اهل کتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اهل کتاب''' به پیروان ادیانی گفته می‌شود که [[پیامبر]] آنان دارای کتابی الهی برای هدایت انسان‌ها بوده است. [[یهود|یهودیان]] و [[مسیحیت|مسیحیان]] از مصادیق مسلم این اصطلاح در فرهنگ اسلامی بوده‌اند. پیروان دین [[زرتشت]] و [[صابئین]] نیز نزد گروهی از عالمان اسلامی، از اهل کتاب دانسته شده‌اند.

در [[قانون اساسی]] [[جمهوری اسلامی ایران]]، پیروان زرتشتی، یهودی و مسیحی به عنوان اهل کتاب پذیرفته شده‌اند.

از بارزترین نمودهای تلاش برای تغییر این شرایط، این [[آیه]] قرآنی است که در سخن از [[پیامبر اسلام]](ص)، بر [[بعثت|مبعوث]] شدن او از میان «امیین» تأکید ورزیده، و آموختن کتاب و حکمت به امیین را از مهم‌ترین ثمرات [[نبوت]] او دانسته است.<ref>سوره جمعه، آیه ۶۲.</ref>

یهودیان پیروان [[حضرت موسی(ع)]] هستند و کتاب آسمانی آنان در قرآن [[تورات]] خوانده شده است. قرآن در آیات متعددی از موسی(ع) و کتاب او و یهودیان سخن به میان آورده و حضرت موسی(ع) را فرستاده خدا و پیامبری اولوالعزم و کلیم الله معرفی می‌نماید، اما آن گونه که از آیات قرآن برمی‌آید آن قسمت از آیات تورات که با امیال یهودیان سازگار نبوده است (مانند بشارت به ظهور پیامبر اسلام و غیره) بعدها حذف و یا تحریف گردیده است.<ref>سوره بقره، آیه۷۵؛ نساء، آیه۴۶؛ سوره مائده، آیه۱۳؛ سوره انعام، آیه۹۱.</ref>

قرآن از پیروان حضرت موسی(ع) با عنوان «بنی اسرائیل»<ref>سوره بقره، آیه۱۲۲-۱۴۰.</ref> و گاهی نیز با عنوان «یا ایها الذین هادوا»<ref> سوره جمعه،آیه ۶.</ref> یاد می‌کند و آنان را به خاطر خیانت‌ها و نافرمانی‌هایی که با حضرت موسی(ع) و نیز پس از او و بخصوص در زمان بعثت [[پیامبر اسلام(ص)]] انجام دادند مورد سرزنش و مذمت قرار داده است.

مسیحیان پیروان [[حضرت عیسی(ع)]] هستند و کتاب آسمانی آنان در قرآن انجیل خوانده شده است. مسیحیت در واقع امتداد و دنباله‌ای از آئین یهود می‌باشد و از این روست که انجیل بیشتر به مسائل اخلاقی و اجتماعی پرداخته و مسائل مذهبی مسیحیان را به [[تورات]] و احکام آن ارجاع نموده است. قرآن در آیات متعددی از [[مریم]] دختر عمران به نیکی و از حضرت مسیح به عنوان روح الله یاد کرده است<ref> سوره نساء، آیه۷۵.</ref> و یکی از سوره‌های قرآن را به نام مادر او (مریم) قرار داده است. قرآن آیات متعددی از انجیل را به عنوان کتابی که در آن احکام پروردگار بوده و برای هدایت و سعادت بشر نازل شده است یاد می‌کند وهنگام مقایسه میان یهودیان و مسیحیان، پیروان عیسی(ع) را به خاطر صفات نیک نفسانی مورد ستایش قرار داده است.<ref>سوره مائده، آیه۸۱.</ref>

صابئین دارای کتاب‌های مختلفی می‌باشند و معتقدند [[حضرت یحیی]] این کتاب‌ها را به روایت پیامبران سلف، [[آدم(ع)]] و [[نوح(ع)]] و [[شیث]] حدود ۲۰۰۰ سال پیش در صورت مدون فعلی به آنان تبلیغ کرده است. قرآن آنها را به همراه یهود و نصاری مشمول خطاب اهل کتاب و ایمان آورندگان به پروردگار نموده است:

اما در این که صابئین امروزه - که به آنها (صبی)، مُغَسِّله و مندائیان هم می‌گویند و در قسمت‌های جنوب غربی [[ایران]] و جنوب شرقی [[عراق]] در اطراف رودخانه‌های دجله و کرخه زندگی می‌کنند– همان صابئینی هستند که قرآن از آنها یاد می‌کند، شک و ابهاماتی وجود دارد.

گروهی دیگر از [[مفسران]] مقصود از اسلام در دو آیه یاد شده را دین [[توحید|توحیدی]] با معنایی جامع دانسته‌اند که [[حضرت ابراهیم]](ع) به تبلیغ آن برخاسته است و البته در این باره از این مضمون قرآنی الهام گرفته‌اند که ابراهیم(ع) موحدان را «مسلم» نامیده است.<ref>سوره حج، آیه ۷۸.</ref> این گروه از عالمان بر این باورند که هرکس حقیقت جو بوده و در مقابل حق و عقل تسلیم باشد، مسلمان است. چنانچه فردی حق‌جو و خاضع در مقابل [[عقل]] و [[فطرت]] به دلایلی به دین حق دست نیافت، در واقع داخل در جرگۀ «اسلام» خواهد بود هرچند خویشتن را یهودی یا مسیحی شمارد.

# اخبار متعددی است که همگی دلالت بر طهارت اهل کتاب دارد. اینان با توجه به این احادیث، دیگر احادیثی را که بر نجاست اهل کتاب دلالت دارند حمل بر [[کراهت]] می‌کنند.

در جواز ازدواج مرد مسلمان با زن کتابی اختلاف است. قول مشهور میان متأخّران، جواز [[ازدواج موقت]] با زنان یهود و نصاری و حرمت [[ازدواج]] دائم با آنان است.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۹۸۵م، ج۲۴، ص۵.</ref> [[صدوق اول|علی بن بابویه قمی]]، پسرش [[شیخ صدوق]]، [[ابن ابی عقیل عمانی]] و [[شریف رضی|سید رضی]] از پیشینیان، و عالمانی چون [[شهید ثانی]] و [[صاحب جواهر]] از متأخران قائل به جواز بوده‌اند.<ref>صدوق، المقنع، ۱۳۲۴ق ص۲۶، ۳۵؛ حلی، مختلف الشیعة، ۱۳۲۳ق، ص۵۳۰، ۶۷۹؛ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۴۳۱-۴۳۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۹۴ق، ج۳۰، ص۳۱؛ اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۳۴.</ref>

حیوان ذبح شده توسط اهل کتاب نزد مشهور فقها، [[حرام]] است؛ هر چند به هنگام [[ذبح]]، نام [[خدا]] را بر آن ببرند. از دیدگاه‌های خلاف مشهور در میان [[امامیه]]، باید به حلیت ذبیحه اهل کتاب نزد [[ابن جنید اسکافی]]، [[ابن ابی عقیل عمانی]] و [[شیخ صدوق]] از پیشینیان، و کسانی چون [[شهید ثانی]] از متأخران اشاره کرد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۹۴ق، ج۳۶، ص۸۰.</ref>

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر پایه تعالیم [[قرآن مجید|قرآن]] و مبانی شناخته شده در فقه [[شیعه]]، چنین مقرر شده است که «ایرانیان [[زرتشتی]]، [[کلیمی]] (یهودی) و [[مسیحی]]، تنها اقلیت‌های دینی شناخته می‌شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می‌کنند.»<ref>اصل ۱۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. </ref>