منطقه بدر: تفاوت میان نسخه‌ها

منطقه بدر، آبادی‌ای بر سر راه [[مدینه]] به [[مکه]] بوده و چاه‌های آب آن مشهور بوده و همچنین به دلیل برخورداری از منابع آب و سرسبزی، تفرجگاه اعراب به شمار می‌آمد. بدر، گونه‌ای بازار بوده که اعراب به طور موسمی برای داد و ستد کالا در آنجا گرد می‌آمده‌اند.<ref>واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج ۱، ص ۴۴.</ref>

این منطقه در ۱۳۰ کیلومتری جنوب غربی [[مدینه]]، در دشتی به طول نه و عرض هفت کیلومتر (یا طول هشت و عرض چهار کیلومتر) در بخش سفلای وادی صفراء (منابع جدید، آن را جزو وادی فَرْعه می‌دانند)، به ارتفاع ۱۸۷ متر از سطح دریا واقع است. جز قسمت جنوب غربی بدر که زمین آن نرم و سست است و به صورت نخلستانی سرسبز درآمده، دیگر قسمت‌های آن ریگ‌زار است و اطراف آن را تپه‌های پرشیب و تَلماسه محصور کرده است. دو دهانه این دشت (شمال غربی و جنوب شرقی) به نسبت نزدیکی و دوری به [[مدینه]]، به اقتباس از [[قرآن]]،<ref>انفال، آیه ۴۲.</ref> «العُدوَة الدّنیا» و «العُدوة القُصوی» نام دارند.<ref>بکری، ج ۱، ص ۲۳۱ـ۲۳۲.</ref> میان این دو دهانه، در جنوب غربی دشت، کوهی بلند به نام «جبل اسفل» وجود دارد که از آنجا می‌توان دریا را به خوبی دید.

بدر در محل پیوستن راه مدینه به راه کاروان‌رو مکه به [[شام]] قرار داشته و به سبب وجود آب، استراحتگاه کاروان‌ها بوده است. پیش از اسلام، هر سال از اول تا هشتم [[ذیقعده]]، در آنجا بازاری برپا می‌شده که برنامه‌های تفریحی و مراسم عبادی (در برابر بت‌ها) در آن اجرا می‌شده است.<ref>جوادعلی، ج ۷، ص ۳۷۱، ۳۷۶ـ۳۷۷.</ref>

در آغاز [[اسلام]]، قبیله بنی‌ضَمره در این نقطه می‌زیسته‌ و بنی‌غفار یکی از طایفه‌های آن قبیله بوده‌اند.<ref>بکری، ج ۱، ص ۲۳۱</ref> و [[ابوذر غفاری|ابوذر غِفاری]] که در سال‌های نخستین بعثت مأمور ارشاد بنی‌غفار شد، از این طایفه بوده است.

درباره منشأ نامگذاری این محل در منابع اختلاف است؛ بنابر یک نظر، بدر نام شخصی است که چاه‌های این محل به او منسوب بوده‌اند. نَسَب و طایفه این شخص به چند صورت گزارش شده است.<ref>جوادعلی، ج ۷، ص ۳۲۳، ۳۵۵، ۳۷۶؛ ابن حزم، ص ۱۱ـ۱۲.</ref> نظر دیگر این است که بدر نام شخص نیست و چاه‌های بدر، بی‌آنکه ملک فرد معینی باشد، تأمین‌کننده آب بنوغِفار بوده است.<ref>یاقوت حموی، ج ۱، ص ۵۲۴؛ بکری، ج ۱، ص ۲۳۱.</ref>

وقوع غزوه بدر کبری و به خاکسپاری شهدای آن غزوه در این دشت، وضع ویژه‌ای بدان بخشید و آنجا را به زیارتگاه تبدیل کرد.<ref>ابن بطوطه، ج ۱، ص ۱۳۲.</ref> دواتی در بازدیدِ خود از این محل سردابه‌ای مشاهده کرده که مدفن شهدای نخستین غزوه [[حضرت محمد (ص)]] بوده است. به مرور زمان، بدر، روستا و سپس شهر کوچکی شد که ساکنان آن را در ۱۳۴۹ش از دو هزار تا ده هزار تن گزارش کرده‌اند.<ref>فرهنگ جغرافیایی عربستان، ذیل «بدر».</ref>

بدر شهری است کوچک در ۱۵۳ کیلومتری جنوب غربی [[مدینه منوره|مدینه‌]] و ۳۴۳ کیلومتری شمال [[مکه]] که قبایلی از [[حجاز]] در آن اقامت دارند و جمعیت آن به بیش از ۱۵ هزار نفر می‌رسد.<ref>یمانی‌، محمدعبده‌، بدرالکبری‌، ص۲۵، ۳۳-۳۵، ۳۹-۴۵.</ref> این شهر تا پیش از آنکه بزرگراه هجرت ساخته شود، راه عبور مکه به مدینه و بالعکس بود؛ اما پس از ساخته شدن بزرگراه هجرت، محل عبور مسافران نیست.<ref>جعفریان، ص۳۹۳.</ref>

{{پانویس}}

*ابن بطوطه، سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه محمدعلی موحّد، تهران، ۱۳۶۱ش.

*ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره.

*بکری، عبداللّه بن عبدالعزیز، معجم ما استعجم من اسماءالبلاد والمواضع، چاپ مصطفی سقّا، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

*جعفریان، رسول، آثار اسلامی مكه و مدینه، ۱جلد، نشر مشعر - تهران، چاپ: هشتم، ۱۳۸۶ ش.

*جواد علی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت ۱۹۷۶-۱۹۷۸.

*حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶-۱۸۷۳، چاپ افست تهران، ۱۹۶۵.