پرش به محتوا

رباب دختر امرؤ القیس: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Maytham
imported>Hasaninasab
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''رُباب بِنت إمرؤالقَیس بن عدی'''، همسر [[امام حسین]](ع) و مادر [[سکینه بنت حسین|سکینه]] و [[علی اصغر|علی اصغر]] (عبد الله رضیع) است. او را زنی عالم و اهل فصاحت و بلاغت معرفی کرده‌اند. رباب در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و همراه اسیران به [[شام]] رفت. وفات وی را نیز پس از واقعه عاشورا و از شدت غصه و اندوه ذکر کرده‌اند.
'''رَباب بِنت إمرؤالقَیس بن عدی'''، همسر [[امام حسین]](ع) و مادر [[سکینه بنت حسین|سکینه]] و [[علی اصغر|علی اصغر]] (عبد الله رضیع) است. او را زنی عالم و اهل فصاحت و بلاغت معرفی کرده‌اند. رباب در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و همراه اسیران به [[شام]] رفت. وفات وی را نیز پس از واقعه عاشورا و از شدت غصه و اندوه ذکر کرده‌اند.


== نسب ==
== نسب ==
رباب دختر امرؤالقیس بن عدی، است. پدرش از اعراب شام و نصرانی بود و در خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] مسلمان شد. از مادر رباب هم با نام هند الهنود دختر ربیع بن مسعود بن مصاد بن حصن بن کعب یاد شده است.<ref>اعیان الشیعة، ج۶، ص۴۴۹.</ref>
رباب دختر امرؤالقیس بن عدی، است. پدرش از اعراب [[شام]] و [[نصرانی]] بود و در خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] مسلمان شد. از مادر رباب هم با نام هند الهنود دختر ربیع بن مسعود بن مصاد بن حصن بن کعب یاد شده است.<ref>اعیان الشیعة، ج۶، ص۴۴۹.</ref>


== ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی ==
== ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی ==
خط ۹: خط ۹:
== ازدواج با حسین بن علی(ع) ==
== ازدواج با حسین بن علی(ع) ==
نقل شده است که امرؤالقیس سه فرزند خود را از فرط علاقه و ارادت به حضرت علی(ع) به عقد ازدواج [[امیرالمؤمنین]](ع) و [[امام حسن]](ع) و [[امام حسین]](ع) درآورد.{{سخ}}
نقل شده است که امرؤالقیس سه فرزند خود را از فرط علاقه و ارادت به حضرت علی(ع) به عقد ازدواج [[امیرالمؤمنین]](ع) و [[امام حسن]](ع) و [[امام حسین]](ع) درآورد.{{سخ}}
[[شیخ مفید]] در ذکر اولاد امام حسین(ع)، رباب را جزو همسران امام می‌شمارد.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref> ماجرای ازدواج او با امام حسین(ع) بدین صورت نقل شده است که امرؤالقیس در زمان عمر، به مسجد آمد و اسلام آورد. وقتی از مسجد به سمت منزل خود بیرون رفت، امام علی(ع) هم به‌ همراه [[حسنین]](ع) از مسجد بیرون آمده، به‌او فرمود: من علی بن ابی‌ طالب پسر عموی پیامبر(ص) هستم و این دو، فرزندان من هستند. ما میخواهیم با تو پیوند خویشاوندی برقرار کنیم. او هم دخترانش «محیاه» را به حضرت علی(ع)، «سلمی» («زینب» طبق نقل بلاذری)را به امام حسن(ع) و «رباب» را به امام حسین(ع) تزویج نمود.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۶۹، ص۱۱۹.</ref>{{سخ}}
[[شیخ مفید]] در ذکر اولاد امام حسین(ع)، رباب را جزو همسران امام می‌شمارد.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref> ماجرای ازدواج او با امام حسین(ع) بدین صورت نقل شده است که امرؤالقیس در زمان عمر، به مسجد آمد و اسلام آورد. وقتی از مسجد به سمت منزل خود بیرون رفت، امام علی(ع) هم به‌ همراه [[حسنین]](ع) از مسجد بیرون آمده، به‌او فرمود: من علی بن ابی‌ طالب پسر عموی پیامبر(ص) هستم و این دو، فرزندان من هستند. ما می‌خواهیم با تو پیوند خویشاوندی برقرار کنیم. او هم دخترانش «محیاه» را به حضرت علی(ع)، «سلمی» («زینب» طبق نقل بلاذری)را به امام حسن(ع) و «رباب» را به امام حسین(ع) تزویج نمود.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۶۹، ص۱۱۹.</ref>{{سخ}}
ظاهراً تنها راوی این حادثه شخصی به نام عوف است که نام پدر وی در [[انساب الاشراف]]، «حارثه» و در [[تاریخ مدینه دمشق]] و [[الاغانی|اغانی]]<ref>ابوالفرج الاصفهانی، اغانی، ج۱۶، ص۳۶۱.</ref> «خارجه» ذکر شده است. چنانکه در انساب الاشراف آمده است امام علی(ع) از «محیاة» صاحب فرزندی به نام «ام یعلی» شد و امام حسن(ع) از «زینب» بچه‌دار نشد و رباب برای امام حسین دارای دختری به نام سکینه آورد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵.</ref>{{سخ}}
ظاهراً تنها راوی این حادثه شخصی به نام عوف است که نام پدر وی در [[انساب الاشراف]]، «حارثه» و در [[تاریخ مدینه دمشق]] و [[الاغانی|اغانی]]<ref>ابوالفرج الاصفهانی، اغانی، ج۱۶، ص۳۶۱.</ref> «خارجه» ذکر شده است. چنانکه در انساب الاشراف آمده است امام علی(ع) از «محیاة» صاحب فرزندی به نام «ام یعلی» شد و امام حسن(ع) از «زینب» بچه‌دار نشد و رباب برای امام حسین دارای دختری به نام سکینه آورد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵.</ref>{{سخ}}
با توجه به اینکه راوی این داستان صرفاً یک نفر است و از سوی دیگر در میان فرزندان امام علی(ع) طبق فهرست [[شیخ مفید]]، کسی به نام ام یعلی یافت نمی‌شود، لذا پذیرفتن داستان خواستگاری و ازدواج سه‌گانه بدین طریق دشوار می‌نماید و حداقل برانگیزاننده پرسش‌هایی است که روایت در مورد آنها ساکت است.
با توجه به اینکه راوی این داستان صرفاً یک نفر است و از سوی دیگر در میان فرزندان امام علی(ع) طبق فهرست [[شیخ مفید]]، کسی به نام ام یعلی یافت نمی‌شود، لذا پذیرفتن داستان خواستگاری و ازدواج سه‌گانه بدین طریق دشوار می‌نماید و حداقل برانگیزاننده پرسش‌هایی است که روایت در مورد آنها ساکت است.
=== علاقه امام حسین(ع) به رباب ===
امام حسین(ع) رباب را بسیار دوست می‌داشت<ref>البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۲۸.</ref> و درباره وی شعر هم می‌سرود. در شعری که به امام حسین منسوب است، امام (ع) بیان می‌دارد خانه‌ای که در آن رباب و سکینه باشد، دوست دارم.<ref>اعیان‌الشیعة، ج۶، ص۴۴۹.</ref> اشعار دیگری نیز درباره رباب به امام حسین(ع) منسوب است.<ref>برای نمونه ر.ک به تاج العروس، ج۲، ص۱۰. انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۶.</ref>


== فرزندان ==
== فرزندان ==
رباب دو فرزند از امام حسین(ع) داشت، یکی [[سکینه بنت حسین|سکینه]] و دیگری [[عبدالله بن الحسین|عبداللّه]]. عبداللّه(علی اصغر)در روز [[عاشورا]] در حالی که کودکی بیش نبود، در آغوش پدرش به [[شهادت]] رسید.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref>
رباب دو فرزند از امام حسین(ع) داشت، یکی [[سکینه بنت حسین|سکینه]] و دیگری [[عبدالله بن الحسین|عبداللّه]]. عبداللّه(علی اصغر)در روز [[عاشورا]] در حالی که کودکی بیش نبود، در آغوش پدرش به [[شهادت]] رسید.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref>
== علاقه امام حسین(ع) به رباب ==
بنا بر نقل مورخان، امام حسین(ع) رباب را بسیار دوست می‌داشت<ref>البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۲۸.</ref> و درباره وی شعر هم می‌سرود.
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|لَعَمْرُک اِنِّنی لَاُحِبُّ دارا|تَحُلُّ بها سکینةُ و الربابُ}}
{{ب|اُحبِّهما وَ اَبْدُلُ جُلَّ حالی|وَ لَیسَ لِلاَئمی فیها عِتابُ}}{{پایان شعر}}
«به جان تو سوگند! من خانه‌ای را دوست دارم که سکینه و رباب در آن باشند.
آن‌ها را دوست دارم و تمامی دارایی‌ام را در راه آنان می‌بخشم و عتاب و سرزنشی در این دوست داشتن بر من نیست.»<ref>اعیان‌الشیعة، ج۶، ص۴۴۹.</ref>
شعر دیگری نیز درباره رباب به امام حسین(ع) منسوب است:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|اُحبُّ لِحُبِّهَآ زيدا جمیعاً|وَ نَتلةَ کُلَّها و بَنی الرَّبابِ}}
{{ب|وَ اخوالاً لَهَا مِن آلِ لأمٍ|اُحِبُّهُم وَ طُرَّ بَنی جنابِ}}{{پایان شعر}}
«من به خاطر دوستی او قوم نتل و تمام «خاندان رباب» را دوست دارم.
و همچنین دایی‌های او را که از خاندان لأم هستند و همه [خاندان] بنی جناب را نیز دوست دارم.»<ref>تاج العروس، ج۲، ص۱۰. انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۶.</ref>


== حضور در کربلا ==
== حضور در کربلا ==
خط ۶۲: خط ۴۶:


== پس از واقعه کربلا ==
== پس از واقعه کربلا ==
بنا بر برخی نقل‌ها رباب یک سال نزد قبر حسین(ع) در کربلا ماند و سپس به [[مدینه]] باز گشت. اما [[شهید قاضی طباطبایی]] قائل است که رباب، عزا را در مدینه برپا کرده است نه در کربلا و می‌گوید: افزون بر این که [[امام سجاد(ع)]] مانع میشد، همسر امام حسین(ع) خود نیز تا یک سال در بیابان کربلا تنها نمی‌ماند و این مطلب را از شخصیت او بعید دانسته است. وی همچنین می‌گوید: هیچ‌کس به طور قطع نگفته که بانوی معظمه، «رباب»، تمام یک سال را در کنار قبر مطهر مانده است، ابن اثیر هم برای این قول، قائلی ذکر نکرده است؛ پس خبر اول که بر ماندن یک سال در کنار قبر مطهر و اقامه عزا دلالت دارد که پس از آن از دنیا رفته است؛ گرفتار ضعف می‌گردد.<ref> تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا علیه‌السلام، ص۱۹۸ - ۲۰۰.</ref>
بنا بر برخی نقل‌ها رباب یک سال نزد قبر حسین(ع) در کربلا ماند و سپس به [[مدینه]] باز گشت. اما [[شهید قاضی طباطبایی]] قائل است که رباب، عزا را در مدینه برپا کرده است نه در کربلا و می‌گوید: افزون بر این که [[امام سجاد(ع)]] مانع می‌شد، همسر امام حسین(ع) خود نیز تا یک سال در بیابان کربلا تنها نمی‌ماند و این مطلب را از شخصیت او بعید دانسته است. وی همچنین می‌گوید: هیچ‌کس به طور قطع نگفته که بانوی معظمه، «رباب»، تمام یک سال را در کنار قبر مطهر مانده است، ابن اثیر هم برای این قول، قائلی ذکر نکرده است؛ پس خبر اول که بر ماندن یک سال در کنار قبر مطهر و اقامه عزا دلالت دارد که پس از آن از دنیا رفته است؛ گرفتار ضعف می‌گردد.<ref> تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا علیه‌السلام، ص۱۹۸ - ۲۰۰.</ref>


[[ابن کثیر]] شعری را نیز از زبان او آورده است:
[[ابن کثیر]] شعری را نیز از زبان او آورده است:
خط ۷۲: خط ۵۶:
وی همچنین در [[مدینه]]، خواستگارانی از اشراف و بزرگان [[قریش]] را ردّ کرد و حاضر نشد با کسی [[ازدواج]] کند. او می‌گفت: من پس از پیامبر(ص) پدر شوهری نمی‌خواهم.<ref>الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۸۸.</ref>
وی همچنین در [[مدینه]]، خواستگارانی از اشراف و بزرگان [[قریش]] را ردّ کرد و حاضر نشد با کسی [[ازدواج]] کند. او می‌گفت: من پس از پیامبر(ص) پدر شوهری نمی‌خواهم.<ref>الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۸۸.</ref>


روایتی را مصقلة الطحان از [[امام صادق]](ع) نقل کرده است که شنیدم امام صادق(ع) فرمود: چون حسین(ع) کشته شد، همسر کلابیه آن حضرت برایش سوگواری به پا کرد و خود گریست و زنان و خدمتگذاران او هم گریستند تا اشک چشمانش خشک شد و تمام گشت. آن هنگام یکی از کنیزانش را دید که می‌گرید و اشک چشمش جاری است، او را طلبید و گفت: چرا در میان ما تنها اشک تو جاری است؟! او گفت: من شربت سویق میآشامم. او هم دستور داد سویق تهیه کنند و از آن نوشیدند. بعد اظهار داشت میخواهم با این عمل برای گریستن بر حسین(ع) نیرو پیدا کنم.<ref>کافی، ج۱، ص۴۶۶.</ref>
روایتی را مصقلة الطحان از [[امام صادق]](ع) نقل کرده است که شنیدم امام صادق(ع) فرمود: چون حسین(ع) کشته شد، همسر کلابیه آن حضرت برایش سوگواری به پا کرد و خود گریست و زنان و خدمتگذاران او هم گریستند تا اشک چشمانش خشک شد و تمام گشت. آن هنگام یکی از کنیزانش را دید که می‌گرید و اشک چشمش جاری است، او را طلبید و گفت: چرا در میان ما تنها اشک تو جاری است؟! او گفت: من شربت سویق می‌آشامم. او هم دستور داد سویق تهیه کنند و از آن نوشیدند. بعد اظهار داشت می‌خواهم با این عمل برای گریستن بر حسین(ع) نیرو پیدا کنم.<ref>کافی، ج۱، ص۴۶۶.</ref>


== وفات ==
== وفات ==
کاربر ناشناس