رد الشمس: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[سید حمیری]]:{{سخ}}{{شعر|نسخ}}{{ب| ردت علیه الشمس لما فاته| وقت الصلاة و قد دنت للمغرب}}{{ب| حتی تبلج نورها فی وقتها| للعصر ثم هوت هوی الکوکب}}{{ب| و علیه قد ردت ببابل مرة|أخری و ما ردت لخلق معرب}}{{ب| إلا لیوشع أو له من بعده| و لردها تأویل أمر معجب}}{{پایان شعر}}|تاریخ بایگانی|| منبع = <small>ابن عطیه، أبهی المداد، ۱۴۲۳ق، ص ۷۹۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۳۰px|حاشیه= ۲px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

ردالشمس به معنای برگرداندن یا بازگشت خورشید است. در برخی منابع روایی اسلامی، واقعه رد الشمس پیش از اسلام در زمان حضرت یوشع،<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۰۳.</ref> داود<ref> ملاحویش آل غازی، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۶، ص۳۱۸.</ref> و سلیمان<ref> مکارم شیرازی، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ۱۴۲۱ق، ج۱۴، ص۵۰۱.</ref> اتفاق افتاده است.

در برخی منابع ذیل آیات ۳۰-۳۳ سوره ص{{یادداشت|إِذْ عُرِضَ عَلَیهِ بِالْعَشی الصَّافِنَاتُ الجْیادُ فَقَالَ إِنی أَحْبَبْتُ حُبَّ الخْیرْ عَن ذِکْرِ رَبی حَتی تَوَارَتْ بِالحْجَابِ رُدُّوهَا عَلی فَطَفِقَ مَسْحَا بِالسُّوقِ وَ الْأَعْنَاقِ؛ }} این داستان درباره حضرت سلیمان(ع) چنین آمده است که روزی هنگام عصرگاه، مشغول تماشای اسب‌ها شد به نحوی که خورشید پنهان گردید. سلیمان به ملائکه گفت که خورشید را بازگردانید تا من نمازم را در زمانش بخوانم. پس ملائکه خورشید را بازگرداند، او ایستاد و ساق‌ها و گردن خود را مسح نمود و به یارانش که نمازشان قضا شده بود نیز امر کرد که چنین کاری انجام دهند. او نمازش را خواند، و هنگامی که نمازش تمام شد، خورشید غایب شد و ستارگان طلوع کردند.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۶۵۳-۶۵۴؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۲۰۳-۲۰۴؛ سبزواری نجفی، ارشاد الاذهان، ۱۴۱۹ق، ص۴۶۰</ref> گرچه مفسرانی نیز این داستان را ناسازگار با عصمت پیامبران دانسته‌اند و تفسیرهای متفاوتی ارائه کرده‌اند.{{یادداشت|این گروه مفسّران در تفسیر این آیات به گونه‌ای پیش رفته‌اند که مضمون آنها کلا تغییر کرده است. آنان ضمیر در «تَوَارَتْ بِالحْجَابِ» و «رُدُّوهَا» را به «الصافنات الجیاد» برگشت داده‌اند که منظور همان اسب‌ها هستند که در این صورت معنای آیه این‌گونه می‌شود که «اسب‌ها پنهان شدند، سلیمان گفت اسب‌ها را به نزد من برگردانید، پس آنها را پیش سلیمان آوردند. بنا بر این نظر، معنای «فَطَفِقَ مَسْحَا بِالسُّوقِ وَ الْأَعْنَاقِ» نیز این می‌شود که سلیمان آن اسب‌ها را نوازش کرد و بر گردن و پاهای آنها دست کشید. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۷۳.=}}

:::«روزی پیامبر، علی(ع) را در پی انجام کاری فرستاد. زمانی که وی بازگشت، وقت [[نماز عصر]] بود. پیامبر که اطلاع نداشت ایشان نماز عصر خود را نخوانده است، سر خود را بر روی پای وی قرار داد و خوابید. در همان هنگام، [[وحی]] الهی نازل شد و پیامبر مشغول دریافت وحی شد. این امر تا زمانی که نزدیک بود خورشید غروب کند ادامه داشت. زمانی که دریافت وحی به اتمام رسید، پیامبر از ایشان پرسید که آیا نماز عصر خوانده است؟ وقتی علی بن ابیطالب در پاسخ گفت که به خاطر اینکه سر مبارک شما بر روی پای من بود و من نتوانستم شما را بیدار کنم، پیامبر نیز از خداوند خواست که آفتاب را برگرداند تا علی(ع) نماز عصر خود را بخواند. در این هنگام، خورشید به‌اندازه‌ای به عقب برگشت که وقت فضیلت نماز عصر شد و حضرت نماز خود را خواند.»<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۶</ref>  

این واقعه در اکثر منابع روایی شیعی نقل شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۶۲؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۰۳.</ref> در مکان این واقعه در شهر [[مدینه منوره|مدینه]] مسجدی بنا شد که به [[مسجد ردالشمس|مسجد رد الشمس]] معروف است.

[[علامه امینی]] در کتاب [[الغدیر]] نام بسیاری از علمای [[اهل سنت]] را آورده است که درباره حدیث رد الشمس کتاب مستقل نوشته یا آن را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند؛<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۱۸۳-۱۸۸</ref> از جمله:

[[مسعودی]] نیز در کتاب [[اثبات الوصیة]] این جریان را نقل کرده است.<ref>مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۴۲۳ق، ص۱۵۳</ref>

مطابق برخی منابع شیعه، در زمان خلافت امام علی(ع) نیز به دعای ایشان یک بار واقعه رد الشمس روی داده است. طبق این نقل، وقتی حضرت علی(ع) با اصحابش قصد حرکت به سمت بابل از  مسیر [[فرات]] را داشتند، نماز عصر را با بعضی از اصحابش خواند؛ اما شماری از لشکریان که مشغول رد کردن اسب‌های خود از فرات بودند، نتوانستند نماز را در وقت بخوانند. حضرت از خداوند خواست تا خورشید را باز گرداند و آنان نماز خویش را بخوانند.<ref>مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۷</ref>

برخی از عالمان دینی [[اهل سنت]] مانند طحاوی، قاضی عیاض و ابن حجر عسقلانی<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، دار المعرفه، ج۶، ص۲۲۱و ۲۲۲</ref> صحت ماجرای ردالشمس در روزگار خلافت امام علی(ع)را پذیرفته‌اند؛ اما برخی دیگر در آن تردید کرده‌اند. [[ابن تیمیه]] در [[منهاج السنة]]<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۱۸۶</ref> و ابن جوزی در کتاب الموضوعات، مفاد آن را انکار کرده و جعلی می‌دانند.

* سوالی مطرح می‌شود که اگر این اتفاق افتاده است می‌بایست گفته می‌شد که زمین متوقف شده یا برگشته است. رد شمس و بازگرداندن خورشید بی‌معناست. در پاسخ گفته می‌شود که رد شمس تسامحی است که ما هم در صحبت‌های روزانه خود داریم. مثلا می‌گوییم که خورشید از مشرق طلوع کرده و در مغرب پایین می‌رود. در حالی‌که طلوع و غروب و حرکت برای خورشید نیست.<ref>روحانی، «تمام شبهات ردالشمس»،‌ ص۲۸.</ref>

* ایراد دیگری که بیان می‌شود این است که چرا گزارش مفصلی در تاریخ نداریم که مردم بازگشت خورشید را دیده باشند و نقل کرده باشند. در جواب گفته می‌شود که بازگشت یا توقف خورشید برای خواندن نماز عصر جزئی بوده است و این مقدار توقف یا بازگشت برای کسی که دقت بر حرکت خورشید در آن لحظه ندارد ملموس نیست.<ref>روحانی، «تمام شبهات ردالشمس»،‌ ص۲۹.</ref>

* بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق.

* روحانی، محمد یحیی، «تمام شبهات ردالشمس»،‌ مجله دیدار آشنا، آذرماه سال ۱۳۸۹، شماره۱۲۲.  

* سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن،‌ بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۱۹ق.

* شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.

* ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، دمشق، المطبعة الترقی، ۱۳۸۲ق.