Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
قنبر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>S.j.mousavi جز (درج لینک زبان‌ها) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
قنبر از نظر نَسَب شخصی مجهول است و اطلاعاتی درباره آباء و اجداد او در دست نیست. او مدتی در شهر [[بیهق|بِیهَق]] (در نزدیکی [[سبزوار]] کنونی) زندگی کرده است.<ref> بیهقی، دلائل النبوه، ص۹۳، پانویس.</ref> کنیه وی را ابو شعناء گفته‌اند.<ref> ابن مسکویه، تجارب الامم، ج۶، ص۸۸</ref> ابوشعنا یعنی دانشمند پیر ژولیده مو.<ref> ابن مسکویه، | قنبر از نظر نَسَب شخصی مجهول است و اطلاعاتی درباره آباء و اجداد او در دست نیست. او مدتی در شهر [[بیهق|بِیهَق]] (در نزدیکی [[سبزوار]] کنونی) زندگی کرده است.<ref> بیهقی، دلائل النبوه، ص۹۳، پانویس.</ref> کنیه وی را ابو شعناء گفته‌اند.<ref> ابن مسکویه، تجارب الامم، ج۶، ص۸۸</ref> ابوشعنا یعنی دانشمند پیر ژولیده مو.<ref> ابن مسکویه، تجارب الامم(ترجمه)، ج۶، ص۸۸، پاورقی</ref> | ||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
قنبر از اصحاب خاص، غلام و دربان(حاجب) حضرت علی(ع) بود.<ref> مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۲۵۸</ref> وی همچنین دربان [[امام حسن مجتبی(ع)]] بوده است.<ref> مسعودی، | قنبر از اصحاب خاص، غلام و دربان(حاجب) حضرت علی(ع) بود.<ref> مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۲۵۸</ref> وی همچنین دربان [[امام حسن مجتبی(ع)]] بوده است.<ref> مسعودی، التنبیه والاشراف، ص۲۶۱</ref> [[شیخ طوسی]]، او را در شمار اصحاب امام علی(ع) یاد می‌کند.<ref> طوسی، رجال، ص۷۹</ref> | ||
از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است که قنبر علاقه زیادی به حضرت علی داشت<ref> کلینی، کافی، ج۲، ص۵۹</ref> هرگاه که آن حضرت شبانه از منزل خارج می‌شد، قنبر از او مراقبت می‌نمود. بدون آنکه امام متوجه شود.<ref> قمی، سفینه البحار، ج۲، ص۱۶۷</ref> متقابلا حضرت علی(ع) نیز به وی عنایت داشت، روزی حضرت علی(ع) دو لباس یکی به سه درهم و دیگری را به دو درهم خرید و لباس گرانتر را به قنبر داد.<ref> ثقفی کوفی، الغارات، ج۱، ص۱۰۶</ref> | از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است که قنبر علاقه زیادی به حضرت علی داشت<ref> کلینی، کافی، ج۲، ص۵۹</ref> هرگاه که آن حضرت شبانه از منزل خارج می‌شد، قنبر از او مراقبت می‌نمود. بدون آنکه امام متوجه شود.<ref> قمی، سفینه البحار، ج۲، ص۱۶۷</ref> متقابلا حضرت علی(ع) نیز به وی عنایت داشت، روزی حضرت علی(ع) دو لباس یکی به سه درهم و دیگری را به دو درهم خرید و لباس گرانتر را به قنبر داد.<ref> ثقفی کوفی، الغارات، ج۱، ص۱۰۶</ref> | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
در منابع تاریخی، گزراش‌ها و اطلاعاتی پراکنده درباره قنبر در دوران امام علی(ع) آمده است: | در منابع تاریخی، گزراش‌ها و اطلاعاتی پراکنده درباره قنبر در دوران امام علی(ع) آمده است: | ||
*به گفته ابن قتیبه و ذهبی او در شورش بر علیه [[عثمان]]، در کنار امام حسن(ع) و در دفاع از خلیفه زخمی شد.<ref> ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۵۹؛ ابن قتیبه، الإمامة و السیاسة، ج۱، ص۶۲؛ مسعودی، مروج‌الذهب، ج۲، ص۳۴۵</ref> | *به گفته ابن قتیبه و ذهبی او در شورش بر علیه [[عثمان]]، در کنار امام حسن(ع) و در دفاع از خلیفه زخمی شد.<ref> ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۵۹؛ ابن قتیبه، الإمامة و السیاسة، ج۱، ص۶۲؛ مسعودی، مروج‌الذهب، ج۲، ص۳۴۵</ref> | ||
*در [[جنگ صفین]]، علی(ع) در برابر غلام [[عمرو بن عاص]] -که پرچمی فراز آورده بود- پرچمی به قنبر داد تا برافرازد.<ref> طبری، | *در [[جنگ صفین]]، علی(ع) در برابر غلام [[عمرو بن عاص]] -که پرچمی فراز آورده بود- پرچمی به قنبر داد تا برافرازد.<ref> طبری، تاریخ طبری، ج۴، ص۵۶۳</ref><ref> ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۲۷۹</ref> وی در این جنگ [[حرب غلام معاویه]] را کشت.<ref> ابن اعثم کوفی، الفتوح، ص۶۱۰ </ref> | ||
*نقل شده است روزی امام علی(ع) زره خود را بر تن مردی یهودی دید و به دادخواهی نزد [[شریح قاضی]] رفت. قاضی از او گواه خواست و حضرت، [[امام حسن]](ع) و قنبر را با خود برد.<ref> ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۱، ص۳۲۰؛ ثقفی کوفی،الغارات، ج۲، ص۷۲۲</ref> | *نقل شده است روزی امام علی(ع) زره خود را بر تن مردی یهودی دید و به دادخواهی نزد [[شریح قاضی]] رفت. قاضی از او گواه خواست و حضرت، [[امام حسن]](ع) و قنبر را با خود برد.<ref> ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۱، ص۳۲۰؛ ثقفی کوفی،الغارات، ج۲، ص۷۲۲</ref> | ||
*نیز آورده‌اند که روزی امام به قنبر دستور داد که مردی را [[حد]] بزند. قنبر از روی احساسات، او را سه تازیانه بیشتر زد. علی(ع) آن مرد را وادار کرد تا سه تازیانه به قنبر بزند.<ref> کلینی، کافی، ج۷، ص۲۶۰</ref> | *نیز آورده‌اند که روزی امام به قنبر دستور داد که مردی را [[حد]] بزند. قنبر از روی احساسات، او را سه تازیانه بیشتر زد. علی(ع) آن مرد را وادار کرد تا سه تازیانه به قنبر بزند.<ref> کلینی، کافی، ج۷، ص۲۶۰</ref> | ||
*[[زاذان ابوعمرو|زاذان]] می‌گوید: همین که [[سلمان فارسی]] از دنیا رفت، جلو درب خانه آمدم و دیدم حضرت علی(ع) و قنبر از اسب پیاده شدند.<ref> ابن شهرآشوب، المناقب، ج۲، ص۳۰۲؛ بحرانی، مدینة المعاجز، ج۲، ص۴۱۹</ref> | *[[زاذان ابوعمرو|زاذان]] می‌گوید: همین که [[سلمان فارسی]] از دنیا رفت، جلو درب خانه آمدم و دیدم حضرت علی(ع) و قنبر از اسب پیاده شدند.<ref> ابن شهرآشوب، المناقب، ج۲، ص۳۰۲؛ بحرانی، مدینة المعاجز، ج۲، ص۴۱۹</ref> | ||
*[[اشعث بن قیس]] برای حاجتی در خانه امام علی آمد، قنبر اجازه ورود به او نداد، اشعث، با مشتی بینی او را | *[[اشعث بن قیس]] برای حاجتی در خانه امام علی آمد، قنبر اجازه ورود به او نداد، اشعث، با مشتی بینی او را خون‌آلود کرد.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۱۷</ref> | ||
*هنگامی که مردی به قنبر جسارت کرد او در صدد تلافی برآمد، حضرت علی(ع) با سفارش به بردباری، خشم او را فرو نشاند. این توصیه با عبارت ذیل در منابع شیعه آمده است: | *هنگامی که مردی به قنبر جسارت کرد او در صدد تلافی برآمد، حضرت علی(ع) با سفارش به بردباری، خشم او را فرو نشاند. این توصیه با عبارت ذیل در منابع شیعه آمده است: | ||
::::::«مَهْلًا یا قَنْبَرُ دَعْ شَاتِمَک مُهَانًا...؛ آرام باش‌ای قنبر، به کسی که به تو توهین کرده، اهانت نکن...<ref> مجلسی، بحارالانوار، ج۶۴، ص۴۲۴؛ مفید، امالی، ص۱۱۱</ref> | ::::::«مَهْلًا یا قَنْبَرُ دَعْ شَاتِمَک مُهَانًا...؛ آرام باش‌ای قنبر، به کسی که به تو توهین کرده، اهانت نکن...<ref> مجلسی، بحارالانوار، ج۶۴، ص۴۲۴؛ مفید، امالی، ص۱۱۱</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
[[پرونده:مقبره منسوب به قنبر در شهر بغداد.jpg|بندانگشتی|مقبره منسوب به قنبر در شهر بغداد]] | [[پرونده:مقبره منسوب به قنبر در شهر بغداد.jpg|بندانگشتی|مقبره منسوب به قنبر در شهر بغداد]] | ||
قنبر، به دستور [[حجاج بن یوسف ثقفی]] کشته شد، اما در چگونگی قتل او اختلاف وجود دارد.<ref> کشی، رجال، ص۷۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۳۲؛ مفید، اختصاص، ص۷۲؛ مفید، | قنبر، به دستور [[حجاج بن یوسف ثقفی]] کشته شد، اما در چگونگی قتل او اختلاف وجود دارد.<ref> کشی، رجال، ص۷۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۳۲؛ مفید، اختصاص، ص۷۲؛ مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۲۸</ref> در یکی از روایات درباره نحوه کشته‌شدن او چنین است: | ||
:::وقتی وی را نزد حجاج بردند، حجاج گفت: نزد علی چه می‌کردی. قنبر گفت: من آب وضوء برای او فراهم می‌کردم. حجاج گفت: او در هنگام وضوء چه می‌گفت؟ قنبر گفت: او هنگامی که از [[وضو|وضوی]] خود فارغ می‌شد آیه ۴۴ و ۴۵ [[سوره انعام]] را می‌خواند. حجاج گفت: گمان می‌کنم وی این [[آیه]] را درباره ما تأویل می‌کرد. قنبر گفت: آری. حجاج گفت: اگر گردنت را بزنم چه خواهی کرد؟ گفت: در این صورت من خوشبخت می‌شوم و تو بدبخت خواهی شد، حجاج امر کرد گردن او را زدند.<ref> ثقفی کوفی، الغارات (ترجمه) ص۵۳۵</ref> حجاج پسر وی را نیز کشت.<ref> حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۳</ref> | :::وقتی وی را نزد حجاج بردند، حجاج گفت: نزد علی چه می‌کردی. قنبر گفت: من آب وضوء برای او فراهم می‌کردم. حجاج گفت: او در هنگام وضوء چه می‌گفت؟ قنبر گفت: او هنگامی که از [[وضو|وضوی]] خود فارغ می‌شد آیه ۴۴ و ۴۵ [[سوره انعام]] را می‌خواند. حجاج گفت: گمان می‌کنم وی این [[آیه]] را درباره ما تأویل می‌کرد. قنبر گفت: آری. حجاج گفت: اگر گردنت را بزنم چه خواهی کرد؟ گفت: در این صورت من خوشبخت می‌شوم و تو بدبخت خواهی شد، حجاج امر کرد گردن او را زدند.<ref> ثقفی کوفی، الغارات (ترجمه)، ص۵۳۵</ref> حجاج پسر وی را نیز کشت.<ref> حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۳</ref> | ||
مزار او را در [[حمص]] یا [[کوفه]] دانسته‌اند.<ref> حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۰۳</ref> در [[بغداد]]، | مزار او را در [[حمص]] یا [[کوفه]] دانسته‌اند.<ref>حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۰۳</ref> در [[بغداد]]، زیارتگاهی منسوب به قنبر، به نام «قنبرعلی» وجود دارد که در بازار و محله‌ای به همین نام، در منطقه رصافه (شرق رود دجله)، قرار دارد.<ref>خامه یار، قنبر غلام علی علیه‌السلام، ص۸۱ </ref> | ||
بارگاهی در [[نیشابور]] نیز منسوب به قنبر و نوادگان او وجود دارد. در «تاریخ بیهق» نوشته علی بن زید بیهقی، درباره قنبر آمده است: | بارگاهی در [[نیشابور]] نیز منسوب به قنبر و نوادگان او وجود دارد. در «تاریخ بیهق» نوشته علی بن زید بیهقی، درباره قنبر آمده است: | ||
:::«خاکش در نیشابور است، آنجا که مسجد هانی است و هانی که آن مسجد، به وی بازخوانند از فرزندان قنبر است و هو هانی بن قنبر، و من عقبه علی بن جمعة بن هانی، و سلیطیان، از فرزندان ایشان باشند در نیشابور.»<ref>بیهقی، | :::«خاکش در نیشابور است، آنجا که مسجد هانی است و هانی که آن مسجد، به وی بازخوانند از فرزندان قنبر است و هو هانی بن قنبر، و من عقبه علی بن جمعة بن هانی، و سلیطیان، از فرزندان ایشان باشند در نیشابور.»<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۳۶۱ش، ص۲۵.</ref> | ||
[[پرونده:آرامگاه منسوب به قنبر و نوادگان او در نیشابور.jpg|بندانگشتی|آرامگاه منسوب به قنبر و نوادگان او در نیشابور]] | [[پرونده:آرامگاه منسوب به قنبر و نوادگان او در نیشابور.jpg|بندانگشتی|آرامگاه منسوب به قنبر و نوادگان او در نیشابور]] | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
* ابی‌جبیر پسر قنبر که از پدرش روایت نیز نقل کرده است.<ref> ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ج۸، ص۱۱۳</ref> | * ابی‌جبیر پسر قنبر که از پدرش روایت نیز نقل کرده است.<ref> ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ج۸، ص۱۱۳</ref> | ||
* سالم بن قنبر<ref> حموی، معجم البدان، ج۱، ۳۱۰</ref> | * سالم بن قنبر<ref> حموی، معجم البدان، ج۱، ۳۱۰</ref> | ||
* ابوالفضل العباس بن الحسن بن خشیش القنبری<ref> سمعانی، | * ابوالفضل العباس بن الحسن بن خشیش القنبری<ref> سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۴۹۲</ref> | ||
* نعیم بن سالم بن قنبر مولی علی ابن أبی طالب(ع)<ref> حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۰</ref> | * نعیم بن سالم بن قنبر مولی علی ابن أبی طالب(ع)<ref> حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۰</ref> | ||
* شاعری به نام محمد بن علی قنبری که در همدان سکونت داشت.<ref> سمعانی، انساب، ج۱۰، ص۴۹۱</ref> | * شاعری به نام محمد بن علی قنبری که در همدان سکونت داشت.<ref> سمعانی، انساب، ج۱۰، ص۴۹۱</ref> | ||
دو مسجد هانی در [[نیشابور]] و شادان در [[سبزوار]]، منتسب به نام فرزندان قنبر ذکر شده‌اند.<ref> بیهقی، | دو مسجد هانی در [[نیشابور]] و شادان در [[سبزوار]]، منتسب به نام فرزندان قنبر ذکر شده‌اند.<ref> بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۳۶۱ش، ص۲۵</ref> | ||
== در فرهنگ عامه == | == در فرهنگ عامه == | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
===اشعار=== | ===اشعار=== | ||
در اشعار نیز بارها به نام قنبر در کنار امام علی(ع) آمده است: | در اشعار نیز بارها به نام قنبر در کنار امام علی(ع) آمده است: | ||
{{ | {{شعر۲ | ||
|علی دیدم علی در خواب دیدم|علی در مسجد و محراب دیدم | |علی دیدم علی در خواب دیدم|علی در مسجد و محراب دیدم | ||
|علی دیدم سوار [[دلدل|دلدلش]] بود|چو قنبر در کنارش می‌دویدم<ref> پناهی، علی در ترانه‌های عامه، ص۷۵؛ بختیاری، سیرجان در آینه زمان، ص۳۷۶.</ref>}} | |علی دیدم سوار [[دلدل|دلدلش]] بود|چو قنبر در کنارش می‌دویدم<ref> پناهی، علی در ترانه‌های عامه، ص۷۵؛ بختیاری، سیرجان در آینه زمان، ص۳۷۶.</ref>}} | ||
{{ | {{شعر۲ | ||
|مردی ز کننده در [[خیبر]] پرس|واسرار کرم ز خواجه [[قنبر]] پرس | |مردی ز کننده در [[خیبر]] پرس|واسرار کرم ز خواجه [[قنبر]] پرس | ||
|گر طالب فیض حق شدستی [[حافظ شیرازی|حافظ]]<ref>نسخه بدل‌ها: گر طالب فیض حق بصدقی حافظ/ گر تشنه فیض رحمتی‌ای حافظ/ گر تشنه فیض حق بصدقی حافظ</ref>|سرچشمه آن<ref> نسخه بدل: سرچشمه او</ref> ز [[ساقی کوثر]] پرس<ref> حافظ، دیوان</ref>}} | |گر طالب فیض حق شدستی [[حافظ شیرازی|حافظ]]<ref>نسخه بدل‌ها: گر طالب فیض حق بصدقی حافظ/ گر تشنه فیض رحمتی‌ای حافظ/ گر تشنه فیض حق بصدقی حافظ</ref>|سرچشمه آن<ref> نسخه بدل: سرچشمه او</ref> ز [[ساقی کوثر]] پرس<ref> حافظ، دیوان</ref>}} | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
*قنبر شهید شورآفرین ولایت علوی، نویسنده: محمدرضا عبدالامیر انصاری، ترجمه: احمد امیری شادمهری<ref>[http://www.lib.ir/LIBVIEW/DocView.aspx?did=HBFDHBHBKBZHPHPHPFDZABHPAzXNn معرفی کتاب]</ref> | *قنبر شهید شورآفرین ولایت علوی، نویسنده: محمدرضا عبدالامیر انصاری، ترجمه: احمد امیری شادمهری<ref>[http://www.lib.ir/LIBVIEW/DocView.aspx?did=HBFDHBHBKBZHPHPHPFDZABHPAzXNn معرفی کتاب]</ref> | ||
* کتاب قنبر غلام علی (ع) نوشته احمد خامه‌یار؛ در چهار فصل به معرفی قنبر پرداخته است؛ ۱-قنبر در منابع تاریخی و روایی ۲- فرزندان و نوادگان قنبر ۳-قنبر در ادب و هنر و فرهنگ عامه ۴- زیارتگاه‌ها و مکان‌های منسوب به قنبر.<ref>[http://islamicshrines.net/?p=439 زیارتگاههای اسلامی؛ انتشار کتاب قنبر غلام علی، انتشار: ۶ اسفند ۱۳۹۳ش، بازبینی: ۲۸ فروردین ۱۳۹۶ش.]</ref> | * کتاب قنبر غلام علی(ع) نوشته احمد خامه‌یار؛ در چهار فصل به معرفی قنبر پرداخته است؛ ۱-قنبر در منابع تاریخی و روایی ۲- فرزندان و نوادگان قنبر ۳-قنبر در ادب و هنر و فرهنگ عامه ۴- زیارتگاه‌ها و مکان‌های منسوب به قنبر.<ref>[http://islamicshrines.net/?p=439 زیارتگاههای اسلامی؛ انتشار کتاب قنبر غلام علی، انتشار: ۶ اسفند ۱۳۹۳ش، بازبینی: ۲۸ فروردین ۱۳۹۶ش.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
* مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الإشراف، تصحیح عبد الله اسماعیل الصاوی، القاهرة، دارالصاوی، بی‌تا(افست قم: مؤسسة نشر المنابع الثقافة الاسلامیة). | * مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الإشراف، تصحیح عبد الله اسماعیل الصاوی، القاهرة، دارالصاوی، بی‌تا(افست قم: مؤسسة نشر المنابع الثقافة الاسلامیة). | ||
* مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چ دوم، ۱۴۰۹ق. | * مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چ دوم، ۱۴۰۹ق. | ||
* خامه یار، احمد، قنبر غلام علی | * خامه یار، احمد، قنبر غلام علی علیه‌السلام، مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
* [http://www.qurangloss.ir/thread783.html شرح حال اصحاب حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام: قنبر] | * [http://www.qurangloss.ir/thread783.html شرح حال اصحاب حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام: قنبر] | ||
* [http://pajuhesh.irc.ir/article/index/show/type/article/id/+1203 مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما] | * [http://pajuhesh.irc.ir/article/index/show/type/article/id/+1203 مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما] | ||
{{یاران امام علی}} | {{یاران امام علی}} | ||