اولوا العزم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اولو العزم''' به معنی صاحبان عزم. به چند تن از [[پیامبر|پیامبران]] الهی، اولوالعزم می‌گویند. برای کلمه عزم معانی متعددی از جمله تصمیم، اراده و عهد ذکر کرده‌اند. تعبیر اولوالعزم یک بار در [[قرآن کریم]] در [[سوره احقاف]] به کار رفته است: «فَاصْبِرْ کما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُل» : پس همان گونه که [[پیامبر|پیامبران]] اولوالعزم صبر کردند، صبر کن (احقاف: ۳۵).

در اینکه اولوالعزم چه کسانی هستند و آیا دارای [[رسالت]] جهانی هستند یا رسالت ایشان محدود است، دیدگاه‌های مختلفی ارائه شده است. نظر مشهور این است منظور از این اصطلاح پنج پیامبر صاحب [[شریعت]]، حضرات [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[عیسی]] و [[محمد]] علیهم السلام هستند.

«اولو» به معنای صاحبان و «عزم» در لغت به معنای ارادۀ محکم و استوار می‌باشد. [[راغب]] در [[مفردات]] می‌گوید: عزم به معنای تصمیم گرفتن بر انجام کاری است.<ref> مفردات راغب، واژه عزم.</ref> در نگارش رایج فارسی دو الف موجود در «اولوا العزم» را یکبار می‌نویسند.<ref> فرهنگ املایی خط فارسی، ص۷۹</ref>

برخی عزم را به معنای صبر دانسته‌اند و پیامبران اولوالعزم را به پیامبران دارای صبر و تحمل در مقابل سختی‌ها و مشکلات تبلیغ احکام الهی تفسیر نموده‌اند، چرا که در آیۀ اولوالعزم از میان صفات، صفت صبر به عنوان یک صفت برجسته برای پیامبران اولوالعزم مطرح شده است.<ref>تفسیر عاملی، ج۷، ص۵۳۳ ; تفسیر آیات الاحکام، ص۶۸۰ ; تفسیر مراغی، ج ۲۱، ص۱۳۲ ; التحریر والتنور، ج۲۶، ص۵۷). </ref>

بنابراین که عزم به معنای عهد و میثاق باشد<ref> تفسیر القرآن العظیم، ج۶، ص۳۴۲ و کنزالدقائق، ج۸، ص۳۶۰</ref> منظور از اولوالعزم پیامبرانی هستند که خداوند از آنها بر [[عبودیت]] و اطاعت تامه خویش<ref>بحارالانوار، ج۱۱، ص۳۵ و تفسیر القرآن الکریم، ج۶، ص۳۴۲</ref> یا بر [[ولایت]] [[حضرت محمد|پیامبر خاتم]] و [[اهل بیت]] ایشان<ref>بحارالانوار، ج۱۱، ص۳۵ ; المیزان، ج۲، ص۲۱۳ ; تفسیر الصافی، ج۳، ص۳۴۲، تفسیر قمی، ج۲، ص۶۶ و کنزالدقائق، ج۸، ص۳۶۰</ref> پیمان گرفته است.

به عنوان نمونه در روایتی از [[امام رضا]] علیه‌السلام سؤال شد که چرا بعضی انبیا اولوالعزم شدند حضرت فرمود: زیرا [[نوح]] همراه با کتاب و [[شریعت]] مبعوث شد و هر کس بعد از ایشان آمد طبق کتاب و شریعت و روش او عمل کرد تا این که ابراهیم با کتاب و [[صحف|صُحُف]] جدید آمد و هر پیامبری بعد از ایشان آمد طبق شریعت حضرت [[ابراهیم]] عمل کرد، سپس جناب [[موسی]] آمد و [[تورات]] را که کتاب جدیدی بود آورد و بعد از آن هم [[مسیح]] با [[انجیل]] که شریعت جدیدی بود آمد و تا زمان [[پیامبر اسلام]] همه طبق شریعت حضرت عیسی عمل می‌کردند، پیامبر اسلام با قرآن و شریعت جدیدی آمد که حرام و حلال آن تا روز قیامت به همان صورت باقی خواهد ماند.<ref> البرهان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۵۱ ; الصافی، ج۵، ص۱۹ ; کنزالدقائق، ج۱۲، ص۲۰۶ ; تفسیر البرهان، ج۴، ص۸۰ و عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۷۸). </ref>

برخی انبیای الهی اگر چه دارای کتاب آسمانی بودند ولی کتابشان کتاب [[احکام]] و [[شریعت]] مستقل و جدیدی نبود، چنان که [[آدم|حضرت آدم]]، [[شیث]]، [[ادریس]] و [[داود]](ع) هم دارای کتاب بودند ولی اولوالعزم نبودند.<ref> المیزان، ج ۲، ص۱۴۲؛ ترجمه المیزان، ج ۲، ص۲۱۳.</ref>

در مورد تعداد و مصادیق پیامبران اولوالعزم بین مفسرین اختلافاتی وجود دارد:

گروهی از مفسران‌ اعتقاد دارند که‌ واژۀ «مِن» در آیه «اولوالعزمِ‌ مِنَ‌ الرُّسل» بیانی‌ است‌ (یعنی مقصود از عبارت قبل از خود را واضح می‌کند) و صبر و پایداری‌ و مورد آزمایش‌ الهی‌ قرار گرفتن‌، ویژگی تمامی‌ رسولان الهی است.<ref> تنویر...، ۴۲۶؛ شیخ‌ طوسی‌، ج۹،ص۲۸۷؛ زمخشری‌، ج۴،ص۳۱۳؛ فخرالدین‌، ج۲۷،ص۳۵</ref> البته در اینجا لازم است به تفاوت بین [[رسول]] و [[نبی]] دقت شود. ‌

برخی اولوالعزم را هجده رسولی دانسته‌اند که نامشان در آیات ۸۲ تا ۹۰ [[سوره انعام]] آمده است، خداوند بعد از نام این انبیا فرموده است: «فَبِهُداهُمُ اقتَدِه»: پس به هدایت آنان اقتدا کن. و برخی بر اساس بعضی روایات، انبیای اولوالعزم را ۹ نفر دانسته و برخی دیگر آنها را ۶ یا ۷ نفر معرفی کرده‌اند.<ref>المیزان، ج۱۸، ص۳۳۳ ; روح المعانی، ج۲۶، ص۳۴و ۳۵</ref>

[[علامه طباطبایی]] و بعضی دیگر از مفسران اولوالعزم را پنج پیامبر صاحب شریعت، یعنی [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[عیسی]] و[[محمد]] دانسته‌اند<ref>المیزان، ج۲، ص۲۱۳ ; البرهان، ج۳، ص۷۷۶ ; تفسیر مراغی، ج۲۱، ص۱۳۲ و ج۲۶، ص۲۹</ref> و معتقدند روایات دال بر این مطلب در حد [[مستفیض]] است.<ref>المیزان، ج۲، ص۱۴۵ و ۱۴۶ و ج۱۸ ص۲۲۰</ref> اما در مقابل، بعضی دیگر معتقدند به دلیل آن که این روایات به حد [[تواتر]] نمی‌رسد یقین آور نیست و از آیات قرآن دلالتی قطعی بر انحصار پیامبران صاحب شریعت در پنج نفر در دست نیست.<ref>روح المعانی، ج۱۸، ص۳۳۳</ref><ref>راه و راهنماشناسی، ج۵، ص۳۲۹</ref>

بنابراین که مقصود از انبیای اولوالعزم انبیای دارای [[شریعت]] باشد این مسأله مطرح شده است که آیا [[رسالت]] ایشان جهانی بوده یا آن که هر کدام به سوی قوم خاصی [[بعثت|مبعوث]] شده‌اند؟ البته در مورد جهانی بودن رسالت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) تردید و اختلافی وجود ندارد اما در مورد دیگر انبیای اولوالعزم سه نظریه مطرح شده است:

برخی مانند [[علامه طباطبایی]] معتقدند رسالت انبیای اولوالعزم جهانی بوده است. ایشان برای اثبات مدعای فوق شواهدی از آیات ارائه کرده‌<ref>المیزان، ج۲، ص۱۴۱ و ۱۴۲</ref> و توضیح داده‌اند که انبیای اولوالعزم و صاحب کتاب دوگونه دعوت داشته‌اند یکی دعوت به خداپرستی، توحید و نفی شرک، و دیگری دعوت به احکام و شرایع خاص. دعوت نخست جهانی بوده است بر خلاف دعوت دوم که به قوم خاصی اختصاص داشته است و آن قوم مکلف می‌شدند به آن احکام عمل کنند.

رسالت انبیای اولوالعزم رسالت جهانی نبوده است. برای مثال موسی(ع) و عیسی(ع) به سوی بنی‌اسرائیل برانگیخته شدند و دعوت آنان به این قوم اختصاص داشت. ظاهر برخی آیات نیز مؤید این مدعاست مثل: (ورسولاً إلی بنی إسرائیل) (آل عمران:۴۹) و نیز مفاد ظاهر آیات دیگری همچون: صف: ۶ ; اسرا:۱۰۱ ; طه:۴۷ ; شعرا: ۱۷ ; غافر:۵۳. بنابراین، بین این که پیامبری صاحب شریعت (اولوالعزم) باشد و رسالتش رسالتی جهانی باشد تلازمی نیست.

گفتنی‌ است‌ که‌ موضوع‌ انبیای‌ اولوالعزم‌ و پیوند آن‌ با‌ [[ولایت]]‌ [[ائمه|ائمه معصومین]]‌(ع‌) در روایات متعددی مورد بحث واقع شده است،<ref> صفار، ۶۱؛ کلینی‌، ج۱،ص۴۱۶؛ مجلسی‌، ج۲۶،ص۳۸۲، ج۴۴،ص۲۲۶</ref>‌ از جمله‌ روایتی که‌ [[امامان]]‌(ع‌) را وارثان‌ علم‌ و معجزات و فضیلت‌ پیامبران‌ اولوالعزم معرفی می‌کند.<ref>بحارالانوار ج۲،ص۲۰۵</ref>

*راه و راهنما شناسی، مصباح یزدی، محمدتقی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

{{پانویس2}}

{{منابع}}

* بحارالأنوار، [[علامه مجلسی|مجلسی]]، محمدباقر، تهران، المکتبة الاسلامیه.

* البرهان فی تفسیر القرآن، بحرانی، سید هاشم، قم، دارالکتب العلمیه، ۱۳۳۹ق.

* التحریر والتنویر، ابن عاشور، محمد بن طاهر، بی‌نا.

* تفسیر آیات الاحکام، سایس، محمدعلی، بی‌نا.

* تفسیر الصافی، فیض کاشانی، ملامحسن، انتشارات صدر، تهران، ۱۴۱۵ق.

* تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، اسماعیل، بیروت، دارالاندلس، ۱۴۱۶ق.

* تفسیر المبین، مغنیه، محمدجواد، بنیاد بعثت، قم.

* تفسیر عاملی، عاملی، ابراهیم، تهران، انتشارات صدوق، ۱۳۶۰ش.

* تفسیر قمی، قمی، علی بن ابراهیم، قم، دارالکتاب، ۱۳۶۷ق.

* تفسیر مراغی، مراغی، احمد بن مصطفی، داراحیاء التراث العربی، بیروت.

* تفیسر القرآن الکریم، ابن قیم جوزی، محمد بن ابوبکر، بیروت، دارمکتبة الهلال.

* جوامع الجامع، طبرسی، فضل بن حسن، دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۷۷ش.

* راه و راهنماشناسی، مصباح، محمدتقی، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۷۶ش.

* روح البیان، حقی بروسوی، اسماعیل، دارالفکر، بیروت، بی‌تا.

* روح المعانی، آلوسی، سید محمود، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.

* عیون اخبار الرضا، صدوق، محمد بن علی، تهران، انتشارات جهان.

* فرهنگ املایی خط فارسی، صادقی، علی اشرف، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چاپ چهارم، ۱۳۹۱ش.

* کنزالدقائق، قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، وزارت ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۶۸ش.

* [[المیزان فی تفسیر القرآن|المیزان]]، [[محمد حسین طباطبایی|طباطبایی]]، محمدحسین، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۳ق.