|
|
| خط ۳: |
خط ۳: |
|
| |
|
|
| |
|
| == پیشینه و چیستی == | | ==مفهوم‌شناسی== |
| حرکت جوهری، حرکت در ذات اشیاء است که فیلسوفان پیش از [[ملاصدرا]] منکر آن بودند و حرکت را صرفاً در بعضی از اعراض روا می‌دانستند. | | حرکت جوهری، نظریه‌ای در فلسفه است که براساس آن، حرکت منحصر به اعراض[یادداشت ۱] نیست؛ بلکه در جوهر[یادداشت ۲] و ذات اشیاء نیز جاری است.[۱] گفته می‌شود ملاصدرا، فیلسوف شیعه ایرانی، مبدع این نظریه و اولین کسی بوده است که به صراحت، حرکت را در مقوله جوهر جاری می‌دانست.[۲] بر اساس این نظریه، همه ذرات عالم مادی در یک سیلان و حرکت دائمی هستند و این به‌خاطر وجود قوه‌ای در اشیاء است که همواره به فعلیت می‌رسد.[۳] |
| | | حرکت جوهری، یک مسئله علمی و تجربی نیست بلکه مسئله‌ای فلسفی است؛ زیرا حرکت جوهری، نو شدن لحظه به لحظه وجود «جوهر»است و به حرکات ستارگان و کهکشان‌ها و یا حرکات اتمها که همه اینها حرکت در مکان و در «اعراض» است، ارتباطی ندارد.[۴] |
| حرکت در سه مقوله مورد اتفاق فیلسوفان بوده است: مقوله کمّ، مقوله کیف، و مقوله این. در زمان [[ارسطو]] قائل به حرکت در این سه مقوله بودند. [[ابن سینا]] حرکت وضعی را بدینها اضافه می‌کند. در واقع، بعضی از حرکاتی را که دیگران أینی دانسته بودند، ابن سینا ثابت کرد که اینها أینی نیست بلکه وضعی است. ملاصدرا، حرکت در مقوله جوهر را نیز به اینها افزود. در مورد مقولات اضافه و جده چنانکه ملاصدرا و دیگران گفته‌اند، چون مقولات نسبی‌اند به یک معنا حرکت در آنها هست و به یک معنا نیست. در مورد مقولات «متی، فعل، انفعال» ملاصدرا مثل پیشینیان قائل به حرکت در آنها نیست. ولی [[علامه طباطبائی]] حرکت در این سه مقوله را نیز می‌پذیرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۱، صص ۳۳۲-۳۳۳.</ref>
| |
| | |
| حرکت جوهری، عین وجود جوهر است و نیازی به فاعل طبیعی ندارد و فقط نیازمند علت هستی بخش است برخلاف حرکات عرضی که نیازمند فاعل طبیعی هم هستند.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ج۲، ص۳۳۸.</ref> | |
| | |
| حرکت جوهری، در واقع، نوشدن دمادم وجود جوهر است و ربطی به حرکات ستارگان و کهکشان‌ها و سحابی‌ها یا حرکات اتمها ندارد. زیرا همه اینها حرکت در مکان و اعراض است و اساساً حرکت جوهریه، مسأله‌ای فلسفی و عقلی است نه علمی و تجربی.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ج۲، ص۳۴۲.</ref> | |
|
| |
|
| == ادله حرکت در جوهر == | | == ادله حرکت در جوهر == |
