غزوه بنی‌نضیر: تفاوت میان نسخه‌ها

| یادداشت  = [[سوره حشر]] (آیات 1ـ17) درباره غزوة بنی‌نضیر و اخراج این قبیله است.

'''غزوه بنی نضیر'''، نام یکی از غزوات [[پیامبر اکرم]] با یهودیان [[مدینه]] است. این غزوه، دومین جنگ پیامبر(ص) با یهودیان مدینه است که در [[ربیع‌الاول]] سال چهارم هجرت اتفاق افتاد.<ref>واقدی، محمد بن عمر؛ کتاب المغازی، ج1، ص363.</ref> بنی‌نضیر به همراه بنی‌قینقاع و [[بنی‌قریظه]]، قبایل یهودی ساکن [[مدینه]] از هم پیمانان [[پیامبر(ص)]] به شمار می‌رفتند که هر سه پیمان‌شکن شدند. این جنگ به پیروزی مسلمین و بیرون راندن بنی نضیر از مدینه انجامید.

قبیله بنی نضیر پیش از ظهور اسلام در [[مدینه|یثرب]] ([[مدینه]]) ساکن شدند. درباره منشأ آنان روایات متفاوت است. یعقوبی آنها را طایفه‌ای از قبیله جُذام می‌داند که یهودی شدند و در کوه نضیر اقامت گزیدند و از آن پس به نام این کوه خوانده شدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص49.</ref> روایت دیگر آنان را از نسل [[هارون]] بن عمران دانسته که پس از وفات [[موسی (ع)]] و پیش از مهاجرت قبایل عرب اوس و خزرج بدانجا که به سبب سیل عَرِم صورت گرفت، در آن ناحیه ساکن شده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص 343ـ344؛ ابن اثیر، ج1، ص410.</ref> بر پایه گزارش‌هایی از این دست، به دنبال جنگ رومیان با یهود (70 میلادی) بنی‌نضیر نیز مانند دیگر قبایل یهود به [[حجاز]] گریختند و در بُطْحان از نواحی مدینه ساکن شدند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص344؛ یاقوت حموی، ج5، ص290.</ref> ابن سعد منزلگاه آنان را ناحیه الغَرْس ذکر کرده است.<ref>ابن سعد، ج2، ص57.</ref> بنی‌نضیر و سایر یهودیان ساکن [[مدینه]] ثروت فراوانی گرد آوردند. پس اوس و خزرج برای غلبه بر یهودیان از غسانیان کمک خواستند. غسانیان با سپاهی به حجاز آمدند و بسیاری از یهودیان را کشتند و از آن پس اوس و خزرج بر یهودیان مسلط شدند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص344ـ 345.</ref> بعدها بنی‌نضیر، در نزاع‌های اوس و خزرج جانب اوس را می‌گرفتند.<ref> حلبی، ج2، ص264.</ref>

نزدیک به ظهور اسلام و پیش از جنگ اُحد قبیله بنی‌نضیر ظاهراً با [[ابوسفیان]] ارتباط داشتند.<ref>د. اسلام، چاپ دوم، ذیل «نضیر، بنو».</ref> پس از هجرت پیامبر به [[مدینه]]، بنی‌نضیر در شمار دیگر یهودیان با مسلمانان، پیمان مصالحه بستند و عهد کردند که در صورت حمله دشمنان به [[مدینه]] در کنار مسلمانان به دفاع بپردازند و از تأمین مالی و جانی کفار [[قریش]] و برقراری روابط تجاری با آنان خودداری کنند.<ref>ابن هشام، ج2، ص 148ـ150.</ref> اما از آنجا که بنی‌نضیر پیمان خود را زیر پا گذاشتند، در ربیع‌الاول چهارم هجری،<ref>ابن سعد، همانجا؛ ذهبی، ص243.</ref> غزوه بنی‌نضیر به وقوع پیوست.

در این سال، [[عمرو بن امیه]] که از [[بئر مَعونَه]] باز می‌گشت دو تن از افراد قبیله بنی‌عامر را، که از پیامبر امان داشتند، کشت. [[عامربن طُفَیل]] از پیامبر دیه طلب کرد<ref>ابن هشام، ج3، ص199؛ حلبی، ج2، ص263.</ref> و پیامبر (ص) برای پرداخت دیه از بنی‌نضیر که هم‌پیمان بنی‌عامر بودند کمک خواست.<ref>ابن سعد، همانجا؛ طبری، ج2، ص551؛ واقدی، ج1، ص364.</ref> بنی‌نضیر کمک به پیامبر را پذیرفتند، اما در توطئه‌ای برای قتل ایشان، عمرو بن جِحاش را مأمور کردند که آن حضرت را در پای دیوار قلعه با سنگی از پای درآورد.<ref>ابن هشام، ج3، ص 199ـ200.</ref> [[پیامبر اکرم]] از طریق [[وحی]] از نیرنگ آنان آگاه شد و به ایشان ده روز مهلت داد تا با اموال منقول خود، جز اسلحه، از مدینه خارج شوند و سالانه برای برداشت محصول خرما بازگردند.<ref>واقدی، ج1، ص369.</ref>

عبدالله بن اُبَی، رئیس منافقان [[مدینه]]، بنی نضیر را از اطاعت پیامبر بازداشت و وعده داد که همراه با بنی قُرَیظَه از آنان دفاع کند.<ref>واقدی، ج1، ص368؛ طبری، ج2، ص553.</ref>

[[پرونده:قلعه های بنی نضیر.jpg|بندانگشتی|300px|بقایایی از قلعه های بنی نضیر در مدینه]]

پیامبر، [[عبداللّه بن مَکتوم]] را در مدینه جانشین خود قرار داد و با لشکری به فرماندهی [[علی (ع)]] <ref>واقدی، ج1، ص371؛ ابن هشام، همانجا.</ref> پانزده روز<ref>طبری؛ ابن سعد، همانجاها</ref> یا شش شب<ref>ابن هشام، ج3، ص200.</ref> بنی‌نضیر را در محاصره گرفت. در دوره محاصره، عَزْوَک یهودی به پیامبر سوءقصد کرد که به دست علی (ع) کشته شد.<ref>واقدی، ج 1، ص371.</ref> سپس پیامبر فرمان داد تا درختان خرمای بنی‌نضیر در بُوَیْرَه را قطع کنند.<ref>یاقوت حموی، همانجا؛ ابن کثیر، ج4، ص77؛ بکری، ج1، ص285.</ref>

سرانجام یهودیان تسلیم شدند و پذیرفتند که تنها با یک بار شتر از اموالشان، بجز اسلحه و نقره و طلا، از مدینه خارج شوند.<ref>یعقوبی، ج2، ص48ـ49؛ حلبی، ج2،  266؛ واقدی، ج1، ص372.</ref> بعضی از آنان از جمله حُیَیّبن اَخطب که دخترش صفیه پس از فتح [[خیبر]] در سال هفتم هجری به همسری [[پیامبر (ص)]] درآمد و ابی الحقیق (همسر اول صفیه)، به خیبر رفتند و برخی به [[شام]] مهاجرت کردند.<ref>حلبی، ج2، ص84، 207؛ ابن کثیر، ج4، ص75ـ76، 196ـ 198؛ ابن اثیر، ج2، ص122.</ref>

از آنجا که جنگی در نگرفته بود اموال برجای مانده در حکم غنیمت نبود و تصرّف در آن به اختیار پیامبر بود.<ref>حشر: 6ـ 8.</ref> از این‌رو [[پیامبر اکرم]] با توافق [[انصار]] آن را میان مهاجران تقسیم کرد تا وظیفه حمایت از [[مهاجران]] توسط انصار پایان پذیرد.<ref>ابن هشام، ج3، ص 201ـ202؛ ابن اثیر، ج2، ص119؛ حلبی، ج2، ص85؛ حسنی، ص439.</ref>