کاربر ناشناس
بیت المال: تفاوت میان نسخه‌ها
←تولیان بیت المال در عرصر خلفاء: .
جز (←پیوند به بیرون) |
imported>M.r.seifi |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==نهاد بیت المال== | ==نهاد بیت المال== | ||
پس از شکل گیری دیوانها، دیوان بیت المال از مهمترین آنها محسوب می‌شد، چون اموال عمومی و درآمدها و مخارج را این دستگاه اداره می‌کرد، و از آنجا که خلیفه به عنوان اساس قدرت در نظام خلافت شناخته می‌شد، سلطۀ اصلی بر بیت المال از آن وی بود؛ او خود را نایب مسلمانان در تصرف این اموال می‌دانست. پیامبر(ص) و خلفای راشدین شخصاً سرپرستی جمع آوری بیت المال و مصرف آن را به عهده داشتند و برخی از [[صحابه]] تنها مسئول حراست و گاه محاسبۀ اموال بیت المال بودند. | پس از شکل گیری دیوانها، دیوان بیت المال از مهمترین آنها محسوب می‌شد، چون اموال عمومی و درآمدها و مخارج را این دستگاه اداره می‌کرد، و از آنجا که خلیفه به عنوان اساس قدرت در نظام خلافت شناخته می‌شد، سلطۀ اصلی بر بیت المال از آن وی بود؛ او خود را نایب مسلمانان در تصرف این اموال می‌دانست. پیامبر(ص) و خلفای راشدین شخصاً سرپرستی جمع آوری بیت المال و مصرف آن را به عهده داشتند و برخی از [[صحابه]] تنها مسئول حراست و گاه محاسبۀ اموال بیت المال بودند. | ||
=== | ===متولیان بیت المال در عصر خلفاء== | ||
در اسناد تاریخی، متولّیان بیت المال در عصر خلفای راشدین، اینگونه نام برده شده‌اند: | در اسناد تاریخی، متولّیان بیت المال در عصر خلفای راشدین، اینگونه نام برده شده‌اند: | ||
* در زمان ابوبکر: | * در زمان ابوبکر: | ||
# [[ابوعبیده جراح]]<ref>سیوطی، ص۷۹؛ شباب، ص۸۲.</ref> | # [[ابوعبیده جراح]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص۷۹؛ شباب، ص۸۲.</ref> | ||
# عبدالله بن ارقم بن ابی الارقم مخزومی<ref>ابن کثیر، ج ۵، ص۳۴۹.</ref> | # عبدالله بن ارقم بن ابی الارقم مخزومی<ref>ابن کثیر، ج ۵، ص۳۴۹.</ref> | ||
# مُعِیقیب بن ابی فاطمه دوسی<ref>ابن اثیر، الکامل، ج ۳، ص۴۰۳؛ ابن کثیر، ج ۵، ص۳۵۵.</ref> | # مُعِیقیب بن ابی فاطمه دوسی<ref>ابن اثیر، الکامل، ج ۳، ص۴۰۳؛ ابن کثیر، ج ۵، ص۳۵۵.</ref> | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
# عبیدالله ابی رافع<ref>طبری، ج ۵، ص۱۵۶؛ نجاشی، ص۴.</ref> | # عبیدالله ابی رافع<ref>طبری، ج ۵، ص۱۵۶؛ نجاشی، ص۴.</ref> | ||
* در مرتبۀ بعداز خلیفه، نظارت بر رؤسای دیوانها بر عهدۀ وزیر بود و در بعضی موارد خودِ وزیر سرپرست دیوان بیت المال می‌شد. | * در مرتبۀ بعداز خلیفه، نظارت بر رؤسای دیوانها بر عهدۀ وزیر بود و در بعضی موارد خودِ وزیر سرپرست دیوان بیت المال می‌شد. | ||
==زمان عباسیان== | ==زمان عباسیان== | ||
در دورۀ عباسیان نظام کاملی برای بیت المال تدوین و سمت‌هایی درنظر گرفته شد که پس از این دوره نیز تا مدت‌ها برقرار بود. اهمّ این سمت‌ها عبارت بود از:<ref>متز، ج ۱، ص۱۳۱ـ۱۳۲؛ ابن مماتی، ص۳۰۱ـ۳۰۵؛ قلقشندی، ۱۳۸۳، ج ۵، ص۴۶۶؛ حریری، ص۱۷۵ـ۱۷۶.</ref> | در دورۀ عباسیان نظام کاملی برای بیت المال تدوین و سمت‌هایی درنظر گرفته شد که پس از این دوره نیز تا مدت‌ها برقرار بود. اهمّ این سمت‌ها عبارت بود از:<ref>متز، ج ۱، ص۱۳۱ـ۱۳۲؛ ابن مماتی، ص۳۰۱ـ۳۰۵؛ قلقشندی، ۱۳۸۳، ج ۵، ص۴۶۶؛ حریری، ص۱۷۵ـ۱۷۶.</ref> | ||