پرش به محتوا

مسجد امام (اصفهان): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
imported>Mgolpayegani
imported>Mgolpayegani
خط ۷۷: خط ۷۷:


== اهداف بنا ==
== اهداف بنا ==
عظمت‌ و شكوه‌ مسجد و طرز قرار گرفتن‌ آن‌ در ضلع‌ جنوبى‌ ميدان‌،
عظمت‌ و شكوه‌ مسجد و طرز قرار گرفتن‌ آن‌ در ضلع‌ جنوبی‌ میدان‌،
گنبدخانه مسجد امام‌ اصفهان‌
گنبدخانه مسجد امام‌ اصفهان‌
حاكى‌ از اهميت‌ فوق‌العاده آن‌ است‌. از تحقيقات‌ رابرت‌ مك‌چزنى‌ برمى‌آيد كه‌ طرح‌ريزي‌ قيصريه‌، ميدان‌ نقش‌ جهان‌ و مغازه‌هاي‌ اطراف‌ آن‌ بدين‌ هدف‌ بوده‌ است‌ كه‌ محور بازرگانى‌ شهر را - كه‌ در بهار 1006ق‌/1598م‌ رسماً به‌ پايتختى‌ برگزيده‌ شده‌ بود - از محله ميدان‌ كهنه‌ و بازار قديم‌ به‌ مركز جديد منتقل‌ كنند و در نهايت‌ پايه‌هاي‌ اقتصادي‌ عمده اصفهان‌ (و كلاً ايران‌ صفوی) را در انحصار دستگاه‌ حكومتى‌ و شاه‌ عباس‌ درآورند.<ref>ص‌ ، 119</ref>
حاكی‌ از اهمیت‌ فوق‌العاده آن‌ است‌. از تحقیقات‌ رابرت‌ مك‌چزنی‌ برمی‌آید كه‌ طرح‌ریزی‌ قیصریه‌، میدان‌ نقش‌ جهان‌ و مغازه‌های‌ اطراف‌ آن‌ بدین‌ هدف‌ بوده‌ است‌ كه‌ محور بازرگانی‌ شهر را - كه‌ در بهار ۱۰۰۶ق‌/۱۵۹۸م‌ رسماً به‌ پایتختی‌ برگزیده‌ شده‌ بود - از محله میدان‌ كهنه‌ و بازار قدیم‌ به‌ مركز جدید منتقل‌ كنند و در نهایت‌ پایه‌های‌ اقتصادی‌ عمده اصفهان‌ (و كلاً ایران‌ صفوی) را در انحصار دستگاه‌ حكومتی‌ و شاه‌ عباس‌ درآورند.<ref>ص‌ ، ۱۱۹</ref>


براي‌ رقابت‌ با ميدان‌ كهنه‌ كه‌ مركزيت‌ آن‌ اساساً مديون‌ مسجد جامع‌ اصفهان‌ بود و قدمت‌ آن‌ حداقل‌ به‌ زمان‌ سلجوقيان‌ مى‌رسيد، احداث‌ مسجديی عظيم‌ براي‌ جلب‌ جماعت‌ به‌ ميدان‌ نقش‌ جهان‌ ضروري‌ مى‌نمود و با ساختن‌ مسجد جامعى‌ در جبهه جنوبى‌ ميدان‌ طبعاً عبور و مرور مردم‌ ازدياد مى‌يافت‌.
برای‌ رقابت‌ با میدان‌ كهنه‌ كه‌ مركزیت‌ آن‌ اساساً مدیون‌ مسجد جامع‌ اصفهان‌ بود و قدمت‌ آن‌ حداقل‌ به‌ زمان‌ سلجوقیان‌ می‌رسید، احداث‌ مسجدیی عظیم‌ برای‌ جلب‌ جماعت‌ به‌ میدان‌ نقش‌ جهان‌ ضروری‌ می‌نمود و با ساختن‌ مسجد جامعی‌ در جبهه جنوبی‌ میدان‌ طبعاً عبور و مرور مردم‌ ازدیاد می‌یافت‌.


=== خرید خانه های مسکونی و پیرزنی که خانه اش را نمی فروخت! ===
=== خرید خانه های مسکونی و پیرزنی که خانه اش را نمی فروخت! ===
در آغاز برنامه‌ريزي‌ بنای مسجد، محوطه موردنياز، چنانكه‌ در مآخذ مشهود است‌، خانه‌هاي‌ مسكونى‌ بوده‌،<ref>محمد منجم‌ یزدی‌، تاریخ‌ عباسی‌، ج۱، ص۴۱۱-۴۱۲</ref><ref>ژان‌ شاردن‌، سفرنامه‌، ج۱، ص۶۸، بخش‌ اصفهان‌</ref><ref>عالم‌آرای‌عباسی‌، اسکندربیک‌منشی‌، به‌کوشش‌ایرج‌ افشار، ج۲، ص۸۳۱</ref> و تلاش‌ براي‌ خريد زمينهای اين‌ بخش‌ از شهر طبق‌ موازين‌ شرعى‌، نشانه‌اي‌ از كوشش‌ براي‌ ايجاد جامعى‌ نو در كنار ميدان‌ جديد شهر است‌.
در آغاز برنامه‌ریزی‌ بنای مسجد، محوطه موردنیاز، چنانكه‌ در مآخذ مشهود است‌، خانه‌های‌ مسكونی‌ بوده‌،<ref>محمد منجم‌ یزدی‌، تاریخ‌ عباسی‌، ج۱، ص۴۱۱-۴۱۲</ref><ref>ژان‌ شاردن‌، سفرنامه‌، ج۱، ص۶۸، بخش‌ اصفهان‌</ref><ref>عالم‌آرای‌عباسی‌، اسکندربیک‌منشی‌، به‌کوشش‌ایرج‌ افشار، ج۲، ص۸۳۱</ref> و تلاش‌ برای‌ خرید زمینهای این‌ بخش‌ از شهر طبق‌ موازین‌ شرعی‌، نشانه‌ای‌ از كوشش‌ برای‌ ایجاد جامعی‌ نو در كنار میدان‌ جدید شهر است‌.


به‌ گزارش‌ منجم‌ در روز جمعه‌ 15 صفر 1020 [[شاه عباس]] براي‌ آنكه‌ به‌ هنگام‌ آغاز ساختمان‌ مسجد وسايل‌ كار آماده‌ باشد، 2 هزار تومان‌ براي‌ تهيه مصالح‌ بنا و دستمزد استادكاران‌ از بنا و سنگ‌ تراش‌ و سنگ‌بر پرداخت‌،<ref> منجم‌ یزدی‌، تاریخ‌ عباسی‌، ج۱، ص‌۴۱۱</ref> اما مشكل‌ خريد خانه پيرزنى‌ كه‌ در ميان‌ زمين‌ مسجد واقع‌ شده‌ بود و وي‌ در امتناع‌ از فروختن‌ آن‌ مجدّ بود، كار آغاز بنا را به‌ تأخير انداخت‌. استاد بديع‌ الزمان‌ تونى‌ كه‌ به‌خدمت‌ اشرف‌ به‌ امر معماري‌ مشغول‌ بود، حقيقت‌ طرح‌ مسجد و خانه پيرزن‌ را به‌ عرض‌ رسانيد و شاه‌ عباس‌ او را مأمور جلب‌ رضاي‌ پيرزن‌ كرد و وي‌ نيز از عهده اين‌ كار برآمد.<ref>همو، 412</ref>
به‌ گزارش‌ منجم‌ در روز جمعه‌ ۱۵ صفر ۱۰۲۰ [[شاه عباس]] برای‌ آنكه‌ به‌ هنگام‌ آغاز ساختمان‌ مسجد وسایل‌ كار آماده‌ باشد، ۲ هزار تومان‌ برای‌ تهیه مصالح‌ بنا و دستمزد استادكاران‌ از بنا و سنگ‌ تراش‌ و سنگ‌بر پرداخت‌،<ref> منجم‌ یزدی‌، تاریخ‌ عباسی‌، ج۱، ص‌۴۱۱</ref> اما مشكل‌ خرید خانه پیرزنی‌ كه‌ در میان‌ زمین‌ مسجد واقع‌ شده‌ بود و وی‌ در امتناع‌ از فروختن‌ آن‌ مجدّ بود، كار آغاز بنا را به‌ تأخیر انداخت‌. استاد بدیع‌ الزمان‌ تونی‌ كه‌ به‌خدمت‌ اشرف‌ به‌ امر معماری‌ مشغول‌ بود، حقیقت‌ طرح‌ مسجد و خانه پیرزن‌ را به‌ عرض‌ رسانید و شاه‌ عباس‌ او را مأمور جلب‌ رضای‌ پیرزن‌ كرد و وی‌ نیز از عهده این‌ كار برآمد.<ref>همو، ۴۱۲</ref>


مك‌چزنى‌ برپايه همين‌ گزارش‌ گمان‌ دارد كه‌ طرح‌ (پلان‌) مسجد به‌ دست‌ بديع‌الزمان‌ تهيه‌ شده‌ است‌ و اگر نام‌ او را در مآخذ دورة شاه‌ عباس‌ يا در كتيبه‌هاي‌ مسجد نمى‌يابيم‌، شايد به‌ سبب‌ از دست‌ رفتن‌ موقعيت‌ مطلوب‌ او در تشكيلات‌ اداري‌ شاه‌ عباس‌ پس‌ از اتمام‌ بناي‌ مسجد بوده‌ است‌.<ref>ص‌ 123 </ref>
مك‌چزنی‌ برپایه همین‌ گزارش‌ گمان‌ دارد كه‌ طرح‌ (پلان‌) مسجد به‌ دست‌ بدیع‌الزمان‌ تهیه‌ شده‌ است‌ و اگر نام‌ او را در مآخذ دورة شاه‌ عباس‌ یا در كتیبه‌های‌ مسجد نمی‌یابیم‌، شاید به‌ سبب‌ از دست‌ رفتن‌ موقعیت‌ مطلوب‌ او در تشكیلات‌ اداری‌ شاه‌ عباس‌ پس‌ از اتمام‌ بنای‌ مسجد بوده‌ است‌.<ref>ص‌ ۱۲۳ </ref>


== شروع ساخت مسجد ==
== شروع ساخت مسجد ==
کاربر ناشناس