ابوسعید خدری: تفاوت میان نسخه‌ها
←جایگاه سیاسی: غنی سازی محتوی و منابع
(←جایگاه سیاسی: غنی سازی محتوی و منابع) |
|||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''سعد بن مالک بن سنان''' (۱۰ پیش از هجرت -[[سال ۷۴ هجری قمری|۷۴ق]]/۶۱۲- ۶۹۳م)، معروف به '''ابوسعید خُدْری'''، راوی و [[صحابی]] [[پیامبر اکرم(ص)]]، از [[یاران امام علی(ع)]] و بزرگان [[انصار]]. او از راویان [[حدیث غدیر]] است. پدر ابوسعید نیز از [[اصحاب پیامبر(ص)]] بود. وی در [[غزوه|غزوات]] مختلف [[پیامبر(ص)]] شرکت کرد و در جنگ‌های [[صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] نیز همراه امام علی(ع) بود. مورخان بر فقاهت ابوسعید تأکید کرده و [[رجال]] شناسان [[شیعه]] وی را ستوده‌اند. بیشتر منابع تاریخی وفات وی را در ۷۴ق ضبط کرده‌اند؛ ولی برخی نیز آن را یک سال بعد از [[واقعه حره]]، در [[سال ۶۴ هجری قمری|۶۴ق]] گفته‌اند. محل دفن وی چنانکه در برخی منابع تصریح گردیده در [[مدینه]] و [[قبرستان بقیع]] بوده است. | '''سعد بن مالک بن سنان''' (۱۰ پیش از هجرت -[[سال ۷۴ هجری قمری|۷۴ق]]/۶۱۲- ۶۹۳م)، معروف به '''ابوسعید خُدْری'''، راوی و [[صحابی]] [[پیامبر اکرم(ص)]]، از [[یاران امام علی(ع)]] و بزرگان [[انصار]]. او از راویان [[حدیث غدیر]] است. پدر ابوسعید نیز از [[اصحاب پیامبر(ص)]] بود. وی در [[غزوه|غزوات]] مختلف [[پیامبر(ص)]] شرکت کرد و در جنگ‌های [[صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] نیز همراه امام علی(ع) بود. مورخان بر فقاهت ابوسعید تأکید کرده و [[رجال]] شناسان [[شیعه]] وی را ستوده‌اند. بیشتر منابع تاریخی وفات وی را در ۷۴ق ضبط کرده‌اند؛ ولی برخی نیز آن را یک سال بعد از [[واقعه حره]]، در [[سال ۶۴ هجری قمری|۶۴ق]] گفته‌اند. محل دفن وی چنانکه در برخی منابع تصریح گردیده در [[مدینه]] و [[قبرستان بقیع]] بوده است. | ||
== نسب == | ==نسب== | ||
منابع تاریخ اسلام از او چنین یاد کرده‌اند: سعد بن مالک بن سنان بن عبید بن ثعلبة بن [عبید بن] الأبجر.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص:۶۰۲.</ref> او، با [[کنیه]] ابوسعید، منسوب به نیای بزرگ خود خُدره است که به ابجر شهرت داشت<ref>طبری، المنتخب من کتاب ذیل المذیل، ج۱۱، ص۵۲۵.</ref> و بنی خدره تیره‌ای از بنی عوف انصار بودند. [[مالک بن سنان]] از قبیله بنی عوف تیره‌ای از قبیله خزرج بودند.<ref>ابن کلبی، هشام بن محمد.نسب معد والیمن الکبیر، ج۲، ص۳۵-۱۰۵.</ref>پدر ابوسعید (مالک بن سنان) از اصحاب پیامبر(ص) بود که گفته‌اند در [[جنگ احد]] به شهادت رسید<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳۵۲.</ref> و مادرش انیسه بنت ابی حارثه، از [[قبیله]] بنی نجار است.<ref>خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۱۶. </ref> | منابع تاریخ اسلام از او چنین یاد کرده‌اند: سعد بن مالک بن سنان بن عبید بن ثعلبة بن [عبید بن] الأبجر.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص:۶۰۲.</ref> او، با [[کنیه]] ابوسعید، منسوب به نیای بزرگ خود خُدره است که به ابجر شهرت داشت<ref>طبری، المنتخب من کتاب ذیل المذیل، ج۱۱، ص۵۲۵.</ref> و بنی خدره تیره‌ای از بنی عوف انصار بودند. [[مالک بن سنان]] از قبیله بنی عوف تیره‌ای از قبیله خزرج بودند.<ref>ابن کلبی، هشام بن محمد.نسب معد والیمن الکبیر، ج۲، ص۳۵-۱۰۵.</ref>پدر ابوسعید (مالک بن سنان) از اصحاب پیامبر(ص) بود که گفته‌اند در [[جنگ احد]] به شهادت رسید<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳۵۲.</ref> و مادرش انیسه بنت ابی حارثه، از [[قبیله]] بنی نجار است.<ref>خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۱۶. </ref> | ||
== فضیلت‌های شخصی و جایگاه دینی == | ==فضیلت‌های شخصی و جایگاه دینی== | ||
منابع تاریخی و سیره‌نگاری، ابوسعید را یکی از بزرگان [[انصار]] دانسته<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۰۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۰؛ ابن اثیر، اسد الغابة، ج۲، ص۲۸۹. </ref> و بر فقاهت او تأکید کرده‌اند.<ref> ابن سعد، طبقات، ج۲، ص۳۷۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۰؛ ابوالسحاق شیرازی، طبقات الفقهاء، ص۵۱؛ نووی، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۲۳۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۷۰؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۲، ص۳۵. </ref> ابوسعید در میان [[صحابه]] به [[زهد]] و پارسایی شهرت داشته است و در این باره، ابونعیم در حلیة الاولیاء<ref>ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۱، صص۳۷۱ ۳۶۹. </ref> و ابن جوزی در صفة الصفوة<ref> ابن جوزی، صفة الصفوة، ج۱، صص۷۱۵۷۱۴. </ref> به شخصیت او پرداخته‌اند. [[رجال]] شناسان [[شیعه]] نیز وی را بزرگ داشته و از وی سخت ستایش کرده‌اند،<ref> برقی، الرجال، ص۲. </ref> و وی را در بین اصحاب پیامبر(ص) در ردیف [[سلمان]] و [[ابوذر]] قرار داده و در بین اصحاب [[امام علی]](ع) در زمره «اصفیاء» اصحاب (یاران برگزیده) شمرده‌اند.<ref> برقی، احمد بن محمد، الرجال، ص۳. </ref> در [[رجال کشی]] از [[امام صادق]](ع) نقل شده که ابوسعید در دین، استوار و آشنا به حق بوده است و از [[فضل بن شاذان]] نیز حکایت شده که ابوسعید از سابقین اصحاب آن زمان بوده است.<ref> طوسی، اختیار معرفة الرجال، صص۳۸-۳۰.</ref> | منابع تاریخی و سیره‌نگاری، ابوسعید را یکی از بزرگان [[انصار]] دانسته<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۰۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۰؛ ابن اثیر، اسد الغابة، ج۲، ص۲۸۹. </ref> و بر فقاهت او تأکید کرده‌اند.<ref> ابن سعد، طبقات، ج۲، ص۳۷۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۰؛ ابوالسحاق شیرازی، طبقات الفقهاء، ص۵۱؛ نووی، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۲۳۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۷۰؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۲، ص۳۵. </ref> ابوسعید در میان [[صحابه]] به [[زهد]] و پارسایی شهرت داشته است و در این باره، ابونعیم در حلیة الاولیاء<ref>ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۱، صص۳۷۱ ۳۶۹. </ref> و ابن جوزی در صفة الصفوة<ref> ابن جوزی، صفة الصفوة، ج۱، صص۷۱۵۷۱۴. </ref> به شخصیت او پرداخته‌اند. [[رجال]] شناسان [[شیعه]] نیز وی را بزرگ داشته و از وی سخت ستایش کرده‌اند،<ref> برقی، الرجال، ص۲. </ref> و وی را در بین اصحاب پیامبر(ص) در ردیف [[سلمان]] و [[ابوذر]] قرار داده و در بین اصحاب [[امام علی]](ع) در زمره «اصفیاء» اصحاب (یاران برگزیده) شمرده‌اند.<ref> برقی، احمد بن محمد، الرجال، ص۳. </ref> در [[رجال کشی]] از [[امام صادق]](ع) نقل شده که ابوسعید در دین، استوار و آشنا به حق بوده است و از [[فضل بن شاذان]] نیز حکایت شده که ابوسعید از سابقین اصحاب آن زمان بوده است.<ref> طوسی، اختیار معرفة الرجال، صص۳۸-۳۰.</ref> | ||
===روایت=== | ===روایت=== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==جایگاه سیاسی== | ==جایگاه سیاسی== | ||
ابوسعید در دوره پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ص) به لحاظ سیاسی و نظامی فعال بود. ۱۳ ساله بود که پدرش او را برای شرکت در [[جنگ احد]] نزد پیامبر(ص) برد ولی پیامبر(ص) به سبب خردسالی، شرکت او را در جنگ نپذیرفت. پس از جنگ احد، وی در [[غزوه|غزوات]] مختلف پیامبر(ص) شرکت کرد.<ref> طبری، المنتخب من کتاب ذیل المذیل، ج۱۱، صص۵۲۶ ۵ ۵۲؛ حاکم نیشابوری، مستدرک الصحیحین ۳/۵۶۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۰۲</ref> از واقدی سیره‌نگار سدهٔ دوم و سوم قمری نقل شده است که نخستین جنگی که ابوسعید در آن شرکت جست، [[جنگ خندق]] بود.<ref>نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص:۱۵۶.</ref>ابن کثیر (م. ۷۷۴ق.)گفته است که او در دوازده جنگ در رکاب پیامبر(ص) بوده است.<ref>البدایةوالنهایة،ج۹،ص:۴. </ref> | ابوسعید در دوره پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ص) به لحاظ سیاسی و نظامی فعال بود. ۱۳ ساله بود که پدرش او را برای شرکت در [[جنگ احد]] نزد پیامبر(ص) برد ولی پیامبر(ص) به سبب خردسالی، شرکت او را در جنگ نپذیرفت. پس از جنگ احد، وی در [[غزوه|غزوات]] مختلف پیامبر(ص) شرکت کرد.<ref> طبری، المنتخب من کتاب ذیل المذیل، ج۱۱، صص۵۲۶ ۵ ۵۲؛ حاکم نیشابوری، مستدرک الصحیحین ۳/۵۶۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۰۲</ref> از واقدی سیره‌نگار سدهٔ دوم و سوم قمری نقل شده است که نخستین جنگی که ابوسعید در آن شرکت جست، [[جنگ خندق]] بود.<ref>نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص:۱۵۶.</ref>ابن کثیر (م. ۷۷۴ق.)گفته است که او در دوازده جنگ در رکاب پیامبر(ص) بوده است.<ref>البدایةوالنهایة،ج۹،ص:۴. </ref> | ||
هر چند طبری گزارش کرده که او از جمله کسانی بود که با امیرمومنان(ع) بیعت نکرد<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۴۲۹-۴۳۰.</ref> ولی گزارش‌هایی در دست است که او در جنگ‌های [[صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] همراه آن حضرت بوده است.<ref> ابن حبیب، المُحبّر، ص۲۹۱؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۰.</ref> | |||
ابوسعید با [[بنی امیه]] رابطه دوستانه نداشت و در فرصت‌های مختلف، از آنان انتقاد می‌کرد. از جمله هنگامی که [[مروان بن حکم]] ''[[خطبه عید]]'' را بر نماز مقدم داشت، با اعتراض ابوسعید رو به رو شد.<ref> صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۱۴۸. </ref> همچنین در روزگار خلافت [[معاویه]]، برای اعتراض به کار او به [[شام]] رفت.<ref> ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق،ج۷، صص۱۸۳ ۱۸۲؛ برای حکایتی درباره اوج مخالفت او با معاویه، نک: نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۲۱۶. </ref> این خبر که ابوسعید در ۷۳ق ضمن مکتوبی با [[عبدالملک بن مروان]] بیعت کرده و نیز عبدالملک قبل از [[خلافت]] از او حدیث شنیده بوده است<ref> ابن سعد، طبقات، ج۵، صص۲۳۴-۲۲۹</ref>، هم از نظر زمانی و هم از حیث نوع رابطه‌ای که ابوسعید با [[بنی امیه]] داشته، شایان تردید است. | ابوسعید با [[بنی امیه]] رابطه دوستانه نداشت و در فرصت‌های مختلف، از آنان انتقاد می‌کرد. از جمله هنگامی که [[مروان بن حکم]] ''[[خطبه عید]]'' را بر نماز مقدم داشت، با اعتراض ابوسعید رو به رو شد.<ref> صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۱۴۸. </ref> همچنین در روزگار خلافت [[معاویه]]، برای اعتراض به کار او به [[شام]] رفت.<ref> ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق،ج۷، صص۱۸۳ ۱۸۲؛ برای حکایتی درباره اوج مخالفت او با معاویه، نک: نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۲۱۶. </ref> این خبر که ابوسعید در ۷۳ق ضمن مکتوبی با [[عبدالملک بن مروان]] بیعت کرده و نیز عبدالملک قبل از [[خلافت]] از او حدیث شنیده بوده است<ref> ابن سعد، طبقات، ج۵، صص۲۳۴-۲۲۹</ref>، هم از نظر زمانی و هم از حیث نوع رابطه‌ای که ابوسعید با [[بنی امیه]] داشته، شایان تردید است. | ||
به گفته [[ابن قتیبه]]<ref> ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۲۱۳. </ref>ابوسعید در [[واقعه حره|واقعه حرّه]]، در حمله سپاهیان [[شام]] به [[مدینه]]، در خانه‌اش نشست، اما لشکریان شام به خانه‌اش ریختند و از وی پول و مال طلب کردند و چون به چنگ نیاوردند او را شکنجه کردند. به روایتی دیگر در روز واقعه حرّه، ابوسعید به غاری پناه برد و یکی از لشکریان شام که به قصد کشتن او آمده بود، پس از آنکه او خودش را معرفی کرد و دوزخ را کیفر قاتلش برشمرد؛ رهایش کرد و از وی خواست تا برایش طلب مغفرت کند. <ref > ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، صص۲۲۱ ۲۲۰</ref> | به گفته [[ابن قتیبه]]<ref> ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۲۱۳. </ref>ابوسعید در [[واقعه حره|واقعه حرّه]]، در حمله سپاهیان [[شام]] به [[مدینه]]، در خانه‌اش نشست، اما لشکریان شام به خانه‌اش ریختند و از وی پول و مال طلب کردند و چون به چنگ نیاوردند او را شکنجه کردند. به روایتی دیگر در روز واقعه حرّه، ابوسعید به غاری پناه برد و یکی از لشکریان شام که به قصد کشتن او آمده بود، پس از آنکه او خودش را معرفی کرد و دوزخ را کیفر قاتلش برشمرد؛ رهایش کرد و از وی خواست تا برایش طلب مغفرت کند. <ref> ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، صص۲۲۱ ۲۲۰</ref> | ||
== وفات == | ==وفات== | ||
بیشتر مورخان وفات ابوسعید را در [[سال ۷۴ هجری قمری|۷۴ق]] ضبط کرده‌اند.<ref> خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۱۶؛ ابن قتیبه، المعارف، ج۱۱، صص۲۶۷ و ۵۲۶؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۶، ص۴۰؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۰۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۱۸.</ref> ولی برخی نیز آن را یک سال بعد از واقعة حره، در [[سال ۶۴ هجری قمری|۶۴ق]] گفته‌اند.<ref> ابن حیان، مشاهیر علماء الامصار، ص۱۱.</ref> می‌گویند [[احتضار]] ابو سعید سه روز طول کشید، محل دفن وی چنانکه در برخی منابع تصریح گردیده در [[مدینه]] و [[بقیع]] بوده است.<ref> حاکم نیشابوری، مستدرک الصحیحین، ج۲، ص۲۳۷.</ref> ولی گفتنی است که مزاری هم به نام او در [[استانبول]] فعلی وجود دارد.<ref> ایشلی، ۷۰-۷۳ isli, Necdet, Istanbul‘da sahabe kabir ue makamlan, Ankara, Renk ofset matbaacilik. </ref> | بیشتر مورخان وفات ابوسعید را در [[سال ۷۴ هجری قمری|۷۴ق]] ضبط کرده‌اند.<ref> خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۱۶؛ ابن قتیبه، المعارف، ج۱۱، صص۲۶۷ و ۵۲۶؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۶، ص۴۰؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۰۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۱۸.</ref> ولی برخی نیز آن را یک سال بعد از واقعة حره، در [[سال ۶۴ هجری قمری|۶۴ق]] گفته‌اند.<ref> ابن حیان، مشاهیر علماء الامصار، ص۱۱.</ref> می‌گویند [[احتضار]] ابو سعید سه روز طول کشید، محل دفن وی چنانکه در برخی منابع تصریح گردیده در [[مدینه]] و [[بقیع]] بوده است.<ref> حاکم نیشابوری، مستدرک الصحیحین، ج۲، ص۲۳۷.</ref> ولی گفتنی است که مزاری هم به نام او در [[استانبول]] فعلی وجود دارد.<ref> ایشلی، ۷۰-۷۳ isli, Necdet, Istanbul‘da sahabe kabir ue makamlan, Ankara, Renk ofset matbaacilik. </ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||