پرش به محتوا

حوزه علمیه خراسان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
imported>Fayaz
imported>Fayaz
خط ۳۵: خط ۳۵:


====در قرن دهم====
====در قرن دهم====
از دیگر شواهد موجود در زمینه فعالیت علمی در [[مشهد]] در این دوره منشوری است که از سوی [[سلطان حسین بایقرا]](متوفی ۹۱۱) صادر شده درباره یک تن از سادات دانشمند به نام [[افضل الدین سید محمد موسوی]] که در آن از او به عنوان «افضل اکابر المحدثین» و «مستجمع جمیع کمالات صوری و معنوی» یاد شده است، و ظاهرآ وی باید از عالمان [[شیعه]] این ناحیه باشد که به عنوان متصدی تعلیم و تدریس علم [[حدیث]] و صدور احکام شرعی در حرم [[امام رضا|حضرت رضا(ع)]] منسوب شده و نافذ بودن احکام صادره از سوی دیگر علما و قضات این ناحیه نیز به تأیید و امضای وی موکول شده است.<ref>ر.ک:نظامی باخرزی، ج ۱، ص۱۳۱ـ۱۳۳</ref>
در این دوره منشوری از سوی [[سلطان حسین بایقرا]](درگذشت: [[سال ۹۱۱ هجری قمری|۹۱۱ق]]) حاکم [[گورکانیان|گورگانی]] در [[هرات]]، درباره فردی بنام [[سیدمحمد موسوی]] صادر شده که در آن از او به عنوان «افضل اکابر المحدثین» و «مستجمع جمیع کمالات صوری و معنوی» یاد شده است، او این شخص را به عنوان متصدی تعلیم و تدریس علم [[حدیث]] و صدور احکام شرعی در حرم [[امام رضا|حضرت رضا(ع)]] منسوب کرده و نافذ بودن احکام صادره از سوی دیگر علما و قضات این ناحیه نیز به تأیید و امضای وی موکول شده است.<ref>ر.ک:نظامی باخرزی، ج ۱، ص۱۳۱ـ۱۳۳</ref>
 
===دوران صفویه===
در دوران [[صفویه]] [[تشیع|تشیع امامی]] که قرن‌ها پیش از ظهور این دولت به تدریج در مناطق مختلف ایران بالیده بود به مرحله تثبیت نهایی رسید. مشهد هم در دوره صفویه، علاوه بر اهمیت سیاسی، از جهت علمی نیز اهمیت خاص یافت. رسمیت یافتن مذهب [[شیعه]] در [[ایران]] از یک سو و تلاش برای مقابله علمی با دو دشمن سرسخت صفویه، یعنی [[ازبکان]] در شرق و [[امپراتوری عثمانی|عثمانیان]] در غرب از سوی دیگر، موجب توجه جدّی دولت صفوی به مسئله تعلیم، تعلم و تبلیغات دینی در [[خراسان]] و به طور اخص در [[مشهد]] شد.
====مهاجرت علمای جبل عامل====
آنچه در این میان به ترویج [[تشیع]] و توسعه و تقویت محافل علمی بازمانده از قبل کمک کرد و این محافل را رفته رفته به یک حوزه علمی پرمایه و نیرومند مبدل ساخت، همانا مهاجرت شمار درخور توجهی از عالمان شیعه [[جبل عامل]] [[لبنان]] به [[مشهد]] بود.
 
'''علمایی که به مشهد مهاجرت کردند'''


===قرن دهم===
در زمان [[صفویان]]، تعدادی از عالمان از شهرهای نزدیک و نیز از مراکز شیعه‌نشین [[شام]] مانند جبل عامل (لبنان فعلی) به [[مشهد]] آمدند.
* یکی از مهم‌ترین این شخصیت‌ها [[حسین بن عبدالصمد حارثی]]، پدر [[شیخ بهائی]]، است که مدتی هم سمت [[شیخ الاسلام|شیخ الاسلامی]] مشهد را عهده‌دار بود و پاره‌ای از کتاب‌های خود را در مشهد نوشت،<ref>ر.ک:اسکندرمنشی، ج ۱، ص۱۵۶</ref> و از او مهم‌تر و تأثیرگذارتر [[شیخ حر عاملی]] بود که در دوران پختگی علمی خود به مشهد مهاجرت کرد و سالیان دراز به تدریس [[فقه]]، [[حدیث]] و تألیف عمده آثار خود در این شهر پرداخت. برادر او نیز پس از مرگ وی شیخ الاسلام مشهد شد و سالها در این شهر به تألیف و تدریس مشغول بود. حرّ عاملی شرح حال شماری از دیگر عالمان مهاجر از جبل عامل لبنان به مشهد را در [[امل الآمل]] خود آورده است.<ref>حرعاملی، قسم ۱، ص۳۰، ۴۲، ۷۹، ۱۷۵</ref>
* یکی از مهم‌ترین این شخصیت‌ها [[حسین بن عبدالصمد حارثی]]، پدر [[شیخ بهائی]]، است که مدتی هم سمت [[شیخ الاسلام|شیخ الاسلامی]] مشهد را عهده‌دار بود و پاره‌ای از کتاب‌های خود را در مشهد نوشت،<ref>ر.ک:اسکندرمنشی، ج ۱، ص۱۵۶</ref> و از او مهم‌تر و تأثیرگذارتر [[شیخ حر عاملی]] بود که در دوران پختگی علمی خود به مشهد مهاجرت کرد و سالیان دراز به تدریس [[فقه]]، [[حدیث]] و تألیف عمده آثار خود در این شهر پرداخت. برادر او نیز پس از مرگ وی شیخ الاسلام مشهد شد و سالها در این شهر به تألیف و تدریس مشغول بود. حرّ عاملی شرح حال شماری از دیگر عالمان مهاجر از جبل عامل لبنان به مشهد را در [[امل الآمل]] خود آورده است.<ref>حرعاملی، قسم ۱، ص۳۰، ۴۲، ۷۹، ۱۷۵</ref>
* از جمله عالمان مشهور که در حوزه علمیه مشهد در دوره [[صفویه]] تحصیل یا تدریس کرده‌اند [[میرداماد]] است که پیش از سفر به [[قزوین]]، نخستین دوره تحصیلات خود را در علوم عقلی و نقلی و ریاضی در مشهد گذراند و در همین شهر به مرحله استادی در این فنون رسید.
* از جمله عالمان مشهور که در حوزه علمیه مشهد در دوره [[صفویه]] تحصیل یا تدریس کرده‌اند [[میرداماد]] است که پیش از سفر به [[قزوین]]، نخستین دوره تحصیلات خود را در علوم عقلی و نقلی و ریاضی در مشهد گذراند و در همین شهر به مرحله استادی در این فنون رسید.
* [[قاضی نورالله شوشتری]] هم در آغاز دوران تحصیلات خود از ۹۷۹ تا ۹۹۲ در مشهد اقامت داشت و درس خواند. استاد اصلی او در بیشتر علوم نیز دانشمند پرمایه‌ای به نام [[میرعبدالواحد بن علی شوشتری]] بود.<ref>ر.ک:علاءالملک بن نوراللّه شوشتری، ص۲۵</ref> نوراللّه شوشتری، ضمن تمجید از استاد خود، از مباحث کلامی مطرح در آن عهد میان استادش با برخی از طلاب و علما سخن به میان آورده است.<ref>ر.ک:علاءالملک بن نوراللّه شوشتری، ص۶۱ـ۶۲</ref> یکی دیگر از شاگردان مولی عبدالواحد شخصی به نام [[سید محسن بن شریف حسینی]] است که در علوم عقلی و نقلی تألیفاتی داشته و در فتنه [[ازبکان]] در مشهد به قتل رسیده است.<ref>ر.ک:علاءالملک بن نوراللّه شوشتری، ص۳۷</ref>
* [[قاضی نورالله شوشتری]] هم در آغاز دوران تحصیلات خود از ۹۷۹ تا ۹۹۲ در مشهد اقامت داشت و درس خواند. استاد اصلی او در بیشتر علوم نیز دانشمند پرمایه‌ای به نام [[میرعبدالواحد بن علی شوشتری]] بود.<ref>ر.ک:علاءالملک بن نوراللّه شوشتری، ص۲۵</ref> نوراللّه شوشتری، ضمن تمجید از استاد خود، از مباحث کلامی مطرح در آن عهد میان استادش با برخی از طلاب و علما سخن به میان آورده است.<ref>ر.ک:علاءالملک بن نوراللّه شوشتری، ص۶۱ـ۶۲</ref> یکی دیگر از شاگردان مولی عبدالواحد شخصی به نام [[سید محسن بن شریف حسینی]] است که در علوم عقلی و نقلی تألیفاتی داشته و در فتنه [[ازبکان]] در مشهد به قتل رسیده است.<ref>ر.ک:علاءالملک بن نوراللّه شوشتری، ص۳۷</ref>
* [[شیخ لطف الله میسی]] نیز در جوانی از [[جبل عامل]] [[لبنان]] به [[مشهد]] کوچ کرد و در این شهر نزد استادانی چون ملا [[عبدالله بن محمود شوشتری]] (مقتول در ۹۹۷ در حمله ازبکان به مشهد) تحصیل کرد و پس از [[شهادت]] استادش به [[اصفهان]] رفت.<ref>اسکندرمنشی، ج ۱، ص۱۵۷</ref>
* [[شیخ لطف الله میسی]] نیز در جوانی از جبل عامل [[لبنان]] به [[مشهد]] کوچ کرد و در این شهر نزد استادانی چون ملا [[عبدالله بن محمود شوشتری]] (مقتول در ۹۹۷ در حمله ازبکان به مشهد) تحصیل کرد و پس از [[شهادت]] استادش به [[اصفهان]] رفت.<ref>اسکندرمنشی، ج ۱، ص۱۵۷</ref>
* [[حسین اردکانی یزدی]] متکلم عصر [[شاه طهماسب]] و از مهمترین شاگردان [[شیخ بهائی]] نیز در مشهد تدریس داشته و بر کتاب‌هایی چون خلاصةالحساب شیخ بهائی و تجرید طوسی شرح نوشته است.<ref>ر.ک:افندی اصفهانی، ج ۳، ص۱۹۱ـ۱۹۶</ref>
* [[حسین اردکانی یزدی]] متکلم عصر [[شاه طهماسب]] و از مهمترین شاگردان [[شیخ بهائی]] نیز در مشهد تدریس داشته و بر کتاب‌هایی چون خلاصةالحساب شیخ بهائی و تجرید طوسی شرح نوشته است.<ref>ر.ک:افندی اصفهانی، ج ۳، ص۱۹۱ـ۱۹۶</ref>
* یکی از مشاهیر اواخر عصر صفوی [[آقا ابراهیم مشهدی]] (متوفی ۱۱۴۸) است که در [[حکمت]]، [[علم کلام|کلام]] و [[فقه]] شهرت داشته و کتابهای زیادی در این زمینه‌ها نوشته است.<ref>قزوینی، ص۵۵</ref>
* یکی از مشاهیر اواخر عصر صفوی [[آقا ابراهیم مشهدی]] (متوفی ۱۱۴۸) است که در [[حکمت]]، [[علم کلام|کلام]] و [[فقه]] شهرت داشته و کتابهای زیادی در این زمینه‌ها نوشته است.<ref>قزوینی، ص۵۵</ref>
کاربر ناشناس