غزوه بنی‌نضیر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''غزوه بنی نضیر'''، نام یکی از غزوات [[پیامبر اکرم]] با یهودیان [[مدینه]] است. این غزوه، دومین جنگ پیامبر(ص) با یهودیان مدینه است که در [[ربیع‌الاول]] سال چهارم هجرت اتفاق افتاد.<ref>واقدی، محمد بن عمر؛ کتاب المغازی، ج1، ص363.</ref> بنی‌نضیر به همراه بنی‌قینقاع و [[بنی‌قریظه]]، قبایل یهودی ساکن [[مدینه]] از هم پیمانان [[پیامبر(ص)]] به شمار می‌رفتند که هر سه پیمان‌شکن شدند. این جنگ به پیروزی مسلمین و بیرون راندن بنی نضیر از مدینه انجامید.

==تاریخچه حضور بنی نضیر در مدینه==

قبیله بنی نضیر پیش از ظهور اسلام در [[مدینه|یثرب]] ([[مدینه]]) ساکن شدند. درباره منشأ آنان روایات متفاوت است. یعقوبی آنها را طایفه‌ای از قبیله جُذام می‌داند که یهودی شدند و در کوه نضیر اقامت گزیدند و از آن پس به نام این کوه خوانده شدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص49.</ref> روایت دیگر آنان را از نسل [[هارون]] بن عمران دانسته که پس از وفات [[موسی (ع)]] و پیش از مهاجرت قبایل عرب اوس و خزرج بدانجا که به سبب سیل عَرِم صورت گرفت، در آن ناحیه ساکن شده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص 343ـ344؛ ابن اثیر، ج1، ص410.</ref> بر پایه گزارش‌هایی از این دست، به دنبال جنگ رومیان با یهود (70 میلادی) بنی‌نضیر نیز مانند دیگر قبایل یهود به [[حجاز]] گریختند و در بُطْحان از نواحی مدینه ساکن شدند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص344؛ یاقوت حموی، ج5، ص290.</ref> ابن سعد منزلگاه آنان را ناحیه الغَرْس ذکر کرده است.<ref>ابن سعد، ج2، ص57.</ref>  بنی‌نضیر و سایر یهودیان ساکن [[مدینه]] ثروت فراوانی گرد آوردند. پس اوس و خزرج برای غلبه بر یهودیان از غسانیان کمک خواستند. غسانیان با سپاهی به حجاز آمدند و بسیاری از یهودیان را کشتند و از آن پس اوس و خزرج بر یهودیان مسلط شدند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص344ـ 345.</ref> بعدها بنی‌نضیر، در نزاع‌های اوس و خزرج جانب اوس را می‌گرفتند.<ref> حلبی، ج2، ص264.</ref>

==پیمان شکنی بنی نضیر==

نزدیک به ظهور اسلام و پیش از جنگ اُحد قبیله بنی‌نضیر ظاهراً با [[ابوسفیان]] ارتباط داشتند.<ref>د. اسلام، چاپ دوم، ذیل «نضیر، بنو».</ref> پس از هجرت پیامبر به [[مدینه]]، بنی‌نضیر در شمار دیگر یهودیان با مسلمانان، پیمان مصالحه بستند و عهد کردند که در صورت حمله دشمنان به [[مدینه]] در کنار مسلمانان به دفاع بپردازند و از تأمین مالی و جانی کفار [[قریش]] و برقراری روابط تجاری با آنان خودداری کنند.<ref>ابن هشام، ج2، ص 148ـ150.</ref>  اما از آنجا که بنی‌نضیر پیمان خود را زیر پا گذاشتند، در ربیع‌الاول چهارم هجری،<ref>ابن سعد، همانجا؛ ذهبی، ص243.</ref> غزوه بنی‌نضیر به وقوع پیوست.

==فعالیتهای منافقان==

عبدالله بن اُبَی، رئیس منافقان [[مدینه]]، بنی نضیر را از اطاعت پیامبر بازداشت و وعده داد که همراه با بنی قُرَیظَه از آنان دفاع کند.<ref>واقدی، ج1، ص368؛ طبری، ج2، ص553.</ref>

==شروع جنگ==

[[پرونده:قلعه های بنی نضیر.jpg|بندانگشتی|300px|بقایایی از قلعه های بنی نضیر در مدینه]]

پیامبر، [[عبداللّه بن مَکتوم]] را در مدینه جانشین خود قرار داد و با لشکری به فرماندهی [[علی (ع)]] <ref>واقدی، ج1، ص371؛ ابن هشام، همانجا.</ref> پانزده روز<ref>طبری؛ ابن سعد، همانجاها</ref> یا شش شب<ref>ابن هشام، ج3، ص200.</ref> بنی‌نضیر را در محاصره گرفت. در دوره محاصره، عَزْوَک یهودی به پیامبر سوءقصد کرد که به دست علی (ع) کشته شد.<ref>واقدی، ج 1، ص371.</ref> سپس پیامبر فرمان داد تا درختان خرمای بنی‌نضیر در بُوَیْرَه را قطع کنند.<ref>یاقوت حموی، همانجا؛ ابن کثیر، ج4، ص77؛ بکری، ج1، ص285.</ref>

==سرنوشت جنگ==

سرانجام یهودیان تسلیم شدند و پذیرفتند که تنها با یک بار شتر از اموالشان، بجز اسلحه و نقره و طلا، از مدینه خارج شوند.<ref>یعقوبی، ج2، ص48ـ49؛ حلبی، ج2،  266؛ واقدی، ج1، ص372.</ref> بعضی از آنان از جمله حُیَیّبن اَخطب که دخترش صفیه پس از فتح [[خیبر]] در سال هفتم هجری به همسری [[پیامبر (ص)]] درآمد و ابی الحقیق (همسر اول صفیه)، به خیبر رفتند و برخی به [[شام]] مهاجرت کردند.<ref>حلبی، ج2، ص84، 207؛ ابن کثیر، ج4، ص75ـ76، 196ـ 198؛ ابن اثیر، ج2، ص122.</ref>

==تقسیم غنائم==

از آنجا که جنگی در نگرفته بود اموال برجای مانده در حکم غنیمت نبود و تصرّف در آن به اختیار پیامبر بود.<ref>حشر: 6ـ 8.</ref> از این‌رو [[پیامبر اکرم]] با توافق [[انصار]] آن را میان مهاجران تقسیم کرد تا وظیفه حمایت از [[مهاجران]] توسط انصار پایان پذیرد.<ref>ابن هشام، ج3، ص 201ـ202؛ ابن اثیر، ج2، ص119؛ حلبی، ج2، ص85؛ حسنی، ص439.</ref>