کاربر ناشناس
حسن بن بویه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie (صفحهای جدید حاوی «{{جا:ویرایش}} '''حسن بن بویه'''، ملقب به '''رکن الدوله'''، دومین برادر از سه برادرِ ...» ایجاد کرد) |
imported>Aghaie بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
===گروگان شدن حسن=== | ===گروگان شدن حسن=== | ||
در ۳۲۲ق، علی به همراه برادرانش، یاقوت را از فارس بیرون کرد و فرمان ولایت آنجا را از خلیفه عباسی، الراضی باللّه، گرفت،<ref>رجوع کنید به مسکویه، ج۵، ص۳۷۳ـ۳۷۴، ۳۹۰؛ همدانی، ج۱، ص۸۸.</ref> اما تهدید جدّی مرداویج ــ که از به قدرت رساندن علی پشیمان بودــ او را ناچار به اطاعت از مرداویج کرد و سبب شد که حسن بن بویه را به عنوان گروگان و ضامن صلح به دربار وی در [[اصفهان]] بفرستد.<ref>رجوع کنید به مسکویه، ج۵، ص۴۰۷؛ ابن اثیر ج۸، ص۲۸۶؛ قس همدانی، ج۱، ص۸۹ـ۹۰، ۲۹۳، که شرح واقعه را به تفصیل آورده اما از گروگان بودن حسن سخن نگفته است.</ref> | در ۳۲۲ق، علی به همراه برادرانش، یاقوت را از فارس بیرون کرد و فرمان ولایت آنجا را از خلیفه عباسی، الراضی باللّه، گرفت،<ref>رجوع کنید به مسکویه، ج۵، ص۳۷۳ـ۳۷۴، ۳۹۰؛ همدانی، ج۱، ص۸۸.</ref> اما تهدید جدّی مرداویج ــ که از به قدرت رساندن علی پشیمان بودــ او را ناچار به اطاعت از مرداویج کرد و سبب شد که حسن بن بویه را به عنوان گروگان و ضامن صلح به دربار وی در [[اصفهان]] بفرستد.<ref>رجوع کنید به مسکویه، ج۵، ص۴۰۷؛ ابن اثیر ج۸، ص۲۸۶؛ قس همدانی، ج۱، ص۸۹ـ۹۰، ۲۹۳، که شرح واقعه را به تفصیل آورده اما از گروگان بودن حسن سخن نگفته است.</ref> | ||
==فتح اصفهان و جبال== | |||
با کشته شدن مرداویج، حسن گریخت و به [[فارس]] بازگشت. او با یاری علی، اصفهان را فتح کرد و بلافاصله سرزمینهای غربی منطقه جبال، همچون [[همدان]] و [[قم]] و کرج ابودلف، را نیز به تصرف درآورد،<ref>حمزه اصفهانی، ص۱۵۴؛ مسکویه، همانجا؛ تتوی و همکاران، ج۳، ص۱۷۸۳.</ref> اما حمله وشمگیر بن زیاد، در ۳۲۸ق سبب شد تا حسن بن بویه اصفهان را رها کند و به فارس بگریزد.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۸ـ۱۹؛ همدانی، ج۱، ص۱۱۴.</ref> | |||
در همین هنگام برادر کوچک ترش، احمد (معزّالدوله)، برای استحکام موقعیت خود در برابر ابوعبداللّه بریدی، از حسن یاری خواست و او به حمایت احمد شتافت.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۸ـ۱۹.</ref> حسن پس از رسیدن به [[اهواز]] (خوزستان)، تصمیم به تصرف واسط گرفت، اما واکنش تند الراضی باللّه و امیرالامرا بَجْکم، او را وادار به عقب نشینی کرد. وی بلافاصله، با استفاده از غیبت وشمگیر که درگیر جنگ با سپاه سامانی در گرگان بود، اصفهان و جبال را گرفت. حسن بن بویه ضمن تحریک ابوعلی چغانی (رجوع کنید به چغانیان) بر ضد وشمگیر، برای تصرف ری با وشمگیر به نبرد پرداخت.<ref>ابن اثیر، ج۸، ص۳۶۰ـ۳۶۱، ۳۶۹؛ ابن اسفندیار، ج۱، ص۲۹۶.</ref> | |||
==تصرف ری و طبرستان== | |||
در ۳۲۹ق، جبال به تصرف سپاه سامانی درآمد.<ref>رجوع کنید به مسکویه، ج۶، ص۳۳ـ۳۵.</ref> پس از مرگ امیرنصر در اواخر [[رجب]] ۳۳۱ق، وشمگیر ری را گرفت. حسن بن بویه نیز خود را به نزدیکی او رساند. با پیوستنِ سرانِ سپاهِ وشمگیر به حسن، وشمگیر به طبرستان گریخت و حسن مالک بلامنازع جبال شد.<ref>ابن اسفندیار، ج۱، ص۲۹۸؛ قس ابن اثیر، ج۸، ص۳۸۹، ۳۹۱: سال ?۳۳۰.</ref> حسن بن بویه در تعقیب وشمگیر راهی طبرستان شد و با همراهی اصفهبد شهریار بن قارن و حسن بن فیروزان (پسرعموی ماکانِ کاکی)، بر طبرستان و گرگان تسلط یافت و وشمگیر به خراسان گریخت.<ref>ابن اسفندیار، ج۱، ص۲۹۹.</ref> | |||
حسن نیز، پس از ازدواج با دختر حسن بن فیروزان، حکومت گرگان را به وی سپرد و خواهرزاده خود، علی بن کامه، را به حکومت طبرستان گماشت و به جبال بازگشت. | |||
===از دست دادن طبرستان، گرگان و ری=== | |||
در ۳۳۳ق، وشمگیر با یاری سپاهیان امیر جدید سامانی، نوح بن نصر، گرگان و طبرستان را گرفت.<ref>ابن اسفندیار، ج۱، ص۲۹۹؛ میرخواند، ج۴، ص۴۵.</ref> هم زمان، ابوعلی چغانی نیز به ری تاخت و حسن بن بویه را مجبور به تخلیه ری نمود و بدین ترتیب، بلاد جبال به تصرف سامانیان درآمد.<ref>ابن اثیر، ج۸، ص۴۴۳ـ۴۴۴؛ قس مسکویه، ج۶، ص۱۳۳، که عقب نشینی از ری را تدبیر سیاسی علی بن بویه دانسته است.</ref> | |||
==فتح بغداد== | |||
در ۳۳۴ق، احمدبن بویه و برادرانش [[بغداد]] را فتح کردند و خلیفه عباسی، المستکفی باللّه، به آنان القابی داد و حسن را به رکن الدوله ملقب کرد.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۱۴ـ ۱۱۵؛ همدانی، ج۱، ص۱۴۸.</ref> | |||
==رقیبی به نام وشمگیر== | |||
حسن بن بویه در ۳۳۶ق، با یاری حسن بن فیروزان، مجدداً طبرستان و گرگان را تصرف کرد.<ref>ابن اثیر، ج۸، ص۴۷۵ـ۴۷۶؛ قس مسکویه، ج۶، ص۱۴۵ـ ۱۴۶، که بدون ذکر نام وشمگیر، فقط هزیمت علویان را ثبت کرده است.</ref> اما یک سال بعد، دوباره این مناطق به تصرف وشمگیر در آمد.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۴۹ـ۱۵۰؛ ابن اثیر، ج۸، ص۴۷۷ـ۴۷۸.</ref> | |||
در اواخر ۳۳۷ق، حسن بن بویه طبرستان را پس گرفت، اما خبر درگذشت عمادالدوله در فارس، حسن را ناچار به بازگشت کرد. وی علی بن کامه را به جانشینی خود در ری گماشت و پسر خود، فناخسرو (ملقب به عضدالدوله)، را در فارس به قدرت رساند.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۷۱؛ ابن اسفندیار، ج۱، ص۳۰۰.</ref> با درگذشت عمادالدوله، ریاست خاندان بویه و مقام امیرالامرایی به حسن بن بویه رسید.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۵۲؛ ابن اثیر، ج۸، ص۴۸۳ـ ۴۸۴؛ قس ابن اسفندیار، همانجا، که به نقل از ابواسحاق صابی، احمد را امیرالامرا و حسن را نایب وی در ری دانسته است.</ref> | |||
با رفتن حسن بن بویه به فارس، الثائر فی اللّه علوی و وشمگیر در اواخر ۳۳۸ طبرستان را گرفتند.<ref>ابن اسفندیار، ج۱، ص۳۰۰.</ref> در ۳۳۹ق سپاهیان سامانی، به فرماندهی منصور بن قراتگین، جبال را تصرف کردند و آل بویه را از آن سرزمین راندند. با عزیمت حسن از فارس<ref>قس مسکویه، ج۶، ص۱۵۶، که حسن را در این زمان مقیم طبرستان دانسته است.</ref> و حرکت سپاهیان معزّالدوله از [[کرمانشاه]]، سامانیان مناطق غربی جبال را تخلیه و به اصفهان حمله کردند.<ref>مسکویه، ج۶، ص۱۷۳؛ ابن اثیر، ج۸، ص۴۸۷.</ref> | |||
سلطه سپاه سامانی بر اصفهان، به سبب کمبود آذوقه، طولی نکشید و آنان در [[محرّم]] ۳۳۹ق به [[خراسان]] عقب نشستند .<ref>ابن اثیر، ج۸، ص۴۸۶ـ۴۸۸؛ ابن خلّکان، ج۲، ص۱۱۸.</ref> بدین ترتیب، باردیگر سلطنت حسن بن بویه در جبال استحکام یافت و در ۳۴۱، او با راندن وشمگیر، طبرستان و گرگان را نیز ضمیمه قلمرو خود نمود.<ref>ابن اسفندیار، ج۲، ص۲.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|اندازه=ریز|3}} | {{پانویس|اندازه=ریز|3}} |