اسامة بن زید: تفاوت میان نسخه‌ها

درباره تاریخ دقیق مرگ اسامه اختلاف است. برخی آن را در آخرین سال‌های خلافت [[معاویه بن ابوسفیان|معاویه]] ([[سال ۵۸ هجری قمری|۵۸]] یا [[سال ۵۹ هجری قمری|۵۹ ق]]) دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۴، ص۷۲؛ ابونعیم اصفهانی، معرفة الصحابة، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۸۲؛ ابن عبدالبر، الإستیعاب، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۷۵، ۷۷؛ ابن اثیر، ج۱، ص۶۶.</ref> اما از آنجا که گفته‌اند به هنگام مرگ ۶۰ ساله بوده<ref>حاکم، ج۳، ص۵۹۶.</ref> و حدود سال چهارم [[بعثت]] زاده شده است می‌بایست در حدود [[سال ۵۱ قمری]] درگذشته باشد. [[ابن عبدالبر]]<ref>حاکم، ج۳، ص۵۹۶.</ref> سال [[سال ۵۴ هجری قمری|۵۴]] را درست‌تر دانسته است.<ref>رجوع کنید به: ابن اثیر، ج۱، ص۶۶.</ref> در روایت بسیار نادری هم مرگ او پس از قتل [[عثمان بن عفان|عثمان]] آورده شده که با اخبار تاریخی دیگر تناقض دارد.<ref>رجوع کنید به: ابن حبان ص۱۱ ابونعیم، ج۲، ص۱۸۲.</ref>  

از [[امام باقر(ع)]] روایت شده که [[امام حسن مجتبی(ع)]]، اسامه را کفن کرد.<ref>رجال الکشی ص، ۳.</ref>  

جیش اسامه در مآخذ کلامی نخستین مورد استناد و بحث بوده است. محور بحث در این موضوع خاص، شامل بررسی حضور [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]] و دیگر اصحاب بزرگ در سپاهی است که [[حضرت رسول(ص)]] بر فرماندهی اسامه و عزیمت هرچه سریع‌تر آن تاکید بسیار فرموده بود، و همین موجب شد تا گروه‌های گوناگون ضمن بحث در این باب، به شخصیت اسامه نیز اشاره کنند؛ مثلا [[جاحظ]] که از [[معتزله]] بود فرماندهی او را دلیلی بر برتری و فضل او دانسته<ref>جاحظ، ص۱۴۷۱۴۶.</ref> و به ویژه بر هم‌سویی او با خلفای پس از پیامبر(ص) تاکید کرده است،<ref>جاحظ، ۱۶۸۱۶۷.</ref> همچنین در بحث از صحت امامت مفضول با وجود فاضل به فرماندهی اسامه و موضوع جیش او اشاره شده است.<ref>رجوع کنید به: ناشی اکبر، ص۵۱.</ref> اما [[امامیه]] درباره ابوبکر و تخلف او از حضور در جیش اسامه به درشتی سخن گفته‌اند.<ref>رجوع کنید به: ابوالقاسم کوفی، ج۱، ص۲۶۲۵؛ سید مرتضی، ج۴، ص۱۴۴ به بعد.</ref> این موضوع گذشته از اختصاص بابی خاص به آن، حتی موضوع رساله مستقلی از یکی از علمای امامیه در سده ۱۱ قمری به عنوان [[محمد بن حسن شیروانی]] (د۱۰۹۸ق) با عنوان جیش اسامه قرار گرفته است.<ref>رجوع کنید به: آقا بزرگ ج۵ ص۳۰۴.</ref>  

درباره سرباز زدن اسامه از [[بیعت]] [[حضرت علی(ع)]] و سپس کناره‌گیری او از حوادث این دوران، برخی اسامه را با چند تن دیگر از صحابه جزو فرقه‌ای خاص محسوب داشته‌اند.<ref>رجوع کنید به: ناشی اکبر، ص۱۶؛ نوبختی ص۵.</ref> [[اهل حدیث]]، اسامه و دیگر صحابه‌ای را که از فتنه دوری جستند، ستایش می‌کنند.<ref>رجوع کنید به: خیاط، ص۱۴۳ که نظر اهل حدیث را آورده؛ ابن عبدالبر، الإستیعاب، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۷۷ نقل قولی از وکیع؛ نیز رجوع کنید به: ابن تیمیه؛ ج۲، ص۱۷۸.</ref> اما علمای [[امامیه]] و برخی از [[معتزله]] این رفتار اسامه و دیگر اصحاب را به شدت مورد انتقاد قرار داده‌اند.<ref>رجوع کنید به: اسکافی، ص۳۵۳۴، ۲۲، ۲۱، مفید الجمل، ۵۱، ۹۴، ۹۷.</ref> با این همه در پاره‌ای مآخذ حدیثی، از امامان چنین نقل شده که اسامه بعدها از نظر خود بازگشت و از این رو درباره او جز به نیکویی نباید سخن گفت و حتی بنابر همین مآخذ امیرالمومنین، بهانه او را برای همراهی نکردن با خود پذیرفت و به عامل خود در [[مدینه]] نوشت که برای اسامه عطایایی در نظر گیرد.<ref>رجوع کنید به: کشی، ص۳۹؛ برقی، ص۵۱۵۰.</ref>  

هنگامی‌که اسامه بیمار بود، امام حسین(ع) به عیادت وی رفت، اسامه گفت، واغماه، امام علت ناراحتی وی را جویا شد، اسامه علت ناراحتی را قرض شصت هزار درهمی عنوان کرد، امام فرمود: قرض تو را من می‌دهم، امام(ع) قبل از وفات اسامه قرض وی را ادا کرد.<ref>المناقب ج، ۴ ص، ۶۵.</ref>  

ابن داوود بعد از مذمت، از او مدح کرده است، و می‌آورد که [[امام باقر(ع)]] فرمود: همانا اسامه به سوی علی(ع) بازگشت، پس درباره او به جز خوبی و خیر نگویید.<ref>رجال ابن داود، ص۵۰-۵۱.</ref>  

 

[[محمد کشی|کشی]] روایتی را نقل می‌کند که اسامه بن زید به سوی [[امام علی(ع)]] باز گشته است.<ref>رجال کشی، ص۳۹.</ref>  

[[علامه حلی]] در [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال|خلاصة الاقوال]] می‌گوید: اسامه به سوی علی(ع) برگشته و نهی شده که غیر از نیکی درباره او بگوئیم، ولی نقل حدیث از طریق او را ضعیف دانسته و گفته نزد من اولی و بهتر توقف کردن درباره روایات اسامه است.<ref>علامه حلی، الخلاصة ص، ۲۳.</ref>  

* ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، قم، مؤسسه انتشارات علامه، ۱۳۷۹ق.

* کشی، محمد، إختیار معرفة الرجال، به انتخاب شیخ طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.