جعفر بن ابی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''جعفر بن ابی‌طالب بن عبدالمطلب''' مشهور به '''جعفر طیار''' و '''ذوالجناحین''' سومین فرزند [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] بود. جعفر پسرعموی [[پیامبر اكرم (ص)]]، برادر بزرگ‌تر [[امام علی(ع)]]، دومین فرد [[مسلمان]] پس از امام علی(ع) و [[صحابه|صحابی]] رسول خدا(ص) بود. | '''جعفر بن ابی‌طالب بن عبدالمطلب''' مشهور به '''جعفر طیار''' و '''ذوالجناحین''' سومین فرزند [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] بود. جعفر پسرعموی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اكرم (ص)]]، برادر بزرگ‌تر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، دومین فرد [[مسلمان]] پس از امام علی(ع) و [[صحابه|صحابی]] رسول خدا(ص) بود. | ||
جعفر را مردی خطیب، سخاوتمند، بردبار و متواضع معرفی کرده‌اند. [[مفسران]] او را مصداق برخی از آیات [[قرآن]] از جمله آیه «[[آیه ۲۳ سوره احزاب|مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللهَ عَلَیهِ...]]» دانسته‌اند. | جعفر را مردی خطیب، سخاوتمند، بردبار و متواضع معرفی کرده‌اند. [[مفسر|مفسران]] او را مصداق برخی از آیات [[قرآن]] از جمله آیه «[[آیه ۲۳ سوره احزاب|مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللهَ عَلَیهِ...]]» دانسته‌اند. | ||
جعفر نزد پیامبر اکرم(ص) مقام و منزلت فراوانی داشت و رسول خدا(ص) او را به سرپرستی کاروان [[اسلام|مسلمانان]] در [[هجرت به حبشه]] برگزید. پیامبر(ص) پس از بازگشت جعفر از [[حبشه]] به او [[نماز|نمازی]] آموخت که به [[نماز جعفر طیار]] مشهور است. جعفر در [[جنگ موته]] به [[شهادت]] رسید و مزار او هم‌اکنون در [[اردن]] است. | جعفر نزد پیامبر اکرم(ص) مقام و منزلت فراوانی داشت و رسول خدا(ص) او را به سرپرستی کاروان [[اسلام|مسلمانان]] در [[هجرت به حبشه]] برگزید. پیامبر(ص) پس از بازگشت جعفر از [[حبشه]] به او [[نماز|نمازی]] آموخت که به [[نماز جعفر طیار]] مشهور است. جعفر در [[جنگ موته]] به [[شهادت]] رسید و مزار او هم‌اکنون در [[اردن]] است. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
===تولد و نسب=== | ===تولد و نسب=== | ||
تولد جعفر را بیست سال پیش از [[بعثت | تولد جعفر را بیست سال پیش از [[بعثت|بعثت پیامبر(ص)]] در طایفه [[بنی‌هاشم]] از [[قبیله قریش]] دانسته‌اند. پدر وی [[ابوطالب]] از بزرگان قریش و مادرش [[فاطمه بنت اسد]] بود. او سومین فرزند ابوطالب پس از [[طالب بن ابی‌طالب|طالب]] و [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]] و قبل از [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] بود. طبق برخی اقوال، فاصله بین هر کدام از برادران ده سال بوده است.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۳.</ref> | ||
===کنیه‌ها و القاب=== | ===کنیه‌ها و القاب=== | ||
جعفر را به خاطر داشتن فرزندی به نام عبدالله، ابوعبدالله می‌خواندند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۳.</ref> از دیگر [[کنیه|کُنیه‌های]] جعفر «ابوالمساکین» بود. وی به دلیل ملازمت فقرا و مساکین و احسان به آنان به این نام شهرت یافت. همچنین به «طَیّار» و «ذوالجناحین» مشهور است که پس از شهادت و از دست‌دادن دو دستش به آن ملقّب گردید. | جعفر را به خاطر داشتن فرزندی به نام عبدالله، ابوعبدالله می‌خواندند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۳.</ref> از دیگر [[کنیه|کُنیه‌های]] جعفر «ابوالمساکین» بود. وی به دلیل ملازمت فقرا و مساکین و احسان به آنان به این نام شهرت یافت. همچنین به «طَیّار» و «ذوالجناحین» مشهور است که پس از شهادت و از دست‌دادن دو دستش به آن ملقّب گردید. | ||
<ref>ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۳۰۹؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، دار الکتاب العربی، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۵.</ref> | <ref>ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۷، ص۳۰۹؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، دار الکتاب العربی، ج۱، ص۲۸۸؛ ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۵.</ref> | ||
در روایتی از [[رسول اکرم(ص)]] آمده که شبی در مکه با علی و حمزه و جعفر خوابیده بودیم که با نسیم بال جبرئیل که همراه با سه فرشته دیگر آمده بود بیدار شدم؛ او به من گفت که تو سید پیامبران هستی و [[امام علی علیه‌السلام|علی]] سید اوصیاست و جعفر با دوبالش در [[بهشت]] پرواز می‌کند و [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] سید شهداست.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۲۷۷.</ref> و در روایتی دیگر از [[امام باقر(ع)]] است که خداوند، چهار خصلت جعفر را در [[دوران جاهلیت]] (عدم | در روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]] آمده که شبی در مکه با علی و حمزه و جعفر خوابیده بودیم که با نسیم بال جبرئیل که همراه با سه فرشته دیگر آمده بود بیدار شدم؛ او به من گفت که تو سید پیامبران هستی و [[امام علی علیه‌السلام|علی]] سید اوصیاست و جعفر با دوبالش در [[بهشت]] پرواز می‌کند و [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] سید شهداست.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۲۷۷.</ref> و در روایتی دیگر از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] است که خداوند، چهار خصلت جعفر را در [[جاهلیت|دوران جاهلیت]] (عدم شُرب خمر، دروغ‌نگفتن، پرهیز از [[فحشا]] و نپرستیدن بت) ارج می‌نهد. نقل شده که پیامبر(ص) هم در حق او [[دعا]] کرد که [[خدا|خداوند]] عزّوجل به تو دو بال عطا کند که با [[فرشته|ملائکه]] در [[بهشت]] پرواز کنی.<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص۵۵۸.</ref> از دیگر القاب وی «ذوالهجرتین» به خاطر [[هجرت به حبشه]] و [[هجرت به مدینه]] است.<ref>ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۵.</ref> | ||
<div style="display: block;overflow-y: auto;">{{شجره‌نامه پیامبر اسلام}}</div> | <div style="display: block;overflow-y: auto;">{{شجره‌نامه پیامبر اسلام}}</div> | ||
<div style="display: block;overflow-y: auto;">{{شجره نامه بنی هاشم}}</div> | <div style="display: block;overflow-y: auto;">{{شجره نامه بنی هاشم}}</div> | ||
===همسر و فرزندان=== | ===همسر و فرزندان=== | ||
نام همسر جعفر، [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس بن نعمان]] است. فرزندان او، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله]]، عون، محمد و احمد هستند که همگی از اسماء هستند.<ref>ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> [[ابن‌عنبه]]، هشت فرزند برای جعفر و اسماء بنت عمیس شمرده است.<ref>ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۶.</ref> | نام همسر جعفر، [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس بن نعمان]] است. فرزندان او، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله]]، عون، محمد و احمد هستند که همگی از اسماء هستند.<ref>ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> [[احمد بن علی بن حسین حسینی|ابن‌عنبه]]، هشت فرزند برای جعفر و اسماء بنت عمیس شمرده است.<ref>ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۶.</ref> | ||
===برخورداری از کفالت عموی خویش=== | ===برخورداری از کفالت عموی خویش=== | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
==مسلمان شدن== | ==مسلمان شدن== | ||
جعفر دومین مردی بود که بلافاصله پس از برادرش [[علی(ع)]] به | جعفر دومین مردی بود که بلافاصله پس از برادرش [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] به پیامبر(ص) [[ایمان]] آورد و [[اسلام|مسلمان]] شد. ابوطالب هنگامی که دید فرزندش علی(ع) در کنار پیامبر(ص) [[نماز]] می‌گذارد به جعفر گفت: در سمت چپ پیامبر(ص) نماز بگزار.<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، دار الکتاب العربی، ج۱، ص۲۸۷.</ref> برخی نیز گفته‌اند وی بیست‌و‌ششم و یا سی‌ودومین مردی بود که مسلمان شد.<ref>ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ۵۹۲.</ref> ابن‌سعد می‌گوید: جعفر بن ابی‌طالب قبل از آن که رسول خدا(ص) در [[خانه ارقم بن ابی‌ارقم|خانه ارقم]] وارد شود، ایمان آورد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۴، ص۳۴.</ref> | ||
==مقام و منزلت== | ==مقام و منزلت== | ||
براساس متون دینی، جعفر از مرتبت و منزلت والایی برخوردار بود. او را مصداق برخی [[آیه|آیات قرآن]] معرفی کرده‌اند. [[علی بن ابراهیم قمی]] در ذیل [[آیه ۲۳ سوره احزاب]] {{یاد|«مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ ۖ فَمِنْهُم مَّن قَضَیٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن ینتَظِرُ ۖ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا؛ از میان مؤمنان مردانی‌اند که به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه وفا کردند. برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی از آنها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند».}} از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل می‌کند که مراد از کسانی که بر عهد خویش وفادار ماندند و جان خویش را تسلیم کردند، [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] و جعفر بن ابی‌طالب است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۰۷ و ج۲، ص۱۸۸. </ref> براساس روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، [[آیه ۳۹ سوره حج]]{{یاد|«أُذِنَ لِلَّذِینَ یقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللهَ عَلَیٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛ به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، رخصت [جهاد] داده شده است؛ چرا که مورد ظلم قرار گرفته‌اند، و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست».}} نیز در شأن علی(ع)، حمزه و جعفر نازل شده است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۸۴.</ref> | براساس متون دینی، جعفر از مرتبت و منزلت والایی برخوردار بود. او را مصداق برخی [[آیه|آیات قرآن]] معرفی کرده‌اند. [[علی بن ابراهیم قمی]] در ذیل [[آیه ۲۳ سوره احزاب]] {{یاد|«مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ ۖ فَمِنْهُم مَّن قَضَیٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن ینتَظِرُ ۖ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا؛ از میان مؤمنان مردانی‌اند که به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه وفا کردند. برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی از آنها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند».}} از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل می‌کند که مراد از کسانی که بر عهد خویش وفادار ماندند و جان خویش را تسلیم کردند، [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] و جعفر بن ابی‌طالب است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۰۷ و ج۲، ص۱۸۸. </ref> براساس روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، [[آیه اذن جهاد|آیه ۳۹ سوره حج]]{{یاد|«أُذِنَ لِلَّذِینَ یقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللهَ عَلَیٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛ به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، رخصت [جهاد] داده شده است؛ چرا که مورد ظلم قرار گرفته‌اند، و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست».}} نیز در شأن علی(ع)، حمزه و جعفر نازل شده است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۸۴.</ref> | ||
روایت شده که پیامبر(ص) فرمود: مردم از درخت‌های مختلف خلق شده‌اند؛ اما من و جعفر مانند یک درخت هستیم و از یک گِل آفریده شدیم.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۳۴؛ مغربی، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> آن حضرت در روایتی دیگر فرمود: جعفر! تو در چهره و اخلاق شبیه من هستی.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۲۷۶.</ref> این شباهت به گونه‌ای بود که هر کس جعفر را می‌دید می‌گفت: «سلام بر تو یا رسول‌الله» به گمان این که پیامبر(ص) است و جعفر در پاسخ می‌گفت: من رسول‌الله نیستم و من جعفر هستم.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۲۵.</ref> | روایت شده که پیامبر(ص) فرمود: مردم از درخت‌های مختلف خلق شده‌اند؛ اما من و جعفر مانند یک درخت هستیم و از یک گِل آفریده شدیم.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۳۴؛ مغربی، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> آن حضرت در روایتی دیگر فرمود: جعفر! تو در چهره و اخلاق شبیه من هستی.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۲۷۶.</ref> این شباهت به گونه‌ای بود که هر کس جعفر را می‌دید می‌گفت: «سلام بر تو یا رسول‌الله» به گمان این که پیامبر(ص) است و جعفر در پاسخ می‌گفت: من رسول‌الله نیستم و من جعفر هستم.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۲۵.</ref> | ||
وی مورد علاقه شدید پیامبر اکرم(ص) بود. رسول خدا(ص) از غنایم [[غزوه بدر]] به جعفر بخشید با این که وی در جنگ حضور نداشت.<ref>واقدی، مغازی واقدی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۵۶.</ref> همچنین پیامبر(ص) در بازگشت از [[غزوه خیبر]]، جعفر را که از حبشه بازگشته بود، ملاقات کرد، او را در آغوش گرفت، میان دو چشم او را بوسید و فرمود: به خدا قسم نمی‌دانم برای کدام یک مسرور باشم، دیدار جعفر یا فتح خیبر.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۴، ص۳۵.</ref> آن گاه به او نمازی آموخت که به «[[نماز جعفر طیار]]» معروف است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۴۹.</ref> علاقمندی امیرمؤمنان(ع) به او نیز تا آن جا بود که [[عبدالله بن جعفر]] می‌گوید: هر گاه درخواستی را از عمویم علی(ع) داشتم و به حق پدرم - جعفر - او را [[سوگند|قسم]] می‌دادم، آن را می‌پذیرفت.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۲۶.</ref> [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نیز در ماجرایی که امیرالمومنین(ع) به خشم آمده بود، او را به حق عمویش جعفر قسم داده است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، دارالاحیاء التراث، ج۴۲، ص۱۱۷.</ref> هر گاه حضرت را هنگام خشم به حق برادرش جعفر سوگند می‌دادند، آرام می‌گرفت.{{یاد|وكان إذا سُئل بِحقّ جعفر سَكن }}<ref>مجلسی، بحار الأنوار، دارالاحیاء التراث، ج۴۲، ص۱۱۷.</ref> | وی مورد علاقه شدید پیامبر اکرم(ص) بود. رسول خدا(ص) از غنایم [[غزوه بدر]] به جعفر بخشید با این که وی در جنگ حضور نداشت.<ref>واقدی، مغازی واقدی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۵۶.</ref> همچنین پیامبر(ص) در بازگشت از [[غزوه خیبر]]، جعفر را که از حبشه بازگشته بود، ملاقات کرد، او را در آغوش گرفت، میان دو چشم او را بوسید و فرمود: به خدا قسم نمی‌دانم برای کدام یک مسرور باشم، دیدار جعفر یا فتح خیبر.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۴، ص۳۵.</ref> آن گاه به او نمازی آموخت که به «[[نماز جعفر طیار]]» معروف است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۴۹.</ref> علاقمندی امیرمؤمنان(ع) به او نیز تا آن جا بود که [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]] می‌گوید: هر گاه درخواستی را از عمویم علی(ع) داشتم و به حق پدرم - جعفر - او را [[سوگند|قسم]] می‌دادم، آن را می‌پذیرفت.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۲۶.</ref> [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نیز در ماجرایی که امیرالمومنین(ع) به خشم آمده بود، او را به حق عمویش جعفر قسم داده است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، دارالاحیاء التراث، ج۴۲، ص۱۱۷.</ref> هر گاه حضرت را هنگام خشم به حق برادرش جعفر سوگند می‌دادند، آرام می‌گرفت.{{یاد|وكان إذا سُئل بِحقّ جعفر سَكن }}<ref>مجلسی، بحار الأنوار، دارالاحیاء التراث، ج۴۲، ص۱۱۷.</ref> | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
[[ابو نعیم اصفهانی]] می‌گوید: جعفر بن ابی‌طالب مردی خطیب، [[سخاوت]]مند، [[شجاعت|شجاع]] و عارف بود.<ref>ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ۱۳۹۴ق، ج۱، ص۱۱۴.</ref> [[ابن‌قُدامه]] وی را فردی بردبار و [[تواضع|متواضع]] می‌خواند.<ref>ابن‌قدامه، التبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۱۵.</ref> ذهبی از عالمان | [[ابونعیم اصفهانی|ابو نعیم اصفهانی]] می‌گوید: جعفر بن ابی‌طالب مردی خطیب، [[سخاوت]]مند، [[شجاعت|شجاع]] و عارف بود.<ref>ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ۱۳۹۴ق، ج۱، ص۱۱۴.</ref> [[ابن‌قُدامه]] وی را فردی بردبار و [[تواضع|متواضع]] می‌خواند.<ref>ابن‌قدامه، التبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۱۵.</ref> ذهبی از عالمان اهل‌سنت می‌نویسد: جعفر بن ابی‌طالب، دارای مقامی بزرگ، سیّدِ شهیدان و مجاهدان است.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۰۶.</ref> | ||
==سرپرست مهاجران به حبشه== | ==سرپرست مهاجران به حبشه== | ||
{{اصلی|هجرت به حبشه}} | {{اصلی|هجرت به حبشه}} | ||
در سال پنجم [[بعثت]] و به دنبال اذیت و آزار [[اسلام|مسلمانان]] توسط | در سال پنجم [[بعثت]] و به دنبال اذیت و آزار [[اسلام|مسلمانان]] توسط مشرکان، گروهی از آنان به دستور پیامبر(ص) از [[مکه]] به [[حبشه]] [[هجرت|مهاجرت]] کردند که سرپرستی کاروان مهاجران، بر عهده جعفربن ابی‌طالب بود.<ref>ابن‌هشام، السیرة النبویة، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۳۲۳؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۴، ص۳۴.</ref> گفته شده تعداد آنان ۸۲ مرد به غیر از زنان و کودکان بود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۱۸، ص۴۱۲.</ref> پیامبر(ص) به مهاجرین فرمود: گروهی از شما به حبشه هجرت کنید، زیرا پادشاه حبشه فردی صالح است و به هیچ کس ستم روا نمی‌دارد. به آن جا بروید تا [[خدا|خداوند]] در کار مسلمانان گشایشی ایجاد کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۸، ص۴۱۲.</ref> | ||
[[نجاشی (پادشاه حبشه)|نجاشی]]{{یاد| نجاشی لقب شاهانی است که در کشور حبشه سلطنت کرده اند. چنان که فرعون لقب سلاطین مصر، قیصر لقب ملوک روم، تُبَّع لقب شهریاران حِمیَر و کَسْری(کِسری) لقب پادشاهان ساسانی ایران بوده است. اَضْحم بن اَبجُر ملقّب به نجاشی، همان کسی است که مسلمانان را پناه داد. پیامبر (ص) در نامه ای او را به اسلام دعوت کرد. فروغ ابدیت سبحانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷۱۲ و لغت نامه دهخدا ذیل واژه‌ها }} پس از ورود مهاجران مسلمان، آنان را به دربار طلبید. جعفربن ابی طالب رو به نجاشی گفت: «من آن چه را از راهنما و پیامبرم شنیده‌ام خواهم گفت.» سپس جعفر به منزله سخن‌گوی اسلام، چنین گفت: ما را پیامبری آمده است که ما را به کنار گذاردن بت‌ها، ترک رباخواری، حرمت ظلم و خونریزی به غیر حق، حرمت [[فحشا]] و پلیدی امر کرده و به [[نماز]]، [[زکات]]، [[عدل (کلام)|عدل]] و احسان خویشاوندان ملزم ساخته است. سپس از جعفربن ابی طالب پرسید: «آیا از آن چه پیامبرتان از سوی خدا آورده است، چیزی همراه داری؟ جعفر نیز آیه‌هایی را از [[سوره مریم]] که جایگاه | [[نجاشی (پادشاه حبشه)|نجاشی]]{{یاد| نجاشی لقب شاهانی است که در کشور حبشه سلطنت کرده اند. چنان که فرعون لقب سلاطین مصر، قیصر لقب ملوک روم، تُبَّع لقب شهریاران حِمیَر و کَسْری(کِسری) لقب پادشاهان ساسانی ایران بوده است. اَضْحم بن اَبجُر ملقّب به نجاشی، همان کسی است که مسلمانان را پناه داد. پیامبر (ص) در نامه ای او را به اسلام دعوت کرد. فروغ ابدیت سبحانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷۱۲ و لغت نامه دهخدا ذیل واژه‌ها }} پس از ورود مهاجران مسلمان، آنان را به دربار طلبید. جعفربن ابی طالب رو به نجاشی گفت: «من آن چه را از راهنما و پیامبرم شنیده‌ام خواهم گفت.» سپس جعفر به منزله سخن‌گوی اسلام، چنین گفت: ما را پیامبری آمده است که ما را به کنار گذاردن بت‌ها، ترک رباخواری، حرمت ظلم و خونریزی به غیر حق، حرمت [[فحشا]] و پلیدی امر کرده و به [[نماز]]، [[زکات]]، [[عدل (کلام)|عدل]] و احسان خویشاوندان ملزم ساخته است. سپس از جعفربن ابی طالب پرسید: «آیا از آن چه پیامبرتان از سوی خدا آورده است، چیزی همراه داری؟ جعفر نیز آیه‌هایی را از [[سوره مریم]] که جایگاه حضرت مریم و [[عیسی(ع)]] را روشن می‌ساخت، خواند. نجاشی با شنیدن آن آیه‌ها سخت گریست.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۸، ص۴۱۵.</ref> وی پس از استماع سخنان جعفر، [[شرک|مشرکان]] مکه را که با هدایایی نزد نجاشی آمده بودند تا مسلمانان را نپذیرد از حبشه اخراج کرد و مسلمانان در امنیت کامل در آن سرزمین زندگی کردند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۲۳.</ref> | ||
حضور مسلمانان در حبشه تا اواخر [[سال ششم هجری]] ادامه داشت و در این مدت نجاشی به دست جعفر بن ابی طالب مسلمان گشته بود. پیامبر(ص) قبل از [[غزوه خیبر]]، از نجاشی خواست تا مسلمانان را بازگرداند. نجاشی نیز پذیرفت و جعفر و دیگران را همراه عمرو بن امیه ضمری، سفیر رسول خدا(ص) با دو کشتی به [[مدینه]] فرستاد.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۵، ص۴۳۰.</ref> | حضور مسلمانان در حبشه تا اواخر [[سال ششم هجری]] ادامه داشت و در این مدت نجاشی به دست جعفر بن ابی طالب مسلمان گشته بود. پیامبر(ص) قبل از [[غزوه خیبر]]، از نجاشی خواست تا مسلمانان را بازگرداند. نجاشی نیز پذیرفت و جعفر و دیگران را همراه عمرو بن امیه ضمری، سفیر رسول خدا(ص) با دو کشتی به [[مدینه]] فرستاد.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۵، ص۴۳۰.</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
==فرمانده سپاه اسلام== | ==فرمانده سپاه اسلام== | ||
{{اصلی|جنگ موته}} | {{اصلی|جنگ موته}} | ||
پس از فتح [[جنگ خیبر|خیبر]] و مراجعت جعفر از [[حبشه]]، [[رسول اکرم(ص)]] در [[ | پس از فتح [[جنگ خیبر|خیبر]] و مراجعت جعفر از [[حبشه]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]] در [[سال ۸ هجری قمری|سال هشتم هجری]]، جعفر را به عنوان فرمانده اول سپاه به موته فرستاد تا با سپاهیان روم شرقی بجنگند. وی فرمود: اگر جعفر کشته شد، [[زید بن حارثه]] فرمانده سپاه خواهد بود و اگر او نیز کشته شود، [[عبدالله بن رواحه]] فرماندهی را بر عهده بگیرد.<ref>طوسی، امالی طوسی، ۱۴۱۴ ق، ص۱۴۱؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۶.</ref> برخی نیز زید بن حارثه را فرمانده اول دانسته و جعفر را امیر دوم سپاه گفته‌اند.<ref>سیره ابن‌هشام، ۱۳۸۳ق، ج ۳، ۸۲۹؛ ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۷۵.</ref> | ||
[[پرونده:قبر و ضریح جعفربن ابی طالب.jpg|بندانگشتی|نمایی از قبر و [[ضریح]] جعفربن ابی‌طالب در نزدیکی موته ([[اردن]]) |307x307پیکسل]] | [[پرونده:قبر و ضریح جعفربن ابی طالب.jpg|بندانگشتی|نمایی از قبر و [[ضریح]] جعفربن ابی‌طالب در نزدیکی موته ([[اردن]]) |307x307پیکسل]] | ||
==شهادت== | ==شهادت== | ||
جعفر در [[جنگ موته]] در | جعفر در [[جنگ موته]] در جمادی الاولی [[سال هشتم هجری]] به [[شهادت]] رسید.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۱۸.</ref> [[ابوالفرج اصفهانی]] در [[مقاتل الطالبیین (کتاب)|مقاتل الطالبیین]]، اولین شهید از فرزندان [[ابوطالب]] در [[اسلام]] را، جعفر بن ابی طالب خوانده است.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۳.</ref> [[محمد بن جریر بن یزید طبری|طبری]] در [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]] می‌نویسد: پس از شهادت زید، جعفر پرچم را در دست گرفت و شروع به جنگ کرد. چون دید دشمن دورش را احاطه کرده، از اسبش پیاده شد و آن را پِی کرد. سپس جنگید تا دو دستش قطع گردید و شهید شد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۲۱.</ref> بنا بر قول مشهور، وی در سن ۴۱ سالگی و دهمین نفری بود که در این جنگ، به شهادت نائل آمد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۱۲۶؛ ابن‌عبدالبر، استیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۵.</ref> | ||
[[شیخ صدوق]] روایت کرده است [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبراکرم (ص)]] پس از شهادت جعفر بر خانواده‌اش وارد شد و سخت گریست<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> و فرزندان جعفر را در بغل گرفت و مورد تفقد قرار داد.<ref>واقدی، مغازی واقدی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶.</ref> روایت شده که [[اسماء بنت عمیس]] و [[کعب بن مالک]] در رثای جعفر بن ابی طالب اشعاری را سرودند.<ref>مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۶۳؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۸و۹.</ref> | [[شیخ صدوق]] روایت کرده است [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبراکرم (ص)]] پس از شهادت جعفر بر خانواده‌اش وارد شد و سخت گریست<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> و فرزندان جعفر را در بغل گرفت و مورد تفقد قرار داد.<ref>واقدی، مغازی واقدی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶.</ref> روایت شده که [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس]] و [[کعب بن مالک]] در رثای جعفر بن ابی طالب اشعاری را سرودند.<ref>مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۶۳؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۸و۹.</ref> | ||
===مدفن=== | ===مدفن=== | ||
مدفن وی و دیگر شهدای [[موته]] در منطقه‌ای به نام مزار در نزدیکی موته ([[اردن]]) و مورد احترام همگان است. جعفر بن ابی طالب، [[عبدالله بن رواحه]] و [[زید بن حارثه]] در یک قبر [[دفن]] شدند و قبر پنهان داشته شد.<ref>ابن‌عنبه، عمده الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۶.</ref> این مقبره در سالیان اخیر توسط [[وهابیت|وهابیان]] تندرو به آتش کشیده شد.<ref>[http://www.mshrgh.ir/211858 «به آتش کشیدن مزار جعفر طیار»]، وبگاه خبری مشرق نیوز.</ref> | مدفن وی و دیگر شهدای [[موته]] در منطقه‌ای به نام مزار در نزدیکی موته ([[اردن]]) و مورد احترام همگان است. جعفر بن ابی طالب، [[عبدالله بن رواحه]] و [[زید بن حارثه]] در یک قبر [[دفن میت|دفن]] شدند و قبر پنهان داشته شد.<ref>ابن‌عنبه، عمده الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۳۶.</ref> این مقبره در سالیان اخیر توسط [[وهابیت|وهابیان]] تندرو به آتش کشیده شد.<ref>[http://www.mshrgh.ir/211858 «به آتش کشیدن مزار جعفر طیار»]، وبگاه خبری مشرق نیوز.</ref> | ||
[[پرونده:همایش جعفر بن ابی طالب.jpg|250px|بندانگشتی|سخنرانی [[جعفر سبحانی|آیت‌الله سبحانی]] در همایش ذوالجناحین در [[قم]]]] | [[پرونده:همایش جعفر بن ابی طالب.jpg|250px|بندانگشتی|سخنرانی [[جعفر سبحانی|آیت‌الله سبحانی]] در همایش ذوالجناحین در [[قم]]]] | ||
==برگزاری همایش== | ==برگزاری همایش== | ||
همایش بین‌المللی حضرت جعفر بن ابی‌طالب(ع) با عنوان «ذوالجناحین» در ۱۷ آبان ۱۴۰۳ش و در آستانه سالروز شهادت او، در سالن همایش مجتمع آموزش عالی امام خمینی [[قم]] با سخنرانی [[جعفر سبحانی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]] و | همایش بین‌المللی حضرت جعفر بن ابی‌طالب(ع) با عنوان «ذوالجناحین» در ۱۷ آبان ۱۴۰۳ش و در آستانه سالروز شهادت او، در سالن همایش مجتمع آموزش عالی امام خمینی [[قم]] با سخنرانی [[جعفر سبحانی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]] و سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.<ref>[https://www.isna.ir/photo/1403081712805/ «همایش بین‌المللی حضرت جعفر بن ابی‌طالب(ع) در قم»]، خبرگزاری ایسنا.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||