پرش به محتوا

نامه دانشوران (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

 
خط ۶۷: خط ۶۷:
نامۀ دانشوران ناصری در صورت چاپ‌شده‌اش تا حرف «ش» بیشتر در دسترس نیست، هرچند محمدتقی بهار در سبک‌شناسی<ref>نامۀ دانشوران، ج۳، ص۳۹۴</ref> نوشته است که گویند قسمت‌های دیگر آن هم تألیف شده و به صورت دست‌نویس در کتابخانه‌های خصوصی موجود است. این مقدار چاپ شده مجموعاً ۵۳۹ شرح‌حال را دربردارد و از این تعداد، بیشتر شرح‌حال‌ها راجع به [[صوفیه]] و [[عرفان|عرفا]] و سپس، به ترتیب، پزشکان، فقها، ادبا و شعرا و در مرحلۀ بعد به ترتیب راویان، [[محدث|محدّثان]]، [[فلسفه|فلاسفه]]، منجمان، [[مفسر|مفسران]]، مورخان و [[علم کلام|متکلمان]] است و اندکی هم به ریاضی‌دانان و [[قضاوت|قضات]] اختصاص داده شده است. جلد یکم این کتاب با حرف الف و با مدخل «[[ابن بابویه قمی]]» شروع و جلد هفتم آن، که آخرین جلد است، به حرف «ش» و با مدخل «[[شاه نعمت‌الله ولی]]» ختم می‌شود.
نامۀ دانشوران ناصری در صورت چاپ‌شده‌اش تا حرف «ش» بیشتر در دسترس نیست، هرچند محمدتقی بهار در سبک‌شناسی<ref>نامۀ دانشوران، ج۳، ص۳۹۴</ref> نوشته است که گویند قسمت‌های دیگر آن هم تألیف شده و به صورت دست‌نویس در کتابخانه‌های خصوصی موجود است. این مقدار چاپ شده مجموعاً ۵۳۹ شرح‌حال را دربردارد و از این تعداد، بیشتر شرح‌حال‌ها راجع به [[صوفیه]] و [[عرفان|عرفا]] و سپس، به ترتیب، پزشکان، فقها، ادبا و شعرا و در مرحلۀ بعد به ترتیب راویان، [[محدث|محدّثان]]، [[فلسفه|فلاسفه]]، منجمان، [[مفسر|مفسران]]، مورخان و [[علم کلام|متکلمان]] است و اندکی هم به ریاضی‌دانان و [[قضاوت|قضات]] اختصاص داده شده است. جلد یکم این کتاب با حرف الف و با مدخل «[[ابن بابویه قمی]]» شروع و جلد هفتم آن، که آخرین جلد است، به حرف «ش» و با مدخل «[[شاه نعمت‌الله ولی]]» ختم می‌شود.


در این اثر، در ضمن شرح‌حال‌ها، فواید علمی و ادبی و تاریخی و انتقادی بسیاری، به مناسبت و بی‌مناسبت، آمده است که غالباً ارزشمند و درخور توجه هستند، از جمله تفکیک اسامی مشترک<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۱۶۱، ۳۷۵</ref>، تصحیح عناوین کتابها،<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۴، ص۳۱۰</ref> برخی نقدها و نکات ادبی و لغوی<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۳۸، ج۴، ص۴۳؛ ج۹، ص۳۱۲-۳۱۳؛ نیزرجوع کنید به باغستانی، ص۷۶-۷۷</ref>؛ مطالبی مستقل در حد یک مقاله در موضوعاتی مانند بحث دربارۀ ظهور یک مجدد در آغاز هر قرن<ref>نامۀ دانشوران،ج۱، ص۲۰۰-۲۰۸</ref>، اصول اعمال فرقۀ [[ملامتیه]]<ref>نامۀ دانشوران،ج۴، ص۲۷۷-۲۷۸</ref>، [[ابن‌ قبه]] و تعبد به [[خبر واحد]]،<ref>نامۀ دانشوران، ج۴، ص۲۸۲-۲۸۳</ref> مناظرات ابن‌ قبه با [[زیدیه]]،<ref>نامۀ دانشوران، ج۴، ص۲۸۳-۳۰۹</ref> تحقیق دربارۀ اینکه [[روز عاشورا]] مطابق با چه روزی از هفته بوده است،<ref>نامۀ دانشوران، ج۴، ص۵۶-۵۷</ref> بحثی دربارۀ انواع خطوط و پیدایش و تکامل آنها،<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۵، ص۹۴-۱۰۵</ref> برخی فواید جغرافیایی<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۰۴؛ ج۴، ص۴۳</ref> و بالاخره بیان نکاتی در مقایسۀ دستاوردهای علم جدید با یافته‌های دانشمندان اسلامی نظیر [[ابوریحان بیرونی]].<ref>نامۀ دانشوران، ج۱، ص۷۹-۸۰</ref>
در این اثر، در ضمن شرح‌حال‌ها، فواید علمی و ادبی و تاریخی و انتقادی بسیاری، به مناسبت و بی‌مناسبت، آمده است که غالباً ارزشمند و درخور توجه هستند، از جمله تفکیک اسامی مشترک<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۱۶۱، ۳۷۵</ref>، تصحیح عناوین کتابها،<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۴، ص۳۱۰</ref> برخی نقدها و نکات ادبی و لغوی<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۳۸، ج۴، ص۴۳؛ ج۹، ص۳۱۲-۳۱۳؛ نیزرجوع کنید به باغستانی، ص۷۶-۷۷</ref>؛ مطالبی مستقل در حد یک مقاله در موضوعاتی مانند بحث دربارۀ ظهور یک مجدد در آغاز هر قرن<ref>نامۀ دانشوران،ج۱، ص۲۰۰-۲۰۸</ref>، اصول اعمال فرقۀ [[ملامتیه]]<ref>نامۀ دانشوران،ج۴، ص۲۷۷-۲۷۸</ref>، [[ابن‌ قبه]] و تعبد به [[خبر واحد]]،<ref>نامۀ دانشوران، ج۴، ص۲۸۲-۲۸۳</ref> مناظرات [[ابن قبه رازی|ابن‌ قبه]] با [[زیدیه]]،<ref>نامۀ دانشوران، ج۴، ص۲۸۳-۳۰۹</ref> تحقیق دربارۀ اینکه [[روز عاشورا]] مطابق با چه روزی از هفته بوده است،<ref>نامۀ دانشوران، ج۴، ص۵۶-۵۷</ref> بحثی دربارۀ انواع خطوط و پیدایش و تکامل آنها،<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۵، ص۹۴-۱۰۵</ref> برخی فواید جغرافیایی<ref>برای نمونه رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۰۴؛ ج۴، ص۴۳</ref> و بالاخره بیان نکاتی در مقایسۀ دستاوردهای علم جدید با یافته‌های دانشمندان اسلامی نظیر [[ابوریحان بیرونی]].<ref>نامۀ دانشوران، ج۱، ص۷۹-۸۰</ref>


در نامۀ دانشوران ناصری به مسائل و رویدادهای عصری و دانشمندان و فضلای معاصر نیز تا اندازه‌ای توجه نشان شده، از جمله به شرح حال برخی عالمان مشهور [[قاجاریه|عصر قاجار]]، همچون سیدابراهیم‌ بن سید محمدباقر قزوینی(درگذشت ۱۲۶۴ش)، مؤلف [[نتایج‌ الافکار]] و [[دلائل الاحکام]] در شرح [[شرایع الاسلام]]<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۷۷-۳۹۵</ref> و حاج زین‌ العابدین شیروانی صاحب بستان‌ السیاحه،<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۸، ص۳۰۴-۳۱۸</ref> یا رویدادهای معاصر نیز پرداخته شده است، از جمله به سبک و سیاق معمول در نگارش خطوط در زمان تألیف کتاب،<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۵، ص۹۹-۱۰۰</ref> و اشاره به [[کسوف]] ۲۸ [[شوال]] ۱۲۹۱ش، مطابق با هشتم [[دسامبر]] ۱۸۷۴م<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۱۴۰-۱۴۱</ref> و اشاره به برخی عمل‌های پزشکی جدید در مدرسه [[دارالفنون]]، مثل عمل سنگ مثانه.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۶۴</ref>
در نامۀ دانشوران ناصری به مسائل و رویدادهای عصری و دانشمندان و فضلای معاصر نیز تا اندازه‌ای توجه نشان شده، از جمله به شرح حال برخی عالمان مشهور [[قاجاریه|عصر قاجار]]، همچون سیدابراهیم‌ بن سید محمدباقر قزوینی(درگذشت ۱۲۶۴ش)، مؤلف [[نتایج‌ الافکار]] و [[دلائل الاحکام]] در شرح [[شرایع الاسلام]]<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۷۷-۳۹۵</ref> و حاج زین‌ العابدین شیروانی صاحب بستان‌ السیاحه،<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۸، ص۳۰۴-۳۱۸</ref> یا رویدادهای معاصر نیز پرداخته شده است، از جمله به سبک و سیاق معمول در نگارش خطوط در زمان تألیف کتاب،<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۵، ص۹۹-۱۰۰</ref> و اشاره به [[کسوف]] ۲۸ [[شوال]] ۱۲۹۱ش، مطابق با هشتم [[دسامبر]] ۱۸۷۴م<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۱۴۰-۱۴۱</ref> و اشاره به برخی عمل‌های پزشکی جدید در مدرسه [[دارالفنون]]، مثل عمل سنگ مثانه.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص۳۶۴</ref>
۱۸٬۴۲۹

ویرایش