پرش به محتوا

آل ابی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۷۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲ سپتامبر ۲۰۱۷
ویرایش؛ منبع یابی؛ اصلاح پاورقی و منابع
imported>M.r.seifi
(اصلاح پاورقی و منابع)
imported>M.r.seifi
(ویرایش؛ منبع یابی؛ اصلاح پاورقی و منابع)
خط ۳: خط ۳:
==مفهوم شناسی==
==مفهوم شناسی==
{{اصلی|ابوطالب}}
{{اصلی|ابوطالب}}
آل ابی طالب به خاندان ابوطالب بن عبدالمطلب گفته می‌شود. در کتاب‌های رجال و تاریخ و انساب از این خاندان با عناوین گوناگونی یاد شده است: بنی ابی طالب، طالبیین و بنی هاشم طالبی در مقابل بنی هاشم [[عباسیان|عباسی]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۱، ص۹۴؛ طوسی، الفهرست، ۱۳۵۱ش، ص۱۹۱-۱۹۲؛ نخجوانی، تجارب السف، ۱۳۵۷ش  ص۱۰۸؛ بغدادی، سبائک الذهب، ۱۴۰۶ق، ص۳۱۵، ۳۲۳، ۳۲۴.</ref> این خاندان مکی الاصل بوده، اما بعدها افرادی از آن در [[مدینه]]، [[سوریه]]، [[لبنان]]، [[عراق]]، [[مصر]] و [[ایران]] و دیگر جاها ساکن شده‌اند.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۲-۳۵.</ref>
آل ابی طالب به خاندان ابوطالب بن عبدالمطلب گفته می‌شود. در کتاب‌های رجال و تاریخ و انساب از این خاندان با عناوین گوناگونی یاد شده است: بنی ابی طالب، طالبیین و بنی هاشم طالبی در مقابل بنی هاشم [[عباسیان|عباسی]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۱، ص۹۴؛ طوسی، الفهرست، ۱۳۵۱ش، ص۱۹۱-۱۹۲؛ نخجوانی، تجارب السف، ۱۳۵۷ش، ص۱۰۸؛ بغدادی، سبائک الذهب، ۱۴۰۶ق، ص۳۱۵، ۳۲۳، ۳۲۴.</ref> این خاندان مکی الاصل بوده، اما بعدها افرادی از آن در [[مدینه]]، [[سوریه]]، [[لبنان]]، [[عراق]]، [[مصر]] و [[ایران]] و دیگر جاها ساکن شده‌اند.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۲-۳۵.</ref>


==نامداران این خاندان==
==نامداران این خاندان==
ابوطالب چهار پسر داشت. پسران او به ترتیب سن [[طالب بن‌ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]،‌ [[جعفر بن‌ابی طالب|جعفر]] و [[علی(ع)]] بودند. برای او دو دختر نیز ذکر کرده‌اند: [[فاخته بنت ابی طالب|ام هانی]] (فاخِته) و [[جمانه بنت ابی طالب|جُمانَه]].<ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، ص۱۵۸-۱۶۷. </ref> در برخی منابع برای او دختر دیگری به نام رَیطَه (أسماء) نیز ذکر شده است. همه فرزندان او از [[فاطمه بنت اسد]] بوده است. گفته شده وی فرزند دیگری به نام «طلیق» از همسری به اسم «علّه» داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج ۱، ص۱۲۱ و ۱۲۲.</ref>
ابوطالب چهار پسر داشت. پسران او به ترتیب سن [[طالب بن‌ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]،‌ [[جعفر بن‌ابی طالب|جعفر]] و [[علی(ع)]] بودند. برای او دو دختر نیز ذکر کرده‌اند: [[فاخته بنت ابی طالب|ام هانی]] (فاخِته) و [[جمانه بنت ابی طالب|جُمانَه]].<ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، ص۱۵۸-۱۶۷.</ref> در برخی منابع برای او دختر دیگری به نام رَیطَه (أسماء) نیز ذکر شده است. همه فرزندان او از [[فاطمه بنت اسد]] بوده است. گفته شده وی فرزند دیگری به نام «طلیق» از همسری به اسم «علّه» داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج ۱، ص۱۲۱، ۱۲۲.</ref>
فرزندان ابوطالب و برخی از نامداران این خاندان بدین شرحند:
فرزندان ابوطالب و برخی از نامداران این خاندان بدین شرحند:
===طالب بن ابی طالب===
===طالب بن ابی طالب===
{{اصلی|طالب بن ابی طالب}}
{{اصلی|طالب بن ابی طالب}}
[[طالب بن ابی طالب]]، او که درگذشته حدود سال دوم قمری است، بزرگترین فرزند [[ابوطالب]] است که از زندگی وی آگهی دقیقی در دست نیست. تنها خبری که از او در تاریخ و رجال و انساب آمده، شرکت وی در [[جنگ بدر]] است که مشرکان او را با اکراه به این جنگ بردند و او پس از شکست خوردن [[قریش]] ناپدید شد، زیرا در میان کشته شدگان و اسیران نبود و به [[مکه]] نیز بازنگشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۱، ص۱۲۱.</ref> برخی گفته‌اند که از جنگ منصرف شد و با همراهان خود به مکه بازگشت و اندکی پس از آن درگذشت<ref>ابن هشام، السیرة‌النبویة، ج۲، ص۲۷۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۴۲.</ref> و بعضی نقل کرده‌اند که به [[یمن]] یا به [[شام]] رفت و در میان راه درگذشت. و نیز گفته‌اند که در دریا غرق شد.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۰.</ref> او فرزندی نداشت و از او نسلی باقی نماند.<ref>ابن کلبی، جمهرة‌النسب، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۲۸؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۲۰.</ref>
[[طالب بن ابی طالب]]، او که درگذشته حدود سال دوم قمری است، بزرگترین فرزند [[ابوطالب]] است که از زندگی وی آگهی دقیقی در دست نیست. تنها خبری که از او در تاریخ و رجال و انساب آمده، شرکت وی در [[جنگ بدر]] است که مشرکان او را با اکراه به این جنگ بردند و او پس از شکست خوردن [[قریش]] ناپدید شد، زیرا در میان کشته شدگان و اسیران نبود و به [[مکه]] نیز بازنگشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۱، ص۱۲۱.</ref> برخی گفته‌اند که از جنگ منصرف شد و با همراهان خود به مکه بازگشت و اندکی پس از آن درگذشت<ref>ابن هشام، السیرة‌النبویة، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۲۷۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۴۲.</ref> و بعضی نقل کرده‌اند که به [[یمن]] یا به [[شام]] رفت و در میان راه درگذشت. و نیز گفته‌اند که در دریا غرق شد.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۰.</ref> او فرزندی نداشت و از او نسلی باقی نماند.<ref>ابن کلبی، جمهرة‌النسب، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۲۸؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۲۰.</ref>


=== عَقیل بن ابی طالب===
=== عَقیل بن ابی طالب===
خط ۲۰: خط ۲۰:
از مسلم بن عقیل نیز دو فرزند به نام‌های [[محمد بن مسلم بن عقیل|محمد]] و [[عبدالله بن مسلم بن عقیل|عبدالله]] در [[کربلا]] [[شهید]] شدند.<ref>زبیری، نسب قریش، ۱۹۵۱م، ص۸۴.</ref>
از مسلم بن عقیل نیز دو فرزند به نام‌های [[محمد بن مسلم بن عقیل|محمد]] و [[عبدالله بن مسلم بن عقیل|عبدالله]] در [[کربلا]] [[شهید]] شدند.<ref>زبیری، نسب قریش، ۱۹۵۱م، ص۸۴.</ref>


نسل [[عقیل بن ابی طالب|عقیل]] تنها از طریق محمد ادامه یافت. چنانکه بنی مرقوع در [[طبرستان]]، بنی همام و بنی غلق در [[نصیبین|نُصَیبین]]، فرزندان ابن قرشیه در [[مصر]]، بنی عقیل در [[یمن]] و [[قم]] و [[اصفهان]] و فسا و [[کوفه]] و بنی اوقص در کرمان و طبرستان و [[خراسان]] از بازماندگان او بودند.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ۳۲-۳۵.</ref>
نسل [[عقیل بن ابی طالب|عقیل]] تنها از طریق محمد ادامه یافت. چنانکه بنی مرقوع در [[طبرستان]]، بنی همام و بنی غلق در [[نصیبین|نُصَیبین]]، فرزندان ابن قرشیه در [[مصر]]، بنی عقیل در [[یمن]] و [[قم]] و [[اصفهان]] و فسا و [[کوفه]] و بنی اوقص در کرمان و طبرستان و [[خراسان]] از بازماندگان او بودند.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۲-۳۵.</ref>


===جعفربن ابی طالب===
===جعفربن ابی طالب===
خط ۲۶: خط ۲۶:
ابوعبدالله [[جعفر بن ابی طالب|جعفربن ابی طالب]] (د ۸ق/۶۲۹م) مشهور به ذوالجناحین و ذوالهجرتین و جعفر طیار. ۱۰ سال از [[امام علی]](ع) بزرگ‌تر و ۱۰ سال از [[عقیل بن ابی طالب|عقیل]] کوچک‌تر بود.
ابوعبدالله [[جعفر بن ابی طالب|جعفربن ابی طالب]] (د ۸ق/۶۲۹م) مشهور به ذوالجناحین و ذوالهجرتین و جعفر طیار. ۱۰ سال از [[امام علی]](ع) بزرگ‌تر و ۱۰ سال از [[عقیل بن ابی طالب|عقیل]] کوچک‌تر بود.


او سی و دومین نفری است که با همسرش [[اسماء بنت عمیس|اسماء دختر عُمیس]] مسلمان شد و ریاست مسلمانان مهاجر به [[حبشه]] را به عهده گرفت و روز [[فتح خبیر]] به [[مدینه]] بازگشت. وی نخستین و به قولی دومین فرمانده سپاه اسلام در [[جنگ موته]] بود و در همان جنگ به [[شهادت]] رسید.<ref>ابن کلبی، جمهرة‌النسب، ۱۴۰۳ق،، ص۱۲۹-۱۳۰؛ ابن هشام، السیرة‌النبویة، ج۱، ص۲۷۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۱، ص۱۲۱؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۲۰۵.</ref>
او سی و دومین نفری است که با همسرش [[اسماء بنت عمیس|اسماء دختر عُمیس]] مسلمان شد و ریاست مسلمانان مهاجر به [[حبشه]] را به عهده گرفت و روز [[فتح خبیر]] به [[مدینه]] بازگشت. وی نخستین و به قولی دومین فرمانده سپاه اسلام در [[جنگ موته]] بود و در همان جنگ به [[شهادت]] رسید.<ref>ابن کلبی، جمهرة‌النسب، ۱۴۰۳ق،، ص۱۲۹-۱۳۰؛ ابن هشام، السیرة‌النبویة،دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۷۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۱، ص۱۲۱؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۲۰۵.</ref>


از [[جعفر بن ابی طالب]] ۸ فرزند پسر باقی ماند: عبدالله، عون، محمداکبر، محمداصغر، حمید، حسین، عبدالله اصغر و عبدالله اکبر. محمداکبر در [[جنگ صفین]] با عموی خود [[علی بن ابی طالب]](ع) بود و به شهادت رسید. [[عون بن جعفر بن ابیطالب|عون]] و محمد اصغر در [[کربلا]] شهید شدند.
از [[جعفر بن ابی طالب]] ۸ فرزند پسر باقی ماند: عبدالله، عون، محمداکبر، محمداصغر، حمید، حسین، عبدالله اصغر و عبدالله اکبر. محمداکبر در [[جنگ صفین]] با عموی خود [[علی بن ابی طالب]](ع) بود و به شهادت رسید. [[عون بن جعفر بن ابیطالب|عون]] و محمد اصغر در [[کربلا]] شهید شدند.
خط ۳۶: خط ۳۶:
=== علی بن ابی طالب ===
=== علی بن ابی طالب ===
{{اصلی|امام علی(ع)}}
{{اصلی|امام علی(ع)}}
علی بن ابی طالب (۲۳ قبل از [[هجرت]] - ۴۰[[قمری|ق.]]) ، امام اول [[شیعیان]]، [[صحابه|صحابی]]، راوی، پسرعمو و داماد [[پیامبر اکرم (ص)]]، کاتب وحی و چهارمین [[خلافت|خلیفه]] از [[خلفای راشدین]] نزد [[اهل سنت]] است. به گفته مورخین [[شیعه]] و بسیاری از علمای اهل سنت، در [[کعبه]] زاده شد. او نخستین کسی بود که به پیامبر (ص) ایمان آورد. از نظر شیعه، وی به فرمان خدا و تصریح پیامبر (ص) جانشین بلافصل [[رسول خدا (ص)]] است.<ref>سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> آیاتی از [[قرآن کریم]] بر [[عصمت]] وی دلالت دارد.<ref>سوره احزاب، آیه۳۳.</ref> بنابر منابع شیعه و برخی منابع اهل سنت، حدود ۳۰۰ [[آیه]] در قرآن کریم در فضیلت او نازل شده است.<ref>اربلی، کشف الغمة، ص۹۳؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص ۱۸۹.</ref> وی همسر [[حضرت فاطمه]] (س) و پدر و جد ۱۱ [[امامان شیعه|امام شیعه]] است. هنگامی که قریش قصد کشتن پیامبر (ص) را داشتند، او در بستر پیامبر خوابید تا دشمنان گمراه شوند و بدین طریق پیامبر (ص) مخفیانه [[هجرت به مدینه|هجرت]] کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۱۹، ص۵۹.</ref> پیامبر (ص) [[عقد اخوت]] خود را با وی بست.<ref>حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۴.</ref> در همه [[غزوات]] پیامبر (ص) -جز [[جنگ تبوک]] که به فرمان پیامبر (ص) در [[مدینه]] ماند- شرکت داشت و پرافتخارترین فرمانده اسلام بود. آثار مکتوب بسیاری به زبان‌های مختلف درباره امام علی (ع) نوشته شده است.
علی بن ابی طالب (۲۳ قبل از [[هجرت]] - ۴۰[[قمری|ق.]]) ، امام اول [[شیعیان]]، [[صحابه|صحابی]]، راوی، پسرعمو و داماد [[پیامبر اکرم (ص)]]، کاتب وحی و چهارمین [[خلافت|خلیفه]] از [[خلفای راشدین]] نزد [[اهل سنت]] است. به گفته مورخین [[شیعه]] و بسیاری از علمای اهل سنت، در [[کعبه]] زاده شد. او نخستین کسی بود که به پیامبر (ص) ایمان آورد. از نظر شیعه، وی به فرمان خدا و تصریح پیامبر (ص) جانشین بلافصل [[رسول خدا (ص)]] است.<ref>سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> آیاتی از [[قرآن کریم]] بر [[عصمت]] وی دلالت دارد.<ref>سوره احزاب، آیه۳۳.</ref> ابن عباس گزارش کرده است که سیصد آیه قرآن کریم در فضیلت او نازل شده است.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۱۹.</ref> وی همسر [[حضرت فاطمه]] (س) و پدر و جد ۱۱ [[امامان شیعه|امام شیعه]] است. هنگامی که قریش قصد کشتن پیامبر (ص) را داشتند، او در بستر پیامبر خوابید تا دشمنان گمراه شوند و بدین طریق پیامبر (ص) مخفیانه [[هجرت به مدینه|هجرت]] کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۵۹.</ref> پیامبر (ص) [[عقد اخوت]] خود را با وی بست.<ref>حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۴.</ref> در همه [[غزوات]] پیامبر (ص) -جز [[جنگ تبوک]] که به فرمان پیامبر (ص) در [[مدینه]] ماند- شرکت داشت و پرافتخارترین فرمانده اسلام بود. آثار مکتوب بسیاری به زبان‌های مختلف درباره امام علی (ع) نوشته شده است.


پس از درگذشت پیامبر (ص) گروهی در [[سقیفه بنی ساعده|سقیفه]]، با [[ابوبکر]] به عنوان [[خلیفه]] [[بیعت]] کردند و امام علی (ع) ۲۵ سال از [[خلافت]] دور ماند. آن حضرت پس از خلافت [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عثمان]]، به اصرار مسلمانان خلافت و حکومت را پذیرفت.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۸</ref> او در دوره کوتاه حکومتش با سه جنگ سنگین داخلی مواجه شد و سرانجام در [[محراب]] [[مسجد کوفه]] در حال [[نماز]] به دست یکی از [[خوارج]] به شهادت رسید و مخفیانه در [[نجف]] به خاک سپرده شد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref>
پس از درگذشت پیامبر (ص) گروهی در [[سقیفه بنی ساعده|سقیفه]]، با [[ابوبکر]] به عنوان [[خلیفه]] [[بیعت]] کردند و امام علی (ع) ۲۵ سال از [[خلافت]] دور ماند. آن حضرت پس از خلافت [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عثمان]]، به اصرار مسلمانان خلافت و حکومت را پذیرفت.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۸</ref> او در دوره کوتاه حکومتش با سه جنگ سنگین داخلی مواجه شد و سرانجام در [[محراب]] [[مسجد کوفه]] در حال [[نماز]] به دست یکی از [[خوارج]] به شهادت رسید و مخفیانه در [[نجف]] به خاک سپرده شد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref>
خط ۵۹: خط ۵۹:
* ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، مصر، دارالکتب، ۱۹۶۰م.
* ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، مصر، دارالکتب، ۱۹۶۰م.
* ابن کلبی، هشام بن محمد، جمهرة النسب، به کوشش عبدالستاراحمد فرّاج، کویت، مطبعه حکومه الکویت، ۱۴۰۳ق.
* ابن کلبی، هشام بن محمد، جمهرة النسب، به کوشش عبدالستاراحمد فرّاج، کویت، مطبعه حکومه الکویت، ۱۴۰۳ق.
* ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش سقا ابیاری شلبی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
* ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش سقا ابیاری شلبی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی تا.
* اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، قم، انتشارات الشریف الرضی، ۱۴۲۱ق.
* بغدادی، سویدی، محمد امین، سبائک الذهب فی معرفه العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۶ق.
* بغدادی، سویدی، محمد امین، سبائک الذهب فی معرفه العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۶ق.
* بلاذری، احمدبن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۳۹۴ق.
* بلاذری، احمدبن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۳۹۴ق.
* خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۷ق.
* زبیری، مصعب بن عبدالله، نسب قریش، به کوشش لوی پروونسال، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۱م.
* زبیری، مصعب بن عبدالله، نسب قریش، به کوشش لوی پروونسال، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۱م.
* طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱ش.
* طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱ش.
* مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* نخجوانی، هندوشاه، تجارب السف، به کوشش عباس اقبال، تهران، طهوری، ۱۳۵۷ش.
* نخجوانی، هندوشاه، تجارب السف، به کوشش عباس اقبال، تهران، طهوری، ۱۳۵۷ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
کاربر ناشناس