یوم الفصل: تفاوت میان نسخه‌ها

فصل به معنای بريدن و جدا كردن است. در کتاب مفردات گفته شده که فصل، جدا كردن دو چيز از همديگر است به طوری كه ميان آن دو فاصله باشد، مانند [[آیه]] «هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ‏»<ref>سوره صافات،‌ آیه۲۱.</ref> ترجمه: این روز قیامت و روز جدا كردن حق از باطل است كه تكذیب می‌كرديد.<ref>قرشی بنابی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج‏۵، ص۱۸۰.</ref>

*اصطلاح یوم الفصل برای روز قیامت در بسیاری از موارد برای توبیخ و تهدید مشرکین یا تکذیب‎کنندگان آمده است. در آیه۲۱ [[سوره صافات]] آمده است: امروز روز فصل و جدایی و همان روزی است که آن را تکذیب می‌کردید.<ref>هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ؛ سوره صافات، آیه۲۱.</ref> همچنین در آیه۴۰ [[سوره دخان]] برای تهدید بوده و در آیات پس از آن، معنای فصل و جدایی اینگونه توضیح داده می‌شود: [روز جدایی] روزى است كه هيچ دوستى كمترين كمكى به دوستش نمى‌‏كند و از هيچ سو یارى نمى‌‏شوند، مگر كسى كه [[خدا]] او را مورد رحمت قرار داده و او عزیز و رحیم است.<ref>طباطبایی،‌ ترجمه تفسير الميزان، ج‏۱۸، ص۲۲۴؛ يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ إِلاَّ مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ. </ref>

*در [[سوره مرسلات]] سه مرتبه این وصف برای روز قیامت ذکر شده است. در آیات ۱۳و۱۴ در بیان عظمت این روز اینگونه آمده: «براى چه روزی، وقت معين مى‏‌شود؟ براى روز فصل. و تو چگونه توانى عظمت آن روز جدايى را تصور كنى؟»<ref>لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَت‏ لِيَوْمِ الْفَصْلِ وَ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الْفَصْلِ.</ref> آیه۳۸ سوره مرسلات نیز برای توبیخ و تهدید مکذبین می‎گوید: «واى در آن روز به حال آنان كه آيات خدا را تكذيب كردند. اين روز فصل است كه شما را با همه در گذشتگان پيشين به عرصه [[قیامت|محشر]] جمع گردانيم».<ref>وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ هذا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناكُمْ وَ الْأَوَّلِين‏.</ref>

*در آیه۱۷ [[سوره نبا|سوره نباء]] نیز یوم الفصل را روز میقات و میعاد و جمع کردن همگان معرفی می‌کند.<ref>إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كانَ ميقاتا: ترجمه: همانا روز فصل روز میقات و وعده‌گاه همگان است.</ref>

[[علامه طباطبایی]] معتقد است منظور از یوم الفصل، روز قیامت است كه طبق آیه ۱۷ [[سوره حج]]، در آن روز، خدا بين مخلوقات، جدایی می‌اندازد.<ref>طباطبایی،‌ ترجمه المیزان، ج۲۰، ص۲۳۷؛ إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ. ترجمه: همانا [[خداوند]] بین مردم در روز قیامت فاصله می‌اندازد.</ref> و قیامت به این دلیل «یوم الفصل» نامیده شده که در آن روز، حق و باطل یا مجرمین از [[تقوا|متقین]] جدا می‌شوند. او آیه ۵۹ سوره یس {{عربی|وَ امْتازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ؛ ای مجرمین امروز از همدیگر جدا شوید.}} را شاهدی برای این معنا می‌داند.<ref> طباطبایی،‌ تفسیر المیزان،‌ ج۱۷،‌ص۱۳۰.</ref>

مطابق با [[تفسیر نمونه]]، روز فصل به معنى روز داورى است و خداوند در مقام قاضی برای بندگانش خواهد بود. طبيعت اين دنيا مخلوط بودن حق و باطل است و روز رستاخيز، زمان جدايى اين دو از يكديگر و روزى است كه نهان‌ها آشكار می‌شود.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسير نمونه، ج‏۱۹، ص۳۲.</ref>

{{پانویس2}}

* قرشى بنابى، على‌‏اكبر، قاموس قرآن‏، تهران‏، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش.

* طباطبايى، محمدحسين‏، المیزان فی تفسیر القرآن، بيروت‏، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق‏.