کاربر ناشناس
اصول فقه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←برخی مسائل اصولی اختلافی با اهل سنت
imported>Salvand جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Salvand |
||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۲: | ||
== برخی مسائل اصولی اختلافی با اهل سنت == | == برخی مسائل اصولی اختلافی با اهل سنت == | ||
علمای اهل سنت «قیاس»، «اجماع»، «استحسان»، «مصالح مرسله» و «تصویب و تخطئه» را حجت می‌دانند؛ اما علمای شیعه حجیت این امور را قبول ندارند. | |||
=== قیاس === | === قیاس === | ||
{{اصلی|قیاس فقهی}} | {{اصلی|قیاس فقهی}} | ||
قیاس در لغت به معنای اندازه گرفتن است <ref>حکیم، الاصول العامه للفقه المقارن، ص۲۸۹.</ref> در | قیاس در لغت به معنای اندازه گرفتن است <ref>حکیم، الاصول العامه للفقه المقارن، ص۲۸۹.</ref> و در اصطلاح چنین تعریف شده است: «اثبات حکم [شرعی] در یک مسئله به سبب وجود علتی که به واسطه آن، همان حکم در جای دیگر اثبات شده است».<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۳و۴، ص۱۸۳، تعریف قیاس.</ref> در «قیاس مستنبط العلّه» بین شیعه و قریب به اتّفاق اهل سنّت، اختلاف است: | ||
هرگاه شارع | هرگاه شارع طی بیان حکم، اشاره‌ای به مناط و علت آن نکند و ما علتِ حکم را به رأی و نظر خویش استنباط کنیم و حکم مزبور را در همه مواردی که علت موجود است، جاری و ساری نماییم این قیاس را اصطلاحاً [[قیاس مستنبط العله]] گویند. | ||
اهل سنّت به استثنای ظاهریان، قیاس را به [[ادله اربعه|ادلهٔ اربعه]]، حجّت | اهل سنّت به استثنای ظاهریان، قیاس را با استناد به [[ادله اربعه|ادلهٔ اربعه]]، حجّت می‌دانند؛ ولی شیعهٔ [[امامیه]] در تمام آن ادلّه خدشه کرده و به استناد [[روایات]] صریحی که از [[امامان معصوم(ع)]] رسیده، عمل به قیاس مستنبط العله را جایز نمی‌دانند.<ref>نک: ذریعه، ج۲، ص ۶۷۳ به بعد.</ref><ref>عدة الاصول، ص ۲۵۳ به بعد</ref> | ||
=== اجماع === | === اجماع === | ||
{{اصلی|اجماع}} | {{اصلی|اجماع}} | ||
اجماع به معنای آن است که در یک | برای اجماع تعریف‌های مختلفی ارائه شده است، از جمله گفته‌اند «اجماع به معنای آن است که در یک مسئله تمام علمای اسلام اتفاق نظر داشته باشند».<ref> برای تعاریف مختلف اجماع، رجوع شود به کتاب معالم، ص ۱۷۴، اصول خضری بک، ص ۲۹۹ به بعد، شافعی، ص ۲۸۲، اصول مظفّر، ج ۳، ص ۹۷ و غیره. </ref> | ||
از نظر | از نظر علمای شیعه،<ref>رسائل شیخ انصاری محشّی، ص ۷۹،۸۵</ref><ref> کفایه الاصول، ج ۲، ص ۶۹</ref> اجماع به خودی خود حجت نیست، بلکه زمانی حجیت دارد که کاشف از نظر معصوم باشد؛ یعنی با اجماع همگانی بفهمیم که نظر معصوم نیز همین بوده است. از این رو اجماع در شیعه اصالت ندارد و بازگشت آن به حجیت سنت است. | ||
مثلا اگر معلوم | مثلا اگر معلوم شود در مسئله‌ای همه مسلمانانِ عصر [[پیامبر(ص)]] هم‌نظر بوده‌اند و همگی به یک شکل عمل می‌کردند، دلیلی بر این خواهد بود که آن حکم و آن عمل را از پیامبر اکرم دریافت کرده‌اند یا اگر همه اصحابِ یکی از [[ائمه اطهار]] که جز از ائمه دستور نمی‌گرفتند، در یک مسئله وحدت نظر داشته باشند، دلیل بر این است که از مکتب امام خود آن را فرا گرفته‌اند. از این رو: | ||
* از نظر [[شیعه]] | * از نظر [[شیعه]] فقط اجماع علمای هم‌عصر پیغمبر یا [[امام]] [[معصوم]] حجت است. پس اگر در زمان ما همه علمای اسلام بدون استثنا بر مسئله‌ای اجماع کنند، به هیچ وجه برای علمای زمان بعد حجت نیست. | ||
* از نظر شیعه، اجماع اصالت | * از نظر شیعه، اجماع اصالت ندارد؛ یعنی حجیتِ اجماع از آن رو نیست که اجماع و اتفاق آرای علما است، بلکه از آن نظر است که کاشف قول پیغمبر یا امام است. | ||
اما از نظر | اما از نظر علمای اهل تسنن اجماع اصالت دارد. یعنی اگر علماء اسلامی (و به اصطلاح اهل حل و عقد) در یک مساله در یک زمان (هر زمانی ولو زمان ما) وحدت نظر پیدا کنند حتما نظرشان صائب است. مدعی هستند که ممکن است بعضی از امت خطا کنند و بعضی نه، اما ممکن نیست همه بالاتفاق خطا نمایند. | ||
از نظر اهل تسنن توافق | از نظر اهل تسنن توافق آرای همه امت در یک زمان در حکم [[وحی]] الهی است، و در حقیقت همه امت در حین توافق، در حکم پیغمبرند که آنچه بر آنها القا می‌شود حکم خدا است و خطا نیست. | ||
=== استحسان === | === استحسان === | ||