسلامی بجا مانده است سلسله سند متصلی به آنها ندارد...<ref>صدوق، الامالی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، نشر کتابچی، ص ۹ و ۱۰.</ref> | |||
==چاپ‌ها== | ==چاپ‌ها== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۵: | ||
* تصحیح سید فضل الله طباطبائی یزدی، ۱۳۳۴ قم؛ | * تصحیح سید فضل الله طباطبائی یزدی، ۱۳۳۴ قم؛ | ||
* چاپ حیدریه نجف، تصحیح سید محمد مهدی خرسان؛ | * چاپ حیدریه نجف، تصحیح سید محمد مهدی خرسان؛ | ||
* چاپ [[ | * چاپ [[علی‌اکبر غفاری]] | ||
* چاپ اعلمی | * چاپ [[اعلمی بیروت]]، پنجم ۱۴۰۰ق؛ | ||
* چاپ انتشارات کتابچی، ششم ۱۳۷۶ش؛ | * چاپ انتشارات کتابچی، ششم ۱۳۷۶ش؛ | ||
* چاپ ضمن ترتیب الامالی (صدوق, مفید, طوسی) محمّدجواد محمودی، قم، بنیاد معارف | * چاپ ضمن ترتیب الامالی (صدوق, مفید, طوسی) محمّدجواد محمودی، قم، [[بنیاد معارف اسلامی]]، ۱۴۲۰ق؛<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7173/87600/ مقاله امالی از شیخ صدوق]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==ترجمه‌ها== | ==ترجمه‌ها== | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
* ترجمه امالی از | * ترجمه امالی از سیدعلی بن محمد بن اسدالله حسینی عریضی امامی سپاهانی (قرن ۱۱ق)؛ | ||
* شرح و ترجمه امالی از | * شرح و ترجمه امالی از علیرضا خراسانی یزدی (م ۱۲۵۶ق)؛ | ||
* ترجمه سید صادق بن سید حسین توشخانکی؛ | * ترجمه سید صادق بن سید حسین توشخانکی؛ | ||
* ترجمه از [[محمد باقر کمره‌ای]]، | * ترجمه از [[محمد باقر کمره‌ای]]، [[کتاب‌فروشی اسلامیه]]، تهران، ۱۳۴۹ و ۱۳۵۸ش؛ | ||
* ترجمه از کریم فیضی، تهذیب، ۱۳۸۶ش قم.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7173/87600/ مقاله امالی از شیخ صدوق]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | * ترجمه از کریم فیضی، تهذیب، ۱۳۸۶ش قم.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7173/87600/ مقاله امالی از شیخ صدوق]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||