Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
تسبیح (سبحه): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>M.r.seifi (←ادیان) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{دیگر کاربردها|تسبیح}} | {{دیگر کاربردها|تسبیح}} | ||
[[پرونده:تسبیح 1.jpg| | [[پرونده:تسبیح 1.jpg|300px|بندانگشتی|تسبیحی ساخته‌شده از چوب]] | ||
'''تَسْبیح'''، (به عربی: مَسْبَحه یا سُبْحَه)، مهره‌هایی به نخ یا رشته کشیده شده که برای به خاطر سپردن شماره اذکار به کار می‌رود. در بسیاری از ادیان جهان، از تسبیح برای شمارش اذکار استفاده می‌شود. | '''تَسْبیح'''، (به عربی: مَسْبَحه یا سُبْحَه)، مهره‌هایی به نخ یا رشته کشیده شده که برای به خاطر سپردن شماره اذکار به کار می‌رود. در بسیاری از ادیان جهان، از تسبیح برای شمارش اذکار استفاده می‌شود. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==ریشه== | ==ریشه== | ||
تسبیح | {{نیایش}} | ||
تسبیح کلمه‌ای عربی و از ریشه «س ـ ب ـ ح» و مصدر ثلاثی مزید به معنای منزه و پاک دانستن خداوند است؛ اما برخی این واژه را [[تصحیف]] کلمه تسلیخ و تشلیخ (به معنای [[سجاده]] و جانماز) و از غلطهای مشهور می‌دانند.<ref>هدایت، ص۲۶۹</ref> برخی دیگر با استناد به متون ادب فارسی و اشعار برخی شاعران کهن عرب استعمال آن را صحیح و فصیح دانسته‌اند.<ref> قزوینی، ص۶-۱۴؛ خاقانی، ص۶۳۹؛ عطار، ص۸۰۸؛ سلمان ساوجی، ص۳۵۶؛ حافظ، ص۲۱۵، ۲۵۶، ۴۸۴؛ نظامی، ص۱۲۰</ref> | |||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
خاستگاه تسبیح را آسیا دانسته‌اند، اما به‌روشنی مشخص نیست که مردم کدام سرزمین آسیایی مبتکر آن بوده‌اند.<ref> نک ERE, X/847 </ref> تسبیح به ظاهر در بسیاری از تمدنهای کهن به عنوان ابزار ثبت اعداد، روزها و... کاربرد داشته است. در [[چین]] باستان مردم رشته‌هایی نخ با گره‌های مختلف به کار می‌بردند <ref> نک ERE, X/847 </ref> و زنان [[افریقا|افریقای مرکزی]] روزها و ماههای بارداری خویش را با گره زدن به رشته‌ای نخ محاسبه می‌کردند.<ref> نک ERE, X/847-848 </ref> | خاستگاه تسبیح را آسیا دانسته‌اند، اما به‌روشنی مشخص نیست که مردم کدام سرزمین آسیایی مبتکر آن بوده‌اند.<ref> نک ERE, X/847 </ref> تسبیح به ظاهر در بسیاری از تمدنهای کهن به عنوان ابزار ثبت اعداد، روزها و... کاربرد داشته است. در [[چین]] باستان مردم رشته‌هایی نخ با گره‌های مختلف به کار می‌بردند <ref> نک ERE, X/847 </ref> و زنان [[افریقا|افریقای مرکزی]] روزها و ماههای بارداری خویش را با گره زدن به رشته‌ای نخ محاسبه می‌کردند.<ref> نک ERE, X/847-848 </ref> | ||
در بسیاری از جامعه‌های کهن مانند [[یونان]]، [[روم]]، [[مصر]] و [[هند]] از تسبیح برای پاسداشت روزهای جشن و آیینها، یا از آن همچون طلسم و [[تعویذ]] و وسیلۀ [[تفأل]] و تزیین، یا نشانۀ ورود به مرحله‌ای خاص در آیین تشرف، استفاده می‌کردند. با گذشت زمان و تحول و پیشرفت فرهنگ، کاربری‌های ابزاری تسبیح در جامعه‌ها محدودتر شد و بیشتر جنبۀ دینی و کاربری مذهبی یافت. | در بسیاری از جامعه‌های کهن مانند [[یونان]]، [[روم]]، [[مصر]] و [[هند]] از تسبیح برای پاسداشت روزهای جشن و آیینها، یا از آن همچون طلسم و [[تعویذ]] و وسیلۀ [[تفأل]] و تزیین، یا نشانۀ ورود به مرحله‌ای خاص در آیین تشرف، استفاده می‌کردند. با گذشت زمان و تحول و پیشرفت فرهنگ، کاربری‌های ابزاری تسبیح در جامعه‌ها محدودتر شد و بیشتر جنبۀ دینی و کاربری مذهبی یافت. | ||
===ادیان=== | ===ادیان=== | ||
کاربرد تسبیح در تمام [[ادیان]] بزرگ جهان کم و بیش مرسوم بوده است. کهن‌ترین سند مکتوب مربوط به کاربرد تسبیح، متون ادبی [[آیین هندو|هندو]] است که به رواج استفاده از تسبیح میان برهمن‌ها (کاهنان هندو) اشاره می‌کند.<ref> نک ERE, X/847 </ref> در فلسفۀ [[بودا]]، هر بودایی با در دست داشتن تسبیح به مثابۀ جزئی از کل و مهره‌ای کنار مهره‌های دیگر رشته‌ای را تشکیل می‌دهد که این رشته در نهایت به بودا می‌رسد و آنان را به او متصل می‌کند.<ref> نک ERE, X/847 </ref> | کاربرد تسبیح در تمام [[ادیان]] بزرگ جهان کم و بیش مرسوم بوده است. کهن‌ترین سند مکتوب مربوط به کاربرد تسبیح، متون ادبی [[آیین هندو|هندو]] است که به رواج استفاده از تسبیح میان برهمن‌ها (کاهنان هندو) اشاره می‌کند.<ref> نک ERE, X/847 </ref> در فلسفۀ [[بودا]]، هر بودایی با در دست داشتن تسبیح به مثابۀ جزئی از کل و مهره‌ای کنار مهره‌های دیگر رشته‌ای را تشکیل می‌دهد که این رشته در نهایت به بودا می‌رسد و آنان را به او متصل می‌کند.<ref> نک ERE, X/847 </ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۳: | ||
در بیشتر گروه‌ها و فرقه‌های [[مسیحیت|مسیحی]] از تسبیح برای ذکر استفاده می‌شود و فقط برخی از گروه‌های پروتستان هستند که با استفاده از تسبیح برای این کار مخالف‌اند. | در بیشتر گروه‌ها و فرقه‌های [[مسیحیت|مسیحی]] از تسبیح برای ذکر استفاده می‌شود و فقط برخی از گروه‌های پروتستان هستند که با استفاده از تسبیح برای این کار مخالف‌اند. | ||
[[پرونده:تسبیح بودایی.jpg|بندانگشتی|200px|یک تسبیح بودایی]] | |||
[[پرونده:تسبیح مسیحی.jpg|بندانگشتی|200px|نمونه‌ای از تسبیح مسیحی]] | |||
==در اسلام== | ==در اسلام== | ||
به نظر گلدسیهر تسبیح از بوداییان هند به [[اسلام]] راه پیدا کرده است.<ref> نکEI2, IX/741؛ نیز نک: ERE, X/852k</ref> برخی نیز [[مسیحیان]] (نسطوریان شرق) را عامل راهیابی تسبیح به جهان اسلام دانسته‌اند.<ref>علایی، ص۲۹</ref> | به نظر گلدسیهر تسبیح از بوداییان هند به [[اسلام]] راه پیدا کرده است.<ref> نکEI2, IX/741؛ نیز نک: ERE, X/852k</ref> برخی نیز [[مسیحیان]] (نسطوریان شرق) را عامل راهیابی تسبیح به جهان اسلام دانسته‌اند.<ref>علایی، ص۲۹</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
===بخش‌های تسبیح=== | ===بخش‌های تسبیح=== | ||
[[پرونده:ساختمان تسبیح.jpg||بندانگشتی| | [[پرونده:ساختمان تسبیح.jpg||بندانگشتی|200px|قسمتهای مختلف تسبیح]] | ||
هر تسبیح از چند بخش تشکیل می‌شود: | هر تسبیح از چند بخش تشکیل می‌شود: | ||
*سر تسبیح یا منگوله: هر تسبیح دارای یک یا دو منگوله است. منگوله‌های برخی تسبیحهای نفیس، زربافت یا نقره بافت است. | *سر تسبیح یا منگوله: هر تسبیح دارای یک یا دو منگوله است. منگوله‌های برخی تسبیحهای نفیس، زربافت یا نقره بافت است. | ||