پرش به محتوا

صله رحم: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۸۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۹ نوامبر ۲۰۱۴
جز
imported>Pourrezaei
imported>Pourrezaei
خط ۹۴: خط ۹۴:


هر عملی که در عُرف دین‌داران صلۀ رحم بر آن صادق باشد، به طوری که اگر به جا نیاورد، می‌گویند قطع رحم کرده، آن عمل شرعاً واجب است.
هر عملی که در عُرف دین‌داران صلۀ رحم بر آن صادق باشد، به طوری که اگر به جا نیاورد، می‌گویند قطع رحم کرده، آن عمل شرعاً واجب است.
برخی مراجع تقلید معتقدند حتّی اگر ارتباط ما با بعضی از خویشان و رفت و آمد به منزلشان باعث ناراحتی آنها شود و یا باعث اهانت به ما شود باز وظیفه صله رحم از بین نمی‌رود و در این صورت باید به روش‌های دیگر که باعث چنین مشکلی نمی‌شود ارتباط حفظ شود؛ مثلا بدون رفتن به منزل آنها تلفنی حال آنها را جویا شویم و یا حتی غیر مستقیم به آنها توجه داشته باشیم و از دیگران احوال آنان را بپرسیم یا غیر مستقیم به آنان کمک کنیم چه کمک‌های مالی و چه حمایت زبانی از آنان در مقابل دیگران و …. به هر حال نباید با ارحام چون غریبه‌ها رفتار کرد و با وجود تمام بی‌محبتی‌ها به هر نحو ممکن در مواقع مختلف ارتباط خود با آنان را نشان دهیم.<ref>. استفاده شده از صراط النجاه مرحوم تبریزی و خوئی، ج ۳، ص۲۹۴</ref>


===صله رحم مالی===
===صله رحم مالی===
آنچه در رابطه خویشاوندی مهم است، داشتن روحیه تعهد و اهتمام به خویشان است تا آن‌ها از کمک‌های متقابل و حمایت‌های عاطفی و اقتصادی یکدیگر بهرمند شوند و بی‌توجهی به مشکلات خویشاوندان و عدم درک مشکلات آن‌ها به نوعی قطع رحم محسوب می‌شود؛ در تکالیف مالی هم سفارش شده که خویشاوندان مقدم شوند. قرآن کریم کمک به بستگان را جزء حقوق مالی محسوب می‌کند و آن جا که سخن از کمک به اقوام به میان آمده، آن را به عنوان یک حق ذکر کرده است. «و آتِ ذا القُربی حقّه و المسکین». امام علی(ع) می‌فرماید: کسی که از سوی خدا ثروتی به دست آورد باید بستگان خویش را به وسیله آن دستگیری کند.<ref>«فَمَن أتاه اللّه مالاً فلیصل به قرابَتَه»؛ نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه ۱۴۲</ref>
آنچه در رابطه خویشاوندی مهم است، داشتن روحیه تعهد و اهتمام به خویشان است تا آن‌ها از کمک‌های متقابل و حمایت‌های عاطفی و اقتصادی یکدیگر بهرمند شوند و بی‌توجهی به مشکلات خویشاوندان و عدم درک مشکلات آن‌ها به نوعی قطع رحم محسوب می‌شود؛ در تکالیف مالی هم سفارش شده که خویشاوندان مقدم شوند. قرآن کریم کمک به بستگان را جزء حقوق مالی محسوب می‌کند و آن جا که سخن از کمک به اقوام به میان آمده، آن را به عنوان یک حق ذکر کرده است. «و آتِ ذا القُربی حقّه و المسکین». امام علی(ع) می‌فرماید: کسی که از سوی خدا ثروتی به دست آورد باید بستگان خویش را به وسیله آن دستگیری کند.<ref>«فَمَن أتاه اللّه مالاً فلیصل به قرابَتَه»؛ نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه ۱۴۲</ref>
===صله رحم با وجود اهانت===
برخی مراجع تقلید معتقدند حتّی اگر ارتباط ما با بعضی از خویشان و رفت و آمد به منزلشان باعث ناراحتی آنها شود و یا باعث اهانت به ما شود باز وظیفه صله رحم از بین نمی‌رود و در این صورت باید به روش‌های دیگر که باعث چنین مشکلی نمی‌شود ارتباط حفظ شود؛ مثلا بدون رفتن به منزل آنها تلفنی حال آنها را جویا شویم و یا حتی غیر مستقیم به آنها توجه داشته باشیم و از دیگران احوال آنان را بپرسیم یا غیر مستقیم به آنان کمک کنیم چه کمک‌های مالی و چه حمایت زبانی از آنان در مقابل دیگران و …. به هر حال نباید با ارحام چون غریبه‌ها رفتار کرد و با وجود تمام بی‌محبتی‌ها به هر نحو ممکن در مواقع مختلف ارتباط خود با آنان را نشان دهیم.<ref>. استفاده شده از صراط النجاه مرحوم تبریزی و خوئی، ج ۳، ص۲۹۴</ref>
بله در صورتی که صلۀ رحم باعث ضرر دنیایی یا دینی شود. باید به حدّی که ضرر ندارد تغییر کند. شاید سؤال پیش بیاید که نحوۀ ارتباط با اقوام نزدیک که اعمال مغایر دین انجام دهند باید چگونه باشد؟
اگر یکی از اقوام انسان مرتکب معصیت شود و نسبت به رعایت مسائل دینی لا أبالی باشد، تکلیف ما نسبت به او این است که با امر به معروف و نهی از منکر (با زبان خوش و دلسوزانه) او را هدایت کنیم. ولی اگر این کار تأثیری نداشت در صورتی می‌توانیم با او قطع رابطه کنیم که احتمال دهیم این کار موجب تنبه او و دوری از ارتکاب معصیت می‌شود، و در غیر این صورت، قطع رحم جایز نیست؛<ref>. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص۷۷۲، س ۱۰۵۸</ref> زیرا چه بسا او از این قطع رابطه سوء استفاده کرده و مرتکب گناهان بیشتری شود.


===تنها استثنا از صله رحم===
===تنها استثنا از صله رحم===
خط ۱۱۱: خط ۱۰۶:
و همچنین می‌فرماید: «و استغفار ابراهیم برای پدرش [عمویش آزر]، فقط به خاطر وعده‌ای بود که به او داده بود (تا وی را به سوی ایمان جذب کند)، امّا هنگامی که برای او روشن شد که وی دشمن خدا است، از او بیزاری جست به یقین، ابراهیم مهربان و بردبار بود».<ref>. توبه ۱۱۴، «وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ إِلاّ عَنْ مَوْعِدَهٍ وَعَدَها إِیاهُ فَلَمّا تَبَینَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوُّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهیمَ َلأَوّاهٌ حَلیمٌ»؛ ممتحنه، ۴، «قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فی إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنّا بُرَآؤُا مِنْکُمْ وَ مِمّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَینَنا وَ بَینَکُمُ الْعَداوَهُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَدًا حَتّی تُؤْمِنُوا بِاللّهِ وَحْدَهُ إِلاّ قَوْلَ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ َلأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَ ما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللّهِ مِنْ شَی ءٍ رَبَّنا عَلَیکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیکَ أَنَبْنا وَ إِلَیکَ الْمَصیرُ».</ref>در این آیه بیان شده است که ابراهیم برای عمویش استغفار کرد و یکی از موارد صله رحم را عمل کرد، ولی بعد از این که متوجه شد او دشمن خدا است از او بیزاری جست و با او قطع رحم کرد.
و همچنین می‌فرماید: «و استغفار ابراهیم برای پدرش [عمویش آزر]، فقط به خاطر وعده‌ای بود که به او داده بود (تا وی را به سوی ایمان جذب کند)، امّا هنگامی که برای او روشن شد که وی دشمن خدا است، از او بیزاری جست به یقین، ابراهیم مهربان و بردبار بود».<ref>. توبه ۱۱۴، «وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ إِلاّ عَنْ مَوْعِدَهٍ وَعَدَها إِیاهُ فَلَمّا تَبَینَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوُّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهیمَ َلأَوّاهٌ حَلیمٌ»؛ ممتحنه، ۴، «قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فی إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنّا بُرَآؤُا مِنْکُمْ وَ مِمّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَینَنا وَ بَینَکُمُ الْعَداوَهُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَدًا حَتّی تُؤْمِنُوا بِاللّهِ وَحْدَهُ إِلاّ قَوْلَ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ َلأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَ ما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللّهِ مِنْ شَی ءٍ رَبَّنا عَلَیکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیکَ أَنَبْنا وَ إِلَیکَ الْمَصیرُ».</ref>در این آیه بیان شده است که ابراهیم برای عمویش استغفار کرد و یکی از موارد صله رحم را عمل کرد، ولی بعد از این که متوجه شد او دشمن خدا است از او بیزاری جست و با او قطع رحم کرد.


وقتی نبی مکرم اسلام(ص) در سال سوم بعثت، نزدیکان خود را به اسلام دعوت کرد، ابولهب به دشمنی با او برخاست، اما پیامبر در آن زمان از او تبری نجست. در مراحل بعدی که ابولهب دشمنی خود را تشدید و آشکار کرد و به ستیز با پیامبر(ص) و پیام او برخاست و پس از نزول سوره «تبّت» در‌شان ابولهب و همسرش، پیامبر اکرم(ص) با او قطع رحم کرد.
اگر یکی از اقوام انسان مرتکب معصیت شود و نسبت به رعایت مسائل دینی لا أبالی باشد، تکلیف ما نسبت به او این است که با امر به معروف و نهی از منکر (با زبان خوش و دلسوزانه) او را هدایت کنیم. ولی اگر این کار تأثیری نداشت در صورتی می‌توانیم با او قطع رابطه کنیم که احتمال دهیم این کار موجب تنبه او و دوری از ارتکاب معصیت می‌شود، و در غیر این صورت، قطع رحم جایز نیست؛<ref>. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص۷۷۲، س ۱۰۵۸</ref> زیرا چه بسا او از این قطع رابطه سوء استفاده کرده و مرتکب گناهان بیشتری شود.
 
امام سجاد(ع) در صلوات بر حضرت رسول(ص) این طور می‌فرماید: “و در راه دعوت به سوی تو با نزدیکان خود دشمنی کرد، و در راه خشنودی تو، با قبیله‌اش جنگ کرد، و برای زنده کردن دین تو از نزدیکان خود دور شد، و نزدیکانش را که تو را انکار کردند از خود دور ساخت، و بیگانگان را که دین تو را پذیرفتند به خود نزدیک گردانید، و برای تو با دورترین مردم دوستی کرد، و با نزدیک‌ترین مردم دشمنی.<ref>. امام سجاد، صحیفه سجادیه(ع)، یاسر عرب، ص۴۸، چاپ اول، گلی، ۱۳۸۰، و کاشف فی الدعاء الیک حامّتَهُ * وحارب فی رضاک أسْرَتَهُ * وقطع فی احیاء دینک رِحَمَهُ * وأقصی الادْنینَ علی جُحودهم * وقَرَّبَ الاقصین علی استجابتهم لک * و والی فیک الابعدین * وعادی فیک الاقربین.</ref>


==فلسفه تأکید اسلام بر صله رحم==
==فلسفه تأکید اسلام بر صله رحم==
کاربر ناشناس