imported>Mohamadhaghani |
imported>Sama |
| خط ۵۱: |
خط ۵۱: |
|
| |
|
| ==مباحث علم اصول== | | ==مباحث علم اصول== |
| کتاب‌های رایج اصولی غالبا با تعریف علم اصول و موضوع آن آغاز می‌شود، سپس مباحث الفاظ مطرح می‌شود و با [[اصول عملیه]] و بحث [[تعادل و تراجیح|تَعادُل و تَراجیج]] خاتمه می‌یابد. برخی از اصولیون به تمامی مباحث اصول فقه نپرداخته‌اند مانند کتاب [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] که از سه بخش قطع، ظن و شک و یک خاتمه تشکیل شده و به مباحث الفاظ نپرداخته است.
| | مباحث علم اصول در تقسیم رایح اصولیین که پس از کتاب کفایه مرسوم شد، به مباحث مقدماتی، مباحث الفاظ، مباحث حجت شامل امارات، اصول عملیه و بحث تعادل و تراجیح تقسیم می‌شود. در مقدمه به تعریف علم اصول و موضوع آن و چیستی تمایز علوم و غرض علم اصول و هم‌چنین دربارهٔ چیستی وضع و علائم آن و احوال لفظ و بحث صحیح و اعم، استعمال لفظ در اکثر از معنا و مشتق پرداخته است. مقدمه شامل مباحثی است که از مبادی علم اصولند نه از اجزاء و مسائل آن. |
|
| |
|
| ساختار مباحث دانش اصول به دو سبک ارائه شده است: نخست سبکی است که در حوزه‌های علمیه رایج است مانند ساختار کتاب [[کفایه الاصول]] و [[اصول الفقه مظفر]] و دیگری روشی است که [[سید محمد باقر صدر]] در [[دروس فی علم الاصول]] آن را به کار گرفته است. صدر معتقد است [[فقیه]] در [[اجتهاد|استنباط]] [[حکم شرعی]] گاهی به دلیلی که از حکم شرعی کشف می‌کند دست می‌یابد و گاهی تنها به قواعدی دسترسی دارد که جایگاه عملی [[تکلیف|مکلف]] را در حکمِ مشکوک معین می‌کند؛ ایشان دسته اول را [[ادله محرزه]] نامیده است، آن‌گونه که اصولیان دسته دوم را [[اصول عملیه]] می‌نامند. از سوی دیگر بین عناصر مشترک استنباط، عنصری وجود دارد که هم در ادله محرزه و هم در اصول عملیه کاربرد دارد که [[حجیت قطع]] است. بر این اساس سید محمد باقر صدر دستگاه اصولی خویش را بر این سه پایه متمرکز کرده است؛ بخش اول: حجیت قطع، بخش دوم: ادله محرزه و بخش سوم: اصول عملیه و خاتمه: [[تعادل و تراجیح]].<ref>صدر، دروس فی علم الاصول، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۷۰.</ref>
| | از آن جهت که کتاب و سنت منبع احکام فقهی است، در اصول فقه مباحث زبانی طرح می‌گردد. در مباحث الفاظ، درباره امر و نهی، مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید و مجمل و مبین بحث می‌شود. در تقسیم رایج پس از مباحث الفاظ، مباحث حجت طرح می‌شود. این مباحث شامل حجیت قطع، ادله ظنی مانند حجیت خبر واحد، اصول عملیه و تعادل و تراجیح است که از ملحقات مباحث حجت است. |
| | |
| ===ساختار رایج مباحث علم اصول===
| |
| {{ستون-شروع|۲}}
| |
| ====مباحث مقدماتی====
| |
| * تعریف علم اصول
| |
| * موضوع علم اصول
| |
| * وضع و اقسام آن
| |
| * استعمال حقیقی و مجازی
| |
| * ترادف و اشتراک
| |
| * حقیقت شرعی
| |
| ====مباحث الفاظ====
| |
| * مشتق
| |
| * اوامر
| |
| * نواهی
| |
| * مفاهیم
| |
| * عام و خاص
| |
| * مطلق و مقید
| |
| * مجمل و مُبین
| |
| ====ملازمات عقلی====
| |
| * الف) مستقلات عقلی
| |
| * حُسن و قُبح عقلی
| |
| * ملازمه بین حکم عقل و حکم شرع
| |
| * ب) غیر مستقلات عقلی
| |
| * اِجزاء
| |
| * مقدمه واجب
| |
| * مسئله ضد
| |
| * اجتماع امر و نهی
| |
| * دلالت نهی بر فساد
| |
| | |
| ====مباحث حجت====
| |
| * کتاب
| |
| * [[سنت]]
| |
| * [[اجماع|اِجماع]]
| |
| * [[عقل]]
| |
| * حجیت ظواهر
| |
| * شهرت
| |
| * سیره عقلاء
| |
| * [[قیاس فقهی|قیاس]]
| |
| * تَعادُل و تَراجیح
| |
| ====اصول عملیه====
| |
| * [[اصل برائت]]
| |
| * [[اصل احتیاط]]
| |
| * [[اصل تخییر]]
| |
| * [[اصل استصحاب]]
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
|
| == برخی از مهم‌ترین مباحث اصولی == | | == برخی از مهم‌ترین مباحث اصولی == |
