Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
قیام زید بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==رهبر قیام== | ==رهبر قیام== | ||
{{اصلی|زید بن علی}} | {{اصلی|زید بن علی}} | ||
زید فرزند [[امام چهارم|امام چهارم شیعیان]] است. مادر زید [[ام ولد]] بود که [[مختار ثقفی]] او را ۳۰ هزار درهم خرید و او را به امام سجاد(ع) هدیه کرد.<ref>نگاه کنید به: ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۲۴.</ref> تاریخ ولادت زید به درستی مشخص نیست، اما شهادتش در سال ۱۲۰،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> ۱۲۱ یا ۱۲۲ق ذکر شده است.<ref>طبری، تاريخ الأمم و | زید فرزند [[امام چهارم|امام چهارم شیعیان]] است. مادر زید [[ام ولد]] بود که [[مختار ثقفی]] او را ۳۰ هزار درهم خرید و او را به امام سجاد(ع) هدیه کرد.<ref>نگاه کنید به: ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۲۴.</ref> تاریخ ولادت زید به درستی مشخص نیست، اما شهادتش در سال ۱۲۰،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> ۱۲۱ یا ۱۲۲ق ذکر شده است.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۰.</ref> | ||
زیدیان، زید بن علی را پنجمین امام خود می‌دانند و [[زیدیه|فرقه زیدیه]] منسوب به اوست.<ref>صبحی، فی علم الکلام، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۴۸.</ref> زید از آن رو امام دانسته شد که پس از شهادت [[امام حسین(ع)]]، برخی از [[علویان]]، قیام مسلحانه را یکی از شروط [[امامت]] دانستند<ref>صبحی، فی علم الکلام، ۱۴۱۱ق، ج۳، ۱۴۱۱ق، ص۴۸ـ۵۲؛ خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۳۰۵.</ref> و پس از [[شهادت]] زید، شیعیانی که معتقد به اندیشه [[قیام به سیف]] و خروج علیه حاکم ظالم بودند، او را امام خوانده و به زیدیه معروف شدند.<ref>نگاه کنید به: خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۳۰۵</ref> | زیدیان، زید بن علی را پنجمین امام خود می‌دانند و [[زیدیه|فرقه زیدیه]] منسوب به اوست.<ref>صبحی، فی علم الکلام، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۴۸.</ref> زید از آن رو امام دانسته شد که پس از شهادت [[امام حسین(ع)]]، برخی از [[علویان]]، قیام مسلحانه را یکی از شروط [[امامت]] دانستند<ref>صبحی، فی علم الکلام، ۱۴۱۱ق، ج۳، ۱۴۱۱ق، ص۴۸ـ۵۲؛ خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۳۰۵.</ref> و پس از [[شهادت]] زید، شیعیانی که معتقد به اندیشه [[قیام به سیف]] و خروج علیه حاکم ظالم بودند، او را امام خوانده و به زیدیه معروف شدند.<ref>نگاه کنید به: خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۳۰۵</ref> | ||
==آغاز قیام و تغییر زمان آن== | ==آغاز قیام و تغییر زمان آن== | ||
زید، به نقل تاریخ طبری، شب چهارشنبه اول صفر سال ۱۲۲ق را برای آغاز قیام با یاران خود قرار داده بود.<ref>طبری، تاريخ الأمم و | زید، به نقل تاریخ طبری، شب چهارشنبه اول صفر سال ۱۲۲ق را برای آغاز قیام با یاران خود قرار داده بود.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۱.</ref> اما قیام زودتر از موعد مقرر رخ داد. او و یارانش، شامگاه سه‌شنبه از شهر خارج شدند و خود را برای جنگ آماده کردند؛<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۱-۱۸۲؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> چرا که یوسف بن عمر، استاندار عراق، از رفت و آمدهای زید و دو تن از یارانش اطلاع یافته<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۰.</ref> و به مأموران دستور داد آنها را دستگیر کنند. با این حال، مأموران زید را نیافتند،<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۰.</ref> اما اطلاع حاکمان از محل اقامت زید و دستگیری دو یار نزدیک او و احتمال حمله دشمن سبب شد که زید و یارانش زودتر آماده نبرد شوند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۰؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> | ||
===همراهی نکردن بیعت‌کنندگان=== | ===همراهی نکردن بیعت‌کنندگان=== | ||
وقتی زید بن علی از سفر شام به کوفه رسید، با استقبال مردم و درخواست‌های قیام مواجه شد<ref>طبری، تاريخ الأمم و | وقتی زید بن علی از سفر شام به کوفه رسید، با استقبال مردم و درخواست‌های قیام مواجه شد<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۲-۱۶۶.</ref> و بنابر نقل [[شیخ مفید]]، کسانی که به دیدار او رفتند، با او بیعت کردند،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.</ref> اما یک روز قبل از خروج و آغاز قیام [[زید بن علی]]، استاندار عراق به والی کوفه دستور داد مردم کوفه در مسجد جمع شوند. والی پس از احضار رهبران طوایف و بزرگان قوم به مسجد، در شهر اعلام کرد که هر کس به مسجد نیاید، خون او مباح خواهد بود.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۱.</ref> در نتیجه از آن همه، تنها ۳۰۰ نفر و بنابر نقلی کمتر از آن با زید بن علی همراهی کردند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۴۴.</ref> در منابع آمده است، در آن شب زید بن علی و یارانش، در بیابان به سر برده و شعار [[یا منصور امت|یا منصور اَمِت]] سر می‌داده‌اند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> | ||
به نقل طبری، روز بعد، وقتی زید با تعداد اندک یاران خود مواجه شد و از زندانی شدن بزرگان قوم در مسجد کوفه اطلاع یافت، با ابراز تأسف و ناراحتی، بیعت‌کنندگان را معذور ندانست<ref>طبری، تاريخ الأمم و | به نقل طبری، روز بعد، وقتی زید با تعداد اندک یاران خود مواجه شد و از زندانی شدن بزرگان قوم در مسجد کوفه اطلاع یافت، با ابراز تأسف و ناراحتی، بیعت‌کنندگان را معذور ندانست<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> و آنان را اهل اهمال و نیرنگ خواند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲-۱۸۳؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۹۹۱م، ج۸، ص۲۹۰.</ref> هر‌چند بنابر نقل طبری، بزرگان کوفه، پیش از آن پیمان‌شکنی مردم کوفه در برابر امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را به زید بن علی یادآور شده و او را از قیام بازداشته بودند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۶-۱۶۸.</ref> | ||
بیعت‌کنندگان با زید بن علی، حدود پانزده هزار نفر از کوفیان دانسته شده<ref>طبری، تاريخ الأمم و | بیعت‌کنندگان با زید بن علی، حدود پانزده هزار نفر از کوفیان دانسته شده<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۷۱.</ref> که در میان آنان افرادی از بزرگان کوفه از جمله سلمة بن کهیل، نصر بن خزیمه عبسی، و معاویة بن اسحاق بن زید بن حارثه نیز حضور داشته‌اند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۷.</ref> علاوه بر این، شماری از مردم در [[مدائن]]، [[بصره]]، [[واسط]]، [[موصل]]، [[ری]] و [[جرجان]] نیز با فرستادگان زید بن علی بیعت کرده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> اگر گفتگوی زید بن علی با سلمة بن کهیل، از بزرگان کوفه را مبنای تعداد بیعت‌کنندگان قرار دهیم، ۴۰ هزار تن با او پیمان بسته بوده‌اند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۸.</ref> در گزارش دیگری از [[ابوالفرج اصفهانی]]، از اعلام حمایت ۱۰۰ هزار جنگجو نیز سخن رفته است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۱.</ref> ابوالفرج اصفهانی همچنین از کمک مالی ابوحنیفه، عالم اهل سنت و پایه‌گذار مذهب حنفی، به زید بن علی خبر داده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۳۹.</ref> | ||
== پیروزی اولیه، شکست نهایی== | == پیروزی اولیه، شکست نهایی== | ||
صبح چهارشنبه، اول صفر [[سال ۱۲۲ قمری]]، زید دو نفر از یاران خود را مأمور کرد تا به کوفه بروند و آغاز قیام را به اطلاع مردم برسانند. اما این دو تن در نزدیکی کوفه به دست مأموران حاکم کشته شدند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و | صبح چهارشنبه، اول صفر [[سال ۱۲۲ قمری]]، زید دو نفر از یاران خود را مأمور کرد تا به کوفه بروند و آغاز قیام را به اطلاع مردم برسانند. اما این دو تن در نزدیکی کوفه به دست مأموران حاکم کشته شدند.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> از همین رو زید، فرد دیگری به نام سعید بن خیثم که به داشتن صدای رسا مشهور بود، برای این کار فرستاد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۳.</ref> سپاه زید بن علی گرچه در ابتدا پیشروی موفقیت‌آمیزی داشت و تلاش کرد مردمِ زندانی‌شده در مسجد را نیز آزاد کند<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref> و در نبرد در اطراف مسجد و بازار نیز به پیروزی رسید،<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۴.</ref> اما در روز دوم، با اضافه شدن تیراندازان به سپاه یوسف بن عمر، حاکم اموی عراق، برخی از یاران نزدیک زید از پا درآمدند<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref> و خود او نیز به سختی زخمی شد<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۶.</ref> | ||
===روز اول: پیروزی=== | ===روز اول: پیروزی=== | ||
درگیری میان نیروهای زید بن علی و سربازان والی کوفه، از صبح چهارشنبه اول [[صفر]] [[سال ۱۲۲ قمری]] آغاز شد. زید، سپاه خود را به سوی شهر حرکت داد و آنان را به جنگ تشویق می‌کرد. نخستین برخورد در اطراف کوفه در منطقه صیادین (صائدین) روی داد و به پیروزی یاران زید انجامید و سپس جنگ به کوفه کشیده شد.<ref>ابن مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۴۲-۱۴۴.</ref> زید با مشاهده یاران اندک خود، نگرانی از آنکه کوفیان او را نیز مانند امام حسین(ع) تنها بگذارند، با یاران خود مطرح کرد و نصر بن خزیمة، از جانفشانی خود در رکاب زید بن علی گفت.<ref>طبری، تاريخ الأمم و | درگیری میان نیروهای زید بن علی و سربازان والی کوفه، از صبح چهارشنبه اول [[صفر]] [[سال ۱۲۲ قمری]] آغاز شد. زید، سپاه خود را به سوی شهر حرکت داد و آنان را به جنگ تشویق می‌کرد. نخستین برخورد در اطراف کوفه در منطقه صیادین (صائدین) روی داد و به پیروزی یاران زید انجامید و سپس جنگ به کوفه کشیده شد.<ref>ابن مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۴۲-۱۴۴.</ref> زید با مشاهده یاران اندک خود، نگرانی از آنکه کوفیان او را نیز مانند امام حسین(ع) تنها بگذارند، با یاران خود مطرح کرد و نصر بن خزیمة، از جانفشانی خود در رکاب زید بن علی گفت.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۴.</ref> | ||
زید بن علی به همراه نصر بن خزیمة، معاویة بن اسحاق و چند تن از یاران خود، به مسجد رفت تا مردمِ گرفتارشده در مسجد را از محاصره سربازان اموی نجات دهد. آنان گرچه توانستند خود را به مسجد برسانند و پرچم‌ها و عَلم‌های خود را در مسجد به اهتزاز درآورند،<ref>طبری، تاريخ الأمم و | زید بن علی به همراه نصر بن خزیمة، معاویة بن اسحاق و چند تن از یاران خود، به مسجد رفت تا مردمِ گرفتارشده در مسجد را از محاصره سربازان اموی نجات دهد. آنان گرچه توانستند خود را به مسجد برسانند و پرچم‌ها و عَلم‌های خود را در مسجد به اهتزاز درآورند،<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref> اما مأموران اموی، مانع پیشروی آنان شده و با رسیدن لشکر تازه‌نفس یوسف بن عمر، جنگ شدیدی در اطراف مسجد و بازار درگرفت. سرانجام جنگ و درگیری به محله‌ای به نام دارالرزق منتقل شد و به پیروزی زید و یارانش در روز اول جنگ رسید.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۴.</ref> | ||
===روز دوم: شکست=== | ===روز دوم: شکست=== | ||
در ابتدای دومین روز جنگ، نصر بن خزیمة به دست نایل بن فروه کشته شد.<ref>طبری، تاريخ الأمم و | در ابتدای دومین روز جنگ، نصر بن خزیمة به دست نایل بن فروه کشته شد.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref> کشته شدن او زید را به شدت متأثر کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۶.</ref> با این حال نبرد سخت زید و یارانش در صبح این روز، با پیروزی تمام شد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵م، ج۵، ص۱۳۵.</ref> یوسف بن عمر لشکری دیگر تدارک دید تا به یاران زید حمله‌ور شود، اما زید و یارانش، سپاه یوسف بن عمر را درهم شکستند. اما با اضافه شدن تیراندازان به سپاه یوسف بن عمر، کار بر سپاه زید دشوار شد و در همین حال معاویة بن اسحاق، فرمانده دیگر زید نیز کشته شد. در غروب این روز، زید نیز بر اثر اصابت تیری به پیشانی‌اش به شدت مجروح شد<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref> و سپس در روز جمعه سوم صفر سال۱۲۲ق، به شهادت رسید.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۹.</ref> | ||
[[پرونده:مقبره زید بن علی.jpg|280px|بندانگشتی|چپ|مقبره منسوب به زید بن علی در کوفه]] | [[پرونده:مقبره زید بن علی.jpg|280px|بندانگشتی|چپ|مقبره منسوب به زید بن علی در کوفه]] | ||
یاران زید برای آنکه جسد وی به دست مأموران اموی نیفتد، مسیر جوی آبی را تغییر داده، جسد را دفن کردند و سپس دوباره جوی را به جای خود بازگرداندند، اما غلامی که همراه آنان بود، [[حکم بن صلت]] را با خبر کرد.<ref>طبری، تاريخ الأمم و | یاران زید برای آنکه جسد وی به دست مأموران اموی نیفتد، مسیر جوی آبی را تغییر داده، جسد را دفن کردند و سپس دوباره جوی را به جای خود بازگرداندند، اما غلامی که همراه آنان بود، [[حکم بن صلت]] را با خبر کرد.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> امویان جسد را بیرون کشیدند، به دستور یوسف بن عمر، بدن زید را به دار آویختند، و سرش را برای هشام بن عبدالملک، خلیفه اموی فرستادند.<ref>ابن مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۴۷.</ref> | ||
==موضع امام صادق(ع)== | ==موضع امام صادق(ع)== | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
[[شیخ مفید]]، انگیزه اصلی زید بن علی را از قیام بر ضد حکومت بنی‌امیه، خونخواهی امام حسین(ع) دانسته است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۲-۱۷۱.</ref> او [[امر به معروف و نهی از منکر]] را نیز از انگیزه‌های زید خوانده و تصریح کرده که رفتار نامناسب [[هشام بن عبدالملک]]، خلیفه اموی، با وی در حضور درباریان نیز به او انگیزه قیام داده است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.</ref>{{یادداشت|به گزارش وی، زید بن علی در شام بر هشام بن عبدالملک (خلیفه وقت) وارد شد، خلیفه به درباریان گفت طوری فشرده بنشینند که وقتی زید وارد شد در نزدیک او جایی برایش نباشد، وقتی که زید با این صحنه مواجه شد خلیفه را به رعایت تقوا سفارش کرد. سپس خلیفه، زید را متهم کرد که تو خود را شایسته خلافت می‌دانی؛ اما خلافت به کنیززاده نمی‌رسد! زید در پاسخ، خلیفه را خطاب قرار داد که آیا مقام خلافت بالاتر است یا مقام پیامبری؟ و حال آنکه حضرت اسماعیل با آنکه مادرش کنیز بود به مقام پیامبری رسید؛ سپس نسب خود را از جانب پدر به امام علی(ع) و [[رسول خدا(ص)]] را یادآور شد. خلیفه دستور داد او را بیرون کنند. زید در حالى‌که بیرون مى‌رفت، می‌گفت: «هیج گروهی از تیزی شمشیر نهراسید جز اینکه خوار شد»، وقتی به کوفه رسید، اهالی کوفه دور او جمع شدند و از نزد او نرفتند تا با او بیعت کردند.(شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.)}} | [[شیخ مفید]]، انگیزه اصلی زید بن علی را از قیام بر ضد حکومت بنی‌امیه، خونخواهی امام حسین(ع) دانسته است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۲-۱۷۱.</ref> او [[امر به معروف و نهی از منکر]] را نیز از انگیزه‌های زید خوانده و تصریح کرده که رفتار نامناسب [[هشام بن عبدالملک]]، خلیفه اموی، با وی در حضور درباریان نیز به او انگیزه قیام داده است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.</ref>{{یادداشت|به گزارش وی، زید بن علی در شام بر هشام بن عبدالملک (خلیفه وقت) وارد شد، خلیفه به درباریان گفت طوری فشرده بنشینند که وقتی زید وارد شد در نزدیک او جایی برایش نباشد، وقتی که زید با این صحنه مواجه شد خلیفه را به رعایت تقوا سفارش کرد. سپس خلیفه، زید را متهم کرد که تو خود را شایسته خلافت می‌دانی؛ اما خلافت به کنیززاده نمی‌رسد! زید در پاسخ، خلیفه را خطاب قرار داد که آیا مقام خلافت بالاتر است یا مقام پیامبری؟ و حال آنکه حضرت اسماعیل با آنکه مادرش کنیز بود به مقام پیامبری رسید؛ سپس نسب خود را از جانب پدر به امام علی(ع) و [[رسول خدا(ص)]] را یادآور شد. خلیفه دستور داد او را بیرون کنند. زید در حالى‌که بیرون مى‌رفت، می‌گفت: «هیج گروهی از تیزی شمشیر نهراسید جز اینکه خوار شد»، وقتی به کوفه رسید، اهالی کوفه دور او جمع شدند و از نزد او نرفتند تا با او بیعت کردند.(شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.)}} | ||
همچنین برخی محققان، [[سب امام علی]] بر بالای منبرها در دوره هشام بن عبدالملک،<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۵۷.</ref> ظلم و ستم امویان به [[خاندان پیامبر]]، و سرانجام [[کفر]] و الحاد بنی‌امیه از نظر زید بن علی را از عوامل قیام زید دانسته‌اند.<ref>کریمان، سیره و قیام زید بن علی، ۱۳۶۴ش، ص۲۶۰-۲۶۸.</ref> محمد بن جریر طبری از اختلاف در سبب قیام او سخن گفته است؛<ref>طبری، تاريخ الأمم و | همچنین برخی محققان، [[سب امام علی]] بر بالای منبرها در دوره هشام بن عبدالملک،<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۵۷.</ref> ظلم و ستم امویان به [[خاندان پیامبر]]، و سرانجام [[کفر]] و الحاد بنی‌امیه از نظر زید بن علی را از عوامل قیام زید دانسته‌اند.<ref>کریمان، سیره و قیام زید بن علی، ۱۳۶۴ش، ص۲۶۰-۲۶۸.</ref> محمد بن جریر طبری از اختلاف در سبب قیام او سخن گفته است؛<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۰.</ref> او مواردی همچون اتهام‌های مالی، اختلاف او با [[عبدالله محض]] بر سر اوقاف امام علی(ع) در [[مدینه]] که منجر به حکمیت خالد بن عبدالملک شد و نیز اتهام‌های مالی که در حکومت یوسف بن عمر به زید زده می‌شد و نیز دعوت مردم [[کوفه]] از او را از عوامل قیام زید دانسته است.<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۰-۱۶۷.</ref> بنابر منابع، در بیعتی که زید از مردم می‌گرفت، بر مبارزه با ستمگران، دفاع از ضعیفان، تقسیم غنایم به مساوات، [[رد مظالم]] و یاری اهل بیت در مقابل مخالفانشان، تأکید می‌شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۳۷-۲۳۸؛ طبری، تاريخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۷۲-۱۷۳.</ref> مامقانی هدف زید از قیام را گرفتن خلافت از دست بنی‌امیه و سپردن آن به امام صادق(ع) دانسته و معتقد است زید به این دلیل هدف خود را آشکار نمی‌کرد تا به امام صادق(ع) آسیبی نرسد.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۹، ص۲۳۳-۲۳۴.</ref> | ||
==نتایج قیام== | ==نتایج قیام== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، تصحیح ابراهیم محمد ابوالفضل، قم، مكتبة | * ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، تصحیح ابراهیم محمد ابوالفضل، قم، مكتبة آیة‌الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق. | ||
* ابن أثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۹۶۵م. | * ابن أثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۹۶۵م. | ||
* ابن أعثم کوفی، محمد بن علي، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الأضواء، ۱۹۹۱م. | * ابن أعثم کوفی، محمد بن علي، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الأضواء، ۱۹۹۱م. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* صبحی، احمد محمود، في علم الکلام دراسة فلسفية لآراء الفرق الإسلامية فی اصول الدین، بیروت، دار النهضة العربیة، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م. | * صبحی، احمد محمود، في علم الکلام دراسة فلسفية لآراء الفرق الإسلامية فی اصول الدین، بیروت، دار النهضة العربیة، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م. | ||
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و | * طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ۱۹۶۷م. | ||
* کاظمی، محمدحسین، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1291278 «قیام زید بن علی و یحیی بن زید و اسباب شکست و تاثیرات آن در مبارزات ضد اموی»]، در مجله تاریخ نو، شماره ۱۲، پاییز ۱۳۹۴.] | * کاظمی، محمدحسین، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1291278 «قیام زید بن علی و یحیی بن زید و اسباب شکست و تاثیرات آن در مبارزات ضد اموی»]، در مجله تاریخ نو، شماره ۱۲، پاییز ۱۳۹۴.] | ||
* کریمان، حسین، سیره و قیام زید بن علی(ع)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۴ش. | * کریمان، حسین، سیره و قیام زید بن علی(ع)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۴ش. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
* مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۴ق. | * مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۴ق. | ||
* نوری، حاتم، زید بن علی و مشروعية الثورة عند اهل البیت، مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۵م. | * نوری، حاتم، زید بن علی و مشروعية الثورة عند اهل البیت، مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۵م. | ||
* یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ | * یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||