کاربر ناشناس
تعقیبات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تعقیبات'''، مجموعه‌ای از اعمال [[مستحب]] است که پس از [[نماز]] انجام می‌گیرد. | '''تعقیبات'''، مجموعه‌ای از اعمال [[مستحب]] است که پس از [[نماز]] انجام می‌گیرد. | ||
نماز به عنوان مهم‌ترین [[فریضه]]ای که در دین [[اسلام]] به آن امر شده مبنایی برای شکل‌گرفتن طیفی از آداب دینی است که قبل از نماز یا پس از آن انجام می‌گیرد، که به آداب دینی پس از نماز، تعقیبات گفته می‌شود. | نماز به عنوان مهم‌ترین [[فریضه]]ای که در دین [[اسلام]] به آن امر شده مبنایی برای شکل‌گرفتن طیفی از آداب دینی است که قبل از نماز یا پس از آن انجام می‌گیرد، که به آداب دینی پس از نماز، تعقیبات گفته می‌شود. | ||
==در لغت و فقه== | ==در لغت و فقه== | ||
تعقیب در لغت، به معنای دنبال کردن؛ از پی چیزی رفتن؛ دنبال امری یا کسی را گرفتن است.<ref>لغت نامه دهخدا؛ فرهنگ لغت عمید؛ فرهنگ فارسی معین.</ref> و در اصطلاح فقهی، مجموعه‌ای از اعمال [[مستحب]] است که پس از [[عبادات]] انجام می‌گیرد. همچنین به معنای اوراد و دعاهایی است که بعد از نماز می‌خوانند.<ref>لغت نامه دهخدا؛ فرهنگ لغت عمید؛ فرهنگ فارسی معین.</ref> | تعقیب در لغت، به معنای دنبال کردن؛ از پی چیزی رفتن؛ دنبال امری یا کسی را گرفتن است.<ref>لغت نامه دهخدا؛ فرهنگ لغت عمید؛ فرهنگ فارسی معین.</ref> و در اصطلاح فقهی، مجموعه‌ای از اعمال [[مستحب]] است که پس از [[عبادات]] انجام می‌گیرد. همچنین به معنای اوراد و دعاهایی است که بعد از نماز می‌خوانند.<ref>لغت نامه دهخدا؛ فرهنگ لغت عمید؛ فرهنگ فارسی معین.</ref> | ||
تعبیر تعقیبات، در اخباری از زبان [[امام صادق(ع)]] به کار رفته است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۲۹.</ref> و در | تعبیر تعقیبات، در اخباری از زبان [[امام صادق(ع)]] به کار رفته است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۲۹.</ref> و در قرن های متمادی همواره رایج بوده است. | ||
==در قرآن == | ==در قرآن == | ||
برخی در تفسیر آیه‌های {{متن قرآن|فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ ﴿۷﴾ وَإِلَیٰ رَبِّک فَارْغَب ﴿۸﴾|سوره=الشرح|آیه=۷-۸}} <ref>انشراح/۸/۹۴-۷.</ref> این دو آیه را ناظر به تعقیبات دانسته‌اند. <ref>نک: طبری، التفسیر، ج۳۰، ص۲۳۷-۲۳۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۹۱؛ ابن قدامه، المغنی، ج۱، ص۲۷۳؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ج۱، ص۳۹۰.</ref> | برخی در تفسیر آیه‌های {{متن قرآن|فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ ﴿۷﴾ وَإِلَیٰ رَبِّک فَارْغَب ﴿۸﴾|سوره=الشرح|آیه=۷-۸}} <ref>انشراح/۸/۹۴-۷.</ref> این دو آیه را ناظر به تعقیبات دانسته‌اند. <ref>نک: طبری، التفسیر، ج۳۰، ص۲۳۷-۲۳۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۹۱؛ ابن قدامه، المغنی، ج۱، ص۲۷۳؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ج۱، ص۳۹۰.</ref> | ||
در حالی که برخی از مفسران مانند [[ابن عباس]]، آیه شریفه {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّیلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾|سوره=ق|آیه=۴۰}}<ref>ق/۵۰/۴۰.</ref> را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگردانده‌اند، شماری از مفسران [[اهل سنت]]، آن را به نمازِ [[نافله]] پس از [[فریضه]] تفسیر کرده‌اند.<ref>نک: طبری، التفسیر، ج۲۶، ص۱۸۲؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۲۳۱.</ref> گفتنی است همین معنای [[نماز تطوع]] پس از نمازِ دیگر، از مهم‌ترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.<ref>نک: ابن قدامه، المغنی، ج۱، ص۴۵۷؛ ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۱۹.</ref> | در حالی که برخی از مفسران مانند [[ابن عباس]]، آیه شریفه {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّیلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾|سوره=ق|آیه=۴۰}}<ref>ق/۵۰/۴۰.</ref> را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگردانده‌اند، شماری از مفسران [[اهل سنت]]، آن را به نمازِ [[نافله]] پس از [[فریضه]] تفسیر کرده‌اند.<ref>نک: طبری، التفسیر، ج۲۶، ص۱۸۲؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۲۳۱.</ref> گفتنی است همین معنای [[نماز تطوع]] پس از نمازِ دیگر، از مهم‌ترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.<ref>نک: ابن قدامه، المغنی، ج۱، ص۴۵۷؛ ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۱۹.</ref> | ||
در برخی از منابع روایی، قرائت برخی سور و آیات، مانند [[معوذات]]، <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۱۵۵ و ۲۰۱؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج۲، ص۸۶.</ref> [[سوره یس]] <ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص۱۱۷.</ref> یا [[آیه الکرسی]] <ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۰۸.</ref> پس از نماز فریضه توصیه شده است. | در برخی از منابع روایی، قرائت برخی سور و آیات، مانند [[معوذات]]، <ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۱۵۵ و ۲۰۱؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج۲، ص۸۶.</ref> [[سوره یس]] <ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص۱۱۷.</ref> یا [[آیه الکرسی]] <ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۰۸.</ref> پس از نماز فریضه توصیه شده است. | ||
==فضیلت== | ==فضیلت== | ||
در فضیلت تعقیبات گفته شده است که اگر مؤمنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نمازِ دیگر فرا رسد، او میهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که میهمانش را گرامی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> | در فضیلت تعقیبات گفته شده است که اگر مؤمنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نمازِ دیگر فرا رسد، او میهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که میهمانش را گرامی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> | ||
==اذکار تعقیبات نماز== | ==اذکار تعقیبات نماز== | ||
گفتن اذکار مکرر پس از نماز، به اشکال گوناگون مطرح شده است، اما مشهورترین و مؤکدترین آنها در تعقیب هر نماز، [[تسبیحات حضرت زهرا (س)]] است، که مشتمل بر ۳۴ تکبیر، ۳۳ الحمد لله و ۳۳ سبحان الله است.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۳-۳۴۲؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ برای ذکر پس از تسبیحات، نک: طوسی، النهایه، ص۸۵.</ref> در عین حال، به طور کلی به اذکار گوناگون، از تمجید و حمد و تسبیح و تهلیل و صلوات بر [[پیامبر(ص)]] امر شده است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> | گفتن اذکار مکرر پس از نماز، به اشکال گوناگون مطرح شده است، اما مشهورترین و مؤکدترین آنها در تعقیب هر نماز، [[تسبیحات حضرت زهرا (س)]] است، که مشتمل بر ۳۴ تکبیر، ۳۳ الحمد لله و ۳۳ سبحان الله است.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۳-۳۴۲؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ برای ذکر پس از تسبیحات، نک: طوسی، النهایه، ص۸۵.</ref> در عین حال، به طور کلی به اذکار گوناگون، از تمجید و حمد و تسبیح و تهلیل و صلوات بر [[پیامبر(ص)]] امر شده است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> | ||
در روایات و کتب فقهی، بر دعا و ذکر پس از نماز تأکید شده است. در این باره، ادعیه مأثوری نیز وارد شده است که از مشهورترین آنها در منابع [[امامیه]]، دعای «لا اله الا الله وحده وحده...» است.<ref> ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ طوسی، النهایه، ص۸۵-۸۴؛ قس: مسلم بن حجاج، صحیح، ج۲، ص۸۸۸؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج۲، ص۱۸۴.</ref> همچنین می‌توان از دعای «اللهم انی اسألک من کلِ خیرٍ احاط بِه علمک...» یاد کرد، که در روایات توصیه شده است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۲۳؛ برای دعاهای دیگر، نک: کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۶-۳۴۳؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۲۵-۳۲۴ و۳۲۸-۳۲۷.</ref> | در روایات و کتب فقهی، بر [[دعا]] و ذکر پس از نماز تأکید شده است. در این باره، ادعیه مأثوری نیز وارد شده است که از مشهورترین آنها در منابع [[امامیه]]، دعای «لا اله الا الله وحده وحده...» است.<ref> ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ طوسی، النهایه، ص۸۵-۸۴؛ قس: مسلم بن حجاج، صحیح، ج۲، ص۸۸۸؛ ابو داوود سجستانی، السنن، ج۲، ص۱۸۴.</ref> همچنین می‌توان از دعای «اللهم انی اسألک من کلِ خیرٍ احاط بِه علمک...» یاد کرد، که در روایات توصیه شده است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۲۳؛ برای دعاهای دیگر، نک: کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۶-۳۴۳؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۲۵-۳۲۴ و۳۲۸-۳۲۷.</ref> | ||
افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی نیز آمده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص-۳۲۷۳۲۶؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص۲۰۰؛ ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۷۱-۱۷۰؛ برای رساله‌ای مستقل در این باره، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۲۱۸. </ref>این در حالی است که بارها گوشزد شده است، که نمازگزار باید هر آنچه را نیاز دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ محقق حلی، المعتبر، ج۲، ص۲۴۸.</ref> | افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی نیز آمده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص-۳۲۷۳۲۶؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ طوسی، مصباح المتهجد، ص۲۰۰؛ ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۷۱-۱۷۰؛ برای رساله‌ای مستقل در این باره، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۲۱۸. </ref>این در حالی است که بارها گوشزد شده است، که نمازگزار باید هر آنچه را نیاز دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند.<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴؛ محقق حلی، المعتبر، ج۲، ص۲۴۸.</ref> | ||
در روایات گفته شده است که دعا پس از نمازِ [[فریضه]]، بر نمازِ [[نافله]] رجحان دارد. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۲؛ علامه حلی، نهایه الاحکام، ج۱، ص۵۱۰.</ref> بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۵-۳۴۳.</ref> برخی منابع فقهی، بر این نکته تأکید دارند که اذکار و [[ادعیه مأثور]]، بر ادعیه غیر مأثور فضیلت دارند. <ref>محقق حلی، المعتبر، ج۲، ص۲۴۸.</ref> | در روایات گفته شده است که دعا پس از نمازِ [[فریضه]]، بر نمازِ [[نافله]] رجحان دارد. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۲؛ علامه حلی، نهایه الاحکام، ج۱، ص۵۱۰.</ref> بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است. <ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۵-۳۴۳.</ref> برخی منابع فقهی، بر این نکته تأکید دارند که اذکار و [[ادعیه مأثور]]، بر ادعیه غیر مأثور فضیلت دارند. <ref>محقق حلی، المعتبر، ج۲، ص۲۴۸.</ref> | ||
==سجده شکر و تعقیبات نماز== | ==سجده شکر و تعقیبات نماز== | ||
از آداب توصیه شده در [[روایات]]، [[سجده شکر]] است، که ذکر مربوط به آن، صد بار شکر یا صد بار درخواست عفو است.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۴؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۴-۳۲۹.</ref> در برخی منابع، سجده شکر از ویژگیهای [[امامیه]] دانسته شده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۱.</ref> | از آداب توصیه شده در [[روایات]]، [[سجده شکر]] است، که ذکر مربوط به آن، صد بار شکر یا صد بار درخواست عفو است.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۴؛ ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۴-۳۲۹.</ref> در برخی منابع، سجده شکر از ویژگیهای [[امامیه]] دانسته شده است. <ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۱.</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۴۳: | ||
==تعفیر و تعقیب نماز== | ==تعفیر و تعقیب نماز== | ||
از جمله آداب عبادی توصیه شده در پایان تعقیبات، [[تعفیر]] است و آن حالتی است که نمازگزار، گونه‌های خود را بر زمین می‌ساید.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۲؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴.</ref> همچنین توصیه شده است که نمازگزار در حال تعفیر، ساعدها و سینه و شکم خود را بر زمین نهد. <ref>یحیی بن سعید حلی، الجامع للشرایع، ص۷۸.</ref> | از جمله آداب عبادی توصیه شده در پایان تعقیبات، [[تعفیر]] است و آن حالتی است که نمازگزار، گونه‌های خود را بر زمین می‌ساید.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۲؛ ابوالصلاح حلبی، الکافی، ص۱۲۴.</ref> همچنین توصیه شده است که نمازگزار در حال تعفیر، ساعدها و سینه و شکم خود را بر زمین نهد. <ref>یحیی بن سعید حلی، الجامع للشرایع، ص۷۸.</ref> | ||
== اعمال پس از نماز جماعت== | == اعمال پس از نماز جماعت== | ||
در باب [[نماز جماعت]]، توصیه شده است که [[امام جماعت]] تا آن‌گاه که متأخرین از [[ماموم|مأمومین]] نماز خود را به پایان برند، تسبیح گوید، اما در مجموع تعقیب را کوتاه سازد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> اما در روایات [[اهل سنت]]، به خصوص از کراهت تعقیب در نمازهای [[ماه رمضان]] و نگرانی از خستگی مردم سخن به میان آمده است.<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref> و‌گاه اطاله قعود (طولانی نشستن) برای امام جماعت، به طور کلی مکروه شمرده شده است. <ref>نک: ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۹۳؛ مرداوی، الانصاف، ج۲، ص۲۹۹.</ref> | در باب [[نماز جماعت]]، توصیه شده است که [[امام جماعت]] تا آن‌گاه که متأخرین از [[ماموم|مأمومین]] نماز خود را به پایان برند، تسبیح گوید، اما در مجموع تعقیب را کوتاه سازد.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۱.</ref> اما در روایات [[اهل سنت]]، به خصوص از کراهت تعقیب در نمازهای [[ماه رمضان]] و نگرانی از خستگی مردم سخن به میان آمده است.<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref> و‌گاه اطاله قعود (طولانی نشستن) برای امام جماعت، به طور کلی مکروه شمرده شده است. <ref>نک: ابن مفلح، المبدع، ج۲، ص۹۳؛ مرداوی، الانصاف، ج۲، ص۲۹۹.</ref> | ||
==در منابع فقهی== | ==در منابع فقهی== | ||
در منابع فقهی،گاه مبحث تعقیبات بسیار کوتاه مطرح شده است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۱، ص۹۰؛ علامه حلی، تبصره المتعلمین، ص۴۹؛ شهید ثانی، الروضه البهیه، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۵.</ref> در حالی که در برخی متون که توجه بیشتری به سنن نماز دارند، مبحث تعقیبات، تفصیلی تمام یافته است.<ref>شهید اول، الالفیه، ص۱۲۹ به بعد؛ قمی، غنائم الایام، ج۳، ص۸۷ به بعد؛ نراقی، مستند الشیعه، ج۵، ص۳۹۲ به بعد؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ج۱، ص۳۹۰ به بعد.</ref> | در منابع فقهی،گاه مبحث تعقیبات بسیار کوتاه مطرح شده است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۱، ص۹۰؛ علامه حلی، تبصره المتعلمین، ص۴۹؛ شهید ثانی، الروضه البهیه، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۵.</ref> در حالی که در برخی متون که توجه بیشتری به سنن نماز دارند، مبحث تعقیبات، تفصیلی تمام یافته است.<ref>شهید اول، الالفیه، ص۱۲۹ به بعد؛ قمی، غنائم الایام، ج۳، ص۸۷ به بعد؛ نراقی، مستند الشیعه، ج۵، ص۳۹۲ به بعد؛ صاحب جواهر، جواهر الکلام، ج۱، ص۳۹۰ به بعد.</ref> | ||
آن اندازه که در منابع [[امامیه]] اذکار و ادعیه به عنوان تعقیبات، دیده می‌شود، در منابع [[اهل سنت]] بسط نداده‌اند. در طیفی از آثار آنان، برخی از ادعیه مأثور و حتی دعای غیر مأثور پس از نماز، [[مستحب]] دانسته شده است. در حالی که در برخی از منابعِ آنان، قعود پس از نماز و ذکر و دعا، به سبب خوف از [[بدعت]] و داخل شدن آن در سنن نماز، ناروا انگاشته و [[مکروه]] شمرده شده است.<ref>نک: ابن تیمیه، کتب و رسائل و فتاوی، ج۲۲، ص۵۱۹-۵۱۸ و ج۲۴، ص۲۲۲؛ ابن مفلح، الفروع، ج۲، ص۱۱۶.</ref> | آن اندازه که در منابع [[امامیه]] اذکار و ادعیه به عنوان تعقیبات، دیده می‌شود، در منابع [[اهل سنت]] بسط نداده‌اند. در طیفی از آثار آنان، برخی از ادعیه مأثور و حتی دعای غیر مأثور پس از نماز، [[مستحب]] دانسته شده است. در حالی که در برخی از منابعِ آنان، قعود پس از نماز و ذکر و دعا، به سبب خوف از [[بدعت]] و داخل شدن آن در سنن نماز، ناروا انگاشته و [[مکروه]] شمرده شده است.<ref>نک: ابن تیمیه، کتب و رسائل و فتاوی، ج۲۲، ص۵۱۹-۵۱۸ و ج۲۴، ص۲۲۲؛ ابن مفلح، الفروع، ج۲، ص۱۱۶.</ref> | ||
==تألیفات== | ==تألیفات== | ||
تعقیبات موضوع برخی تک‌نگاری‌های فقهی نیز بوده است، که از آن جمله است، رساله‌ای با عنوان «التعقیب و التعفیر» از ابوالعباس [[ابن نوح سیرافی]] <ref>نجاشی، الرجال، ص۸۷-۸۶</ref>، رساله‌ای از [[ابن فهد حلی]] با عنوان «الفصول فی دعوات اعقاب الفرائض» <ref>چ سنگی در حاشیه مکارم الاخلاق، ۱۳۴۱ق</ref>، و رساله‌ای از [[محقق کرکی]].<ref>برای متون دیگر در این زمینه به زبان‌های عربی، فارسی، اردو و گجراتی، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۲ و ج۴، ص۲۱۹-۲۱۸ و ج۶، ص۳۹۳ و ج۱۰، ص۳۲ و ج۱۱، ص۴۷ و ج۱۲، ص۹۵- ۹۳ و ج۱۵، ص۶ و ج۲۲، ص۱۷ و ج۲۵، ص۱۱۵-۱۱۴.</ref> | تعقیبات موضوع برخی تک‌نگاری‌های فقهی نیز بوده است، که از آن جمله است، رساله‌ای با عنوان «التعقیب و التعفیر» از ابوالعباس [[ابن نوح سیرافی]] <ref>نجاشی، الرجال، ص۸۷-۸۶</ref>، رساله‌ای از [[ابن فهد حلی]] با عنوان «الفصول فی دعوات اعقاب الفرائض» <ref>چ سنگی در حاشیه مکارم الاخلاق، ۱۳۴۱ق</ref>، و رساله‌ای از [[محقق کرکی]].<ref>برای متون دیگر در این زمینه به زبان‌های عربی، فارسی، اردو و گجراتی، نک: آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۲ و ج۴، ص۲۱۹-۲۱۸ و ج۶، ص۳۹۳ و ج۱۰، ص۳۲ و ج۱۱، ص۴۷ و ج۱۲، ص۹۵- ۹۳ و ج۱۵، ص۶ و ج۲۲، ص۱۷ و ج۲۵، ص۱۱۵-۱۱۴.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
{{col-begin}} | {{col-begin}} | ||
| خط ۸۶: | خط ۱۰۷: | ||
{{col-end}} | {{col-end}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*منبع مقاله: [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3020 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | *منبع مقاله: [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3020 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
[[رده:نماز]] | [[رده:نماز]] | ||
[[رده:تعقیبات نماز]] | [[رده:تعقیبات نماز]] | ||